"Απού ‘χει στάρι και κρασί και λάδι στο πιθάρι, έχει του κόσμου τα καλά και του Θεού τη χάρη"

Γράφει
Ελενίτσας.Γ.Ιωάννης
Τεχνολόγος Γεωπόνος


Θα ήταν μάταιο θαρρώ, σε αυτό το πρώτο μου άρθρο που αφορά στο πιο χαρακτηριστικό ίσως δέντρο της ελληνικής γης, να αναλωθώ στο πως έχει διαμορφώσει ολόκληρη την ιστορία αλλά και την κουλτούρα όχι μόνο μιας χώρας, μα ενός ολόκληρου έθνους.

Θεωρώ πάραυτα υποχρέωσή μου με έναν πρόλογο, όσο σύντομο μου επιτρέπει το μεγαλείο του συγκεκριμένου δέντρου, να ενημερώσω τους έχοντες άγνοια, και να υπενθυμίσω στους κατέχοντες την όποια γνώση, τα εξής:

"Η πρώτη ελιά του κόσμου, ήταν δώρο της θεάς της σοφίας Αθηνάς στην πόλη της Αθήνας, που έκτοτε πήρε την κηδεμονία της πόλης από τον Ποσειδώνα. Ο "κότινος", το στεφάνι που κατασκευαζόταν από τα φυλλώδη κλαδιά της, αποτελούσε το έπαθλο της διάκρισης στο ύψιστο αθλητικό γεγονός της αρχαιότητας, τους Ολυμπιακούς αγώνες. Παράλληλα ήταν συνδεδεμένη και με τον Προμηθέα, αφού στην αρχαιότητα ήταν απαραίτητη για την φωτιά και το φως.

Η χριστιανική εκκλησία χαρακτήρισε το απόσταγμα του καρπού της ελιάς με τις εκφράσεις: Έλαιον αγαλλιάσεως, άγιο έλαιο, ευχέλαιο, μύρο άγιο και χρίσμα. Το ελαιόλαδο συμμετέχει σε ιερά μυστήρια της εκκλησίας, όπως η Βάπτιση και το Ευχέλαιο, ενώ περιέχει σαράντα αρωματικές ουσίες που συμβολίζουν τα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος. Με ένα κλαδί ελιάς στο ράμφος, το περιστέρι μετέδωσε στον Νώε μετά τον κατακλυσμό το μήνυμα ότι η ζωή είχε επανέλθει στην γη. Οι Έλληνες ναυτικοί συνήθιζαν να ραντίζουν τη φουρτουνιασμένη θάλασσα με λάδι από το καντήλι του Αγίου Νικολάου, ενώ στην Σύμη, υπάρχει μια εικόνα της Θεοτόκου που ονομάζεται Ελαία.

Αποδεδειγμένα, αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο της ειρήνης, της αρετής, της γαλήνης, της ανθρώπινης συναναστροφής και της συμφιλίωσης. Οι θεραπευτικές και ευεργετικές ιδιότητές του χυμού των καρπών της, αναγνωρίζονται παγκοσμίως από όλους τους οργανισμούς υγείας, ενώ συνεχίζει να εκπλήσσει έως τις μέρες μας τους επιστήμονες για τους οποίους δημιουργεί και αποτελεί ένα ανεξάντλητο ερευνητικό πεδίο"

Μιλώντας αποκλειστικά για το νησί της Ρόδου, όπου ο κλήρος είναι ως επί το πλείστον διανεμημένος σε σχετικά μικρά τμήματα, είναι μεγάλο το ποσοστό εκείνων των οικογενειών που έχουν ιδιόκτητο σε κάποιο χωριό, κοντινό ή μακρινό έναν, ελαιώνα αποτελούμενο από μερικές έως αρκετές δεκάδες δέντρα.

Οι διαδικασίες που αφορούν την σχέση που έχουν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες αυτών των ελαιόδεντρων και ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν σε αυτά, είναι τόσο τυποποιημένος που μοιάζει να είναι αδύνατον να τον απαγκιστρώσεις από την δυνατή συνήθεια και μια "κακή" κουλτούρα που κρατά μάτια και αυτιά ερμητικά κλειστά.


Παίρνοντας με αντίστροφη σειρά τις εργασίες οι οποίες εκτελούνται, λοιπόν, ας σταθούμε αρχικά στο θέμα της θρέψης.

Παρατηρώντας τα σημεία στα οποία είτε καλλιεργούνται εντατικά, είτε φύονται οι ελιές σε άγρια μορφή, μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό ότι το συγκεκριμένο δέντρο έχει ελάχιστες απαιτήσεις. Το εύρος των εδαφών στο οποίο μπορεί να επιβιώσει και να αποδώσει καρπούς είναι πολύ μεγάλο, περιλαμβάνοντας από τα ιδανικής σύστασης έως τα πολύ πετρώδη, και από τα πλουσιότερα έως τα πιο φτωχά εδάφη.

Η διόρθωση των στοιχείων που είναι ελλιπή σε ορισμένα εδάφη, γίνεται με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητας και την προσθήκη των κατάλληλων λιπασμάτων, χημικών ή οργανικών ενίοτε. Εδώ υπάρχει θέμα..
.
Η επιλογή του κατάλληλου τρόπου θρέψης των δέντρων μας, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και έχει πολλές ιδιαιτερότητες. Αποδεδειγμένα πάντως, ο καλύτερος τρόπος δεν είναι ίδιος με αυτόν που εφαρμόζει ο ξάδερφος, ούτε με εκείνον που διαφημίζει ο κουμπάρος στο διπλανό χωριό. Οι ανάγκες θρέψης κάθε καλλιέργειας είναι διαφορετικές και καθορίζονται μόνο κατόπιν εδαφολογικής (και όχι καφενειακής) ανάλυσης, ενώ δεν έχουν σαν αποτέλεσμα απόλυτα και εγγυημένα αποδόσεις σε καρπό, μιας και σε αυτό καταλυτικό ρόλο παίζει μία εξίσου σημαντική εργασία, το κλάδεμα.

Το κλάδεμα της ελιάς είναι μία τεχνική που γρήγορα μαθαίνεται, δύσκολα ξεχνιέται, αλλά δυστυχώς εύκολα παρερμηνεύεται και διαδίδεται, και τελικώς πραγματοποιείται με λάθος τρόπο και σε λάθος χρόνο (ορθή επανάληψη για τον ξάδερφο και τον κουμπάρο). Ξεκινώντας από την κατάλληλη περίοδο, λοιπόν, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ελιά δεν διαφέρει σε τίποτα από τα υπόλοιπα αειθαλή δέντρα, τα οποία εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις (π.χ εσπεριδοειδή), πρέπει να κλαδεύονται 25-40 ημέρες πριν την έναρξη της άνοιξης, αναλόγως βέβαια και των θερμοκρασιών που επικρατούν.

Το μεγαλύτερο λάθος το οποίο κάνουν οι περισσότεροι ελαιοπαραγωγοί, είναι ότι πραγματοποιούν τη συγκεκριμένη εργασία σε λάθος χρονική περίοδο, δηλαδή κατόπιν της συγκομιδής.

Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος ότι τον μήνα που διανύουμε, όπου η συγκομιδή βρίσκεται στο ζενίθ, οι θερμοκρασίες στο νησί μας κυμαίνονται κατά μέσο όρο στους 17-19 βαθμούς. Οι ζημιές που προκαλούνται σε ένα δέντρο κατά το κλάδεμα όταν οι χυμοί του "δουλεύουν" όπως συνηθίζουμε να λέμε, είναι καταστροφικές και συχνά όχι άμεσα ορατές.

Ο τρόπος δε με τον οποίο πραγματοποιούμε αυτήν την εργασία και η τεχνική που θα ακολουθήσουμε επηρεάζουν κατά πολύ την υγεία και την απόδοση των δέντρων. Είναι λάθος να "ανοίγουμε" εντελώς τα δέντρα στο κέντρο της κόμης τους, εκθέτοντάς τον "σταυρό" τους στο έντονο ηλιακό φως, αφήνοντας παράλληλα μόνο τα χαμηλότερα κλαδιά που είχαν καρπούς, θεωρώντας ότι θα καρποφορήσουν αμέσως.

Αυτό είναι θεωρητικά και πρακτικά αδύνατο, μιας και έχουμε καταστρέψει τους οφθαλμούς με την συλλογή, είτε αυτή γίνεται μηχανικά είτε με το χέρι. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί θα διαφοροποιηθούν από τους εναπομείναντες μη κατεστραμμένους "ξυλοφόρους" και τους νέους "μεικτούς ανθοφόρους" που θα φιλοξενήσει η καινούργια βλάστηση.

Πολύ σημαντικό επίσης, είναι να προστατεύουμε τις μεγάλες τομές με καλυπτικό πληγών και να απολυμαίνουμε τα εργαλεία μας από δέντρο σε δέντρο (διάλυμα νερού με χλωρίνη 5%), ώστε να αποφύγουμε την μετάδοση ασθενειών και ιδίως του βακτηρίου Pseudomonas savastanoi που προκαλεί τον κοινώς ονομαζόμενο καρκίνο της ελιάς.

Η ελιά είναι δώρο. Προσφέρει εδώ και εκατοντάδες χρόνια στους κατοίκους αυτού του νησιού τους καρπούς και τον χυμό τους, τα ξύλα της για να ζεσταθούν και να φουρνίζουν, τα φύλλα της για να ταΐσουν τα ζωντανά τους. Προσφέρει ανιδιοτελώς, χωρίς να απαιτεί πολλά ανταλλάγματα.
Αξίζει να αντιμετωπίζεται με τον σεβασμό που της αρμόζει. Χρειάζεται αγάπη.
Ότι αγαπάς το νοιάζεσαι όχι μόνο όταν το χρειάζεσαι...

Πηγή: http://www.rodosfoodnews.gr/