Η διαχείριση του θυμού μέσα από το τραγούδι

Ο καθένας μπορεί να θυμώσει–αυτό είναι εύκολο.

Ο καθένας μπορεί να θυμώσει–αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και το σωστό τρόπο- αυτό δεν είναι εύκολο. (Αριστοτέλης) Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα ανάμεσα στα άλλα συναισθήματα μας, «δεν είναι ούτε σωστό ούτε λάθος » .Συνήθως εκφράζεται μέσα από επιθετική συμπεριφορά. Ο θυμός – όταν έχει μικρή ένταση - μπορεί να πάρει τη μορφή ήπιου εκνευρισμού, είναι δυνατό όμως να φτάσει ως την έντονη οργή και τη μανία. Όταν θυμώνουμε νιώθουμε την καρδιά μας να χτυπάει πιο «δυνατά», την αναπνοή μας να γίνεται γρήγορη, την πίεση του αίματος μας να αυξάνεται, τη δύναμη των μυών να ενισχύεται. Όπως γράφει ο Χ. Τομασίδης στο βιβλίο του, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: «Ο θυμός προκαλείται όταν θίγονται τα συμφέροντα της ατομικής μας οντότητας, όταν προσβάλλεται άμεσα ο εαυτός μας και παρεμποδίζονται οι ορμές μας». Εκτός και αν οι λόγοι σχετίζονται με τη ματαίωση διαφόρων βασικών αναγκών όπως, «της ορμής για κίνηση, της πείνας, της δίψας, της σεξουαλικής ορμής, της ορμής για αναγνώριση και για επιβολή κ.ο.κ.». Το κείμενο που ακολουθεί, παρμένο και αυτό από το βιβλίο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό. «Καταδικάζοντας την εκδήλωση του θυμού οδηγούμε, πιθανόν, στην καταπίεση του, όχι στην εξαφάνιση του. Η καταπίεση όμως του θυμού είναι, πολλές φορές, πιο επικίνδυνη από την ελεύθερη εκδήλωση του. Γιατί, όταν αυτός εκδηλωθεί, θα εκδηλωθεί με χειμαρρώδη και καταστροφικό τρόπο, προξενώντας πολύ μεγαλύτερες ζημιές, παρά αν αφηνόταν να εκδηλωθεί πριν να καταπιεστεί. Χρειάζεται επομένως κάποια ανεκτικότητα των γονέων, των δασκάλων και της κοινωνίας απέναντι στις εκδηλώσεις του θυμού, ταυτόχρονα όμως και μια ψυχολογικά ορθή διαπαιδαγώγηση, που θα κάνει τον άνθρωπο ικανό να αυτοκυριαρχείται, χωρίς να απωθεί στο ασυνείδητο του το θυμό». Και να πάλι η μουσική που έρχεται -μέσα από το παιδικό τραγούδι- να παίξει το ρόλο της στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού απέναντι σ’ αυτό το πολύ ενδιαφέρον συναίσθημα του θυμού. Θα ξεκινήσουμε με προτάσεις για το Νηπιαγωγείο και για τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Παραθέτουμε λοιπόν τώρα τους στίχους του τραγουδιού μας με τίτλο, Ο ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ ΛΥΚΟΣ. «ʼστε την τούμπα», είπε στα ζώα το παγόνι. «Παίξτε με την τρομπέτα. Το κόρνο ή το τρομπόνι». «Ο λύκος που’ χει νεύρα. Στην τούμπα ας φυσάει. Τα τρία γουρουνάκια. Να μην τα κυνηγάει».… Ο λύκος έχει μάθει. Με την αναπνοή του, το μίσος, το θυμό του να ελέγχει στη ζωή του! Στην πρώτη στροφή βλέπουμε ότι ο λύκος αποφασίζει να μάθει μουσική. Διαλέγει μάλιστα το μεγαλύτερο όργανο της οικογένειας των χάλκινων πνευστών, την τούμπα. Το σημαντικό είναι ότι διαλέγει ένα όργανο που για να βγάλει φωνή πρέπει να το φυσήξει. Έτσι εξασκεί την αναπνοή του και συγχρόνως εκτονώνεται. Το σημείο αυτό παραπέμπει στη δυναμική και τη σπουδαιότητα των τεχνικών αναπνοής, που είναι χρήσιμες για τον έλεγχο του θυμού, του άγχους, και του φόβου. Στη δεύτερη στροφή, διαβάζουμε πως ο λύκος, θυμωμένος και νευριασμένος (ως συνήθως), φυσά στην τούμπα –όχι μόνο για να κάνει μουσική- αλλά και για να μετριάσει το θυμό του…κι έτσι να αφήσει ήσυχα τα τρία γουρουνάκια του γνωστού παραμυθιού. Στην τρίτη και τελευταία στροφή όλα είναι ξεκάθαρα. Ο λύκος έχει μάθει με την αναπνοή του, να ελέγχει το θυμό του. Όλα τα προηγούμενα που σχετίζονται με το τραγούδι «Ο θυμωμένος Λύκος», μπορούν να λειτουργήσουν με τα παιδιά, αφενός για τη διασκέδαση τους και αφετέρου για να δώσουν τη δυνατότητα ευχάριστης διαπραγμάτευσης ενός σοβαρού θέματος όπως είναι αυτό του θυμού και μάλιστα από την τρυφερή προνηπιακή και νηπιακή ηλικία. Στη συνέχεια παραθέτουμε τους στίχους ενός ποιήματος μας που συμπεριλαμβάνεται ως τραγούδι για μεγαλύτερα παιδιά, στο υπό έκδοση βιβλίο με τίτλο, ΠΑΙΔΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Ο ΘΥΜΟΣ. Όλα τα συναισθήματα: Ο άνθρωπος θα νιώσει. Γι’ αυτό είν’ εύκολο πολύ καθένας να θυμώσει. Αυτό που είναι δύσκολο και η λογική δηλώνει είναι να βρίσκει το σωστό άτομο να θυμώνει. Να βρίσκει τη σωστή στιγμή, τους λόγους και τους τρόπους να’ χει ο θυμός του όρια κι αγάπη στους ανθρώπους. Το ποίημα-τραγούδι που παραθέσαμε, παρουσιάζει με απλό τρόπο τις θέσεις του Αριστοτέλη, με τις οποίες ξεκινήσαμε το σημερινό κείμενο. Νομίζουμε πως δεν χρειάζεται να προσθέσουμε τίποτε άλλο…Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα ανάμεσα στα άλλα, και τον ζούμε όλοι μας… μπορούμε όμως να τον ελέγχουμε. Κι’ αυτό είναι ένα σημαντικό θέμα συζήτησης με τα παιδιά μας. * Γράφει ο μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Σακελλαρίδης