Χρύσα Καραγιάννη: Σύνδρομο Επανασίτισης (Refeeding Syndrome -RFS). Πόσο σοβαρό είναι;

Rodiaki NewsRoom

Στο πλαίσιο εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Διατροφής και Επισιτισμού

Γράφει η Χρύσα Καραγιάννη

Βιολόγος, Διατροφολόγος (MSc), Κλινική Διαιτολόγος (SRD)

Το μέσο ζευγάρι μάτια μέσα στο :2025 εξοικειώθηκε με εικόνες σκελετωμένων παιδιών, μετά από έλλειψη τροφής. Για έναν/μία διαιτολόγο αυτή η εικόνα συνοδεύεται από την αγωνιώδη γνώση των κινδύνων που ελλοχεύουν στη διαδικασίας επανασίτισή τους.

Φαντάζει ως σχήμα οξύμωρο. Οι επιπλοκές της επανέναρξης της φυσιολογικής σίτισης μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή των παιδιών που γλίτωσαν μεν από τον λιμό, αλλά κινδυνεύουν να πεθάνουν από χορήγηση τροφής, όταν αυτή δεν ακολουθεί αυστηρά πρωτόκολλα. Τα πιθανά συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν είναι: υπόταση, ναυτία, έμετος, κόπωση, λήθαργο, αρρυθμίες, αναπνευστική και καρδιακή ανεπάρκεια, κώμα, ακόμα και θάνατος (Krutkyte et al, 2022).

Συνήθως εμφανίζεται σε ασθενείς μετά από χειρουργική επέμβαση του πεπτικού συστήματος, μετά από υποτροπή κάποιας δυσαπορροφητικής ασθένειας (π.χ. νόσου του Crohn) ή μετά από μακρόχρονα διαστήματα ασιτίας (π.χ. λόγω καρκίνου, διατροφικών διαταραχών, λιμού).

Οι παγκόσμιοι επιστημονικοί φορείς που θεσπίζουν κατευθυντήριες γραμμές και πρωτόκολλα σίτισης (NICE, ASPEN) αναγνωρίζουν ως άτομα σε κίνδυνο για εμφάνιση RFS, αυτά που πληρούν 2 τουλάχιστον από τα παρακάτω κριτήρια:

• χαμηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (16-18 kg/m2)
• απώλεια 7,5% του βάρους τους σε 3 μήνες ή 10% σε 6 μήνες
• έχουν καταναλώσει ελάχιστη ή καθόλου τροφή για περισσότερες από 7 ημέρες ή έχουν καταγράψει πρόσληψη 50% των ημερήσιων αναγκών για 1 μήνα χωρίς την παρουσία νόσου (da Silva et al, 2020).

Τα υποσιτισμένα παιδιά της Γάζας εμπίπτουν στην παραπάνω κατηγορία. Η διατροφή τους -σε αντίθεση με τη συναισθηματικά ορμώμενη επιθυμία εντατικής χορήγησης τροφής- πρέπει να ξεκινά παρέχοντας μόνο μία μικρή ποσότητα ενέργειας ανά ημέρα (5-15Κcal/kg/ημέρα). Μέσα από σταδιακή αύξηση της τροφής, στόχος είναι περίπου την 7η πια ημέρα (ακόμα και τη 10η σε κάποιες περιπτώσεις) να καλυφθεί το 100% των ημερήσιων ενεργειακών και θρεπτικών αναγκών τους. Κατά την διάρκεια επανασίτισης θα πρέπει να χορηγούνται συμπληρωματικά: Ηλεκτρολύτες (φώσφορος, κάλιο και μαγνήσιο), Θειαμίνη (Βιταμίνη Β1) και Ιχνοστοιχεία. Στη διαδικασία αυτή, όπως γίνεται αντιληπτό, κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι κλινικοί διαιτολόγοι-διατροφολόγοι (Reber et al, 2019).

Είναι απαραίτητο να εκπονηθούν περεταίρω μελέτες για την κατανόηση των μεταβολικών διαδικασιών που δημιουργούν αυτές τις επιπλοκές και για να συγκεκριμενοποιηθούν τα πρωτόκολλα επανασίτισης, με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση του RFS.

Είναι όμως δεδομένο ότι ο υποσιτισμός και το σύνδρομο επανασίτισης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Όλο αυτό προκαλεί έντονο προβληματισμό, κυρίως στην εποχή των έντονων αντιθέσεων, όπου παράλληλα με τις συνθήκες ασιτίας που βιώνουν κάποιες ομάδες ατόμων, άλλες ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν ένα «Μαγικό Ραβδάκι» (π.χ. ακραία «διαιτολόγια», σκευάσματα- ενέσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις βαριατρικής) για να χάσουν το περιττό βάρος που προέκυψε από υπερκατανάλωση τροφής!

Η πρόληψη και των δύο προϋποθέτει ΕΙΡΗΝΗ και κοινωνίες που ευνοούν την αρμονική κάλυψη των κοινωνικο- οικονομικών και ψυχολογικών αναγκών των πολιτών.