Η φτωχή άνοιξη του ελληνικού τουρισμού

Αν και εκτιμάται ότι φέτος ο αριθμός των ξένων επισκεπτών θα ξεπεράσει ακόμα και τα 25 εκατομμύρια, η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη έχει μειωθεί κατά 32% σε σχέση με το 2008

Αλλη μια χρονιά-ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό, τουλάχιστον ως προς τις αφίξεις, αναμένεται να είναι το 2015, καθώς ο αριθμός των ξένων επισκεπτών εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει ακόμα και τα 25 εκατομμύρια, με βάση τις προβλέψεις της Τραπέζης της Ελλάδος.

Μετά τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), και τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας δείχνουν ότι ήδη το πρώτο τρίμηνο καταγράφηκε αύξηση του αριθμού των ξένων επισκεπτών κατά 29%.

Με τη νέα τουριστική περίοδο να αρχίζει μόλις τώρα, η προχθεσινή δημοσίευση των οριστικών στατιστικών στοιχείων από την Τράπεζα της Ελλάδος για την εξέλιξη των ταξιδιωτικών εισπράξεων και αφίξεων το 2014 επανέφερε στο προσκήνιο τις θριαμβολογίες για τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας.

Ωστόσο, από την ανάλυση των στοιχείων αυτών προκύπτει ότι παρά την αύξηση των επισκεπτών το ελληνικό τουριστικό προϊόν εξακολουθεί να διατηρεί χαμηλή σχέση ποιότητας - τιμής. Η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη έχει μειωθεί κατά 32% σε σχέση με το 2008, με την Ελλάδα να προσελκύει τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις τουριστών που ξοδεύουν λίγα χρήματα.

Την ίδια στιγμή, το προϊόν all inclusive αυξάνεται συνεχώς στον ελληνικό τουρισμό, με άμεσο αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες.
Με βάση τα τελικά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, πέρυσι η αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων έναντι του 2013 ήταν κυρίως αποτέλεσμα της αύξησης των αφίξεων των ξένων ταξιδιωτών κατά 23%.

Σε απόλυτους αριθμούς, τα άμεσα έσοδα από τον τουρισμό το 2014 ανήλθαν σε 13,3 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 10,2% σε σχέση με το 2013, ενώ τα έμμεσα έσοδα υπολογίζονται σε περίπου 32 δισ. ευρώ. Ομως, παρά το γεγονός αυτό, η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη ανά ταξίδι υποχώρησε ήδη στα 552 ευρώ!

Μείωση κατά 3,9% παρουσίασε και η δαπάνη ανά διανυκτέρευση (2014: 71,6 ευρώ, 2013: 74,6 ευρώ), ενώ και η μέση διάρκεια παραμονής διαμορφώθηκε στις 7,7 διανυκτερεύσεις, υποχωρώντας κατά 4,9% έναντι του 2013.

Η αρνητική αυτή εξέλιξη αποδίδεται στη σημαντική αύξηση των αφίξεων από χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, οι οποίες εμφανίζουν μικρότερη από τον μέσο όρο διάρκεια παραμονής και δαπάνη ανά διανυκτέρευση. Πάντως, ο αριθμός των διανυκτερεύσεων το 2014 αυξήθηκε κατά 14,7% (λόγω της αύξησης των αφίξεων) και διαμορφώθηκε στις 187 εκατ. διανυκτερεύσεις.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, πέρυσι οι αφίξεις από το εξωτερικό έφθασαν στα 22.033.462, έναντι 17.919.681 αφίξεων το 2013. Στα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται και οι επιβάτες της κρουαζιέρας.

ΔΙΨΗΦΙΑ ΑΥΞΗΣΗ. Για φέτος όλοι προεξοφλούν διψήφιους ρυθμούς αύξησης. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Στεφανή, εξειδικευμένο σύμβουλο τουριστικού και ξενοδοχειακού μάρκετινγκ και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Γερμανοελληνικού Επιχειρηματικού Συνδέσμου (DHW).

Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν θα οφείλεται στη διαμόρφωση και αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος των ελληνικών περιοχών. Επίσης, η αναμενόμενη αύξηση δεν θα αφορά όλες τις περιοχές της Ελλάδας, παρά μόνο αυτές που είτε είναι γνωστές (Κρήτη, Ρόδος, Κως, Κέρκυρα κ.λπ.) είτε έγιναν διάσημες λόγω συγκεκριμένων μοναδικών πλεονεκτημάτων (π.χ. Μύκονος, Σαντορίνη), τα λεγόμενα USP (Unique Selling Prepositions).

Οπως λένε στελέχη της τουριστικής αγοράς, η συνεισφορά του τουρισμού στην ανάπτυξη, την οικονομία και την απασχόληση αρχίζει να «θαμπώνει» όταν κανείς ανατρέξει στο 2008, δηλαδή στα προ της κρίσης στοιχεία για τον τουρισμό.

Από αυτά προκύπτει σαφώς ότι ενώ ο αριθμός των ταξιδιωτών που επισκέπτονται τη χώρα μας αυξήθηκε σε σχέση με το 2008 κατά 52,2%, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν μόλις κατά 15,5%, με αποτέλεσμα η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη ανά ταξίδι να έχει μειωθεί κατά 32,3%.

Μια εξήγηση για την εξέλιξη αυτή δίνει παλαιότερη μελέτη (2012) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου. Για παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία που αφορούν την Κρήτη, οι πελάτες των επιχειρήσεων ενοικιαζόμενων δωματίων εμφανίζονται ότι ξόδεψαν περισσότερα σε αγορές και επιχειρήσεις εστίασης (330 ευρώ) σε σχέση με τους ταξιδιώτες που έμειναν σε ξενοδοχεία all inclusive (241 ευρώ το άτομο), ενώ λίγο περισσότερα ξόδεψαν οι πελάτες των ξενοδοχείων πέντε (382 ευρώ) και τεσσάρων αστέρων (368 ευρώ).

ΤΟ ALL INCLUSIVE. Ενα από τα βασικά προβλήματα του τουρισμού, αναφέρουν τα ίδια στελέχη, είναι και η εξάπλωση του all inclusive (όλα πληρωμένα), δηλαδή του μαζικού τουρισμού, που ευνοεί αποκλειστικά τα μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα.

Στο μεταξύ, ούτε και η απασχόληση βελτιώθηκε. Με βάση τα στοιχεία δύο περιοχών που περιλαμβάνονται στους 20 πιο δημοφιλείς προορισμούς της ΕΕ, το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των ετών 2008 και 2014 πενταπλασιάστηκε στο κρίσιμο γ' τρίμηνο που συγκροτούν οι μήνες Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος (είναι οι μήνες που λόγω της εποχικότητας συγκροτούν το τρίμηνο με τους υψηλότερους δείκτες απασχόλησης).

Επίσης, ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στον κλάδο παροχής υπηρεσιών διαμονής και εστίασης παρέμεινε σταθερός παρά τη μεγάλη αύξηση του αριθμού των ταξιδιωτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2014, που οι αφίξεις των ξένων τουριστών στη χώρα έσπασαν κάθε προηγούμενο ρεκόρ, οι θέσεις απασχόλησης αυξήθηκαν μόλις κατά περίπου 2.000!

Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ. Με βάση τα στοιχεία των εργαζομένων στον τουρισμό και στα επισιτιστικά επαγγέλματα, η απασχόληση δεν αυξάνεται, καθώς η μαύρη εργασία αφαιρεί νόμιμες θέσεις, κυρίως μέσω της απασχόλησης «μαθητευόμενων» αλλοδαπών (από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης) που προσλαμβάνονται με τη χρήση προγραμμάτων της ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, ένας εκπαιδευόμενος εργαζόμενος αμείβεται με 300 ευρώ τον μήνα για καθημερινή εργασία 10-12 ωρών, από τα οποία τα μισά είναι επιδοτούμενα και τα άλλα μισά τα καταβάλλει ο ξενοδόχος.

Επίσης, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, ο τουρισμός είναι ένα προϊόν κατά το οποίο σημαντικό μέρος των δαπανών της τουριστικής κίνησης πραγματοποιείται στις χώρες προέλευσης των τουριστών μέσω των μεγάλων τουρ οπερέιτορ και δεν φτάνει στις τοπικές κοινωνίες.

Του Κώστα Ντελέζου από τα ΝΕΑ