Ο Στέλιος Κωτιάδης και η προσφορά του στη μεταπελευθερωτική πορεία της Δωδεκανήσου

Στις 29 Νοεμβρίου 1989, ο Ακαδημαϊκός και διεθνούς φήμης Οικονομολόγος, Πρωθυπουργός τότε της Οικουμενικής Κυβέρνησης Ξενοφών Ζολώτας, αρχίζοντας την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων ενώπιον της Βουλής των Ελλήνων, τόνισε στην αρχή τα παρακάτω αξιοπρόσεκτα: «...Πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν, ότι ο πλούτος κάθε χώρας είναι ο πληθυσμός της και οι αρετές του. Τονίζω, δε, ιδιαίτερα τις αρετές, οι οποίες συνίστανται: στην έφεση προς εργασία, την αφοσίωση προς το καθήκον και την υπευθυνότητα. Οι αρετές αυτές έχουν υποστεί, δυστυχώς, καθίζηση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια...». Αναντίρρητα, χωρίς δεύτερη κουβέντα, ένας τέτοιος ενάρετος, εργασιομανής και αφοσιωμένος στο καθήκον πολιτικός ʼνδρας για τη Δωδεκάνησο, καθώς και για την Ελλάδα ολόκληρη, αναδείχθηκε κατά την 20ετία 1950-1971 ο εξ Ιστρίου καταγόμενος, αλησμόνητος Στέλιος Ηλ. Κωτιάδης. Γεννημένος στην Κοινότητα Ιστρίου Ρόδου, τον Αύγουστο του 1912, πέντε, σχεδόν, μήνες από τότε που άρχισε η ιταλική κατοχή, όπου κατά τον ποιητή, ακολούθησαν επί 33ετία, (1912-1945), ν’ άναι τα χρόνια δίσεκτα, πολέμοι, χαλασμοί, ξενητεμοί», έδειχνε από μικρή ηλικία να έχει έντονη τάση-έφεση προς τα γράμματα. Μετά το Γυμνάσιο, με υποτροφίες σπούδασε Οικονομολογικά στην Ιταλία, Γαλλία και Αγγλία. Ο Στέλιος Κωτιάδης, ξεκίνησε άσημος από το ολιγοκατοίκητο χωριό Ίστριος και μη διαθέτοντας προηγούμενους τίτλους-περγαμηνές, προχωρούσε σταθερά και έντιμα, τόσο στο στίβο της καθημερινής βιοπάλης, όσο και στην πολιτική, προσφέροντας τις πολύτιμες Υπηρεσίες του, από όποια θέση και αν πέρασε. Εργάστηκε αρχικά, ως αρχιλογιστής στην Ανώνυμη Εταιρία CAIR· παράλληλα, ωστόσο, δεν παρέλειπε να ενδιαφέρεται για τα κοινά πράγματα της Ρόδου, παρόλο που οι τότε κατοχικές συγκυρίες δεν ευνοούσαν παρόμοιες δραστηριότητες. Παρά ταύτα, με τη συνεργατικότητα και την αλληλοκατανόηση, που τον διέκριναν και πριν από την ανάμιξή του στην ενεργό πολιτική, χωρίς έριδες και διαμετρική αντιπαράθεση με τους άλλους («μήτε φιλονικέοντα»), Β252,-κατά τον οραματιστή της Δημοκρατίας Δημόκριτο- αναδείχθηκε ένας από τους αξιόλογους παράγοντες της ροδιακής κοινωνίας. Το απόγευμα της 8ης Μαΐου 1945, όπου την επαύριο θα εγκαθίστατο η προσωρινή αγγλική στρατιωτική διοίκηση στη Ρόδο, την πρωτεύουσα των Δωδεκανήσων, και θα τερματιζόταν ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, συνήλθαν στη μεγάλη αίθουσα του Βενετόκλειου Γυμνασίου σε συνέλευση πολλοί κάτοικοι της πόλης Ρόδου, προκειμένου να εκλέξουν μια Επιτροπή, η οποία θα αποτελούσε το σύνδεσμο μεταξύ του λαού και των συμμαχικών δυνάμεων· τότε o Στέλιος Κωτιάδης συμπεριλήφθηκε στην εκλεγείσα Επιτροπή, που τιμής ένεκεν η Προεδρία ανατέθηκε στον Αθανάσιο Καζούλλη. Τιμώντας την αγροτική παράδοση της γενέτειράς του και συναισθματικά δεμένος με τα προβλήματα της υπαίθρου και του αγροτικού κόσμου, εργάστηκε με ζήλο να ιδρυθεί η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Δωδεκανήσου. Επίσης, το 1949, συμπεριλήφθηκε με απόφαση τού τότε Δωδεκανήσιου Υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γεωργίου Μαύρου, στην προσωρινή Επιτροπή ως Αντιπρόεδρος, με Πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Δ. Χατζηκωνσταντή, ίδρυσης του Εμμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου. Όταν τον Ιανουάριο του 1950, άρχισαν οι διαδικασίες για τις βουλευτικές εκλογές της 5ης Μαρτίου, όλων των τοπικών παραγόντων η προτίμηση, συνέπιπτε, να κατέβει ως υποψήφιος βουλευτής. Έτσι και έγινε. Ο Κωτιάδης, ενταγμένος στο ιστορικό κόμμα των Φιλελευθέρων -το οποίο προηγούμενα οι Κρητικοί το είχαν βαπτίσει «το κόμμα των ξυπόλυτων»- ο Αρχηγός του οποίου, ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος, είχε στενούς δεσμούς με τα νησιά μας, καθόσον επί μία 20ετία και πλέον, από το 1912 μέχρι το 1933, τον απασχολούσε το Δωδεκανησιακό Ζήτημα, συμμετέχοντας στο δημόσιο βίο της χώρας με την άλφα ή βήτα πολιτειακή ιδιότητα, ο Κωτιάδης εκλέχτηκε από την πρώτη κατανομή, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ των τεσσάρων βουλευτών, τούς οποίους η Ελεύθερη, πλέον, Δωδεκάνησος έστειλε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Οι υπόλοιποι τρεις ήσαν: ο Γιάννης Ζίγδης, των Φιλελευθέρων, ο Γεώργιος Ιωαννίδης του Λαϊκού και ο Γεώργιος Χατζησταυρίδης, του κόμματος του Νικολάου Πλαστήρα (ΕΠΕΚ). Και οι τρεις προαναφερθέντες από τη δεύτερη κατανομή. Μετά την ορκωμοσία του στη Βουλή των Ελλήνων, ο Στέλιος Κωτιάδης, κατά την καθεριωμένη σειρά, μίλησε πρώτος εκ των βουλευτών Δωδεκανήσου και μεταξύ άλλων απηύθυνε εγκάρδιο χαιρετισμό προς τον ελληνικό λαό, «ο οποίος» καθώς τόνισε, «κατά μεν τους χρόνους της δουλείας υπήρξε συμπαραστάτης του δωδεκανησιακού λαού εις τον υπέρ της Ελευθερίας αγώνα, μετά δε, την Απελευθέρωση μάς περιέβαλε και μάς περιβάλλει με ιδιαίτερη στοργή και αγάπη, η οποία βρίσκει βαθιά απήχηση στην ψυχή μας...». Έτσι, με την είσοδό του στη Βουλή, ο Στέλιος Κωτιάδης συνέχισε την προσφορά του, όχι μόνο στη Δωδεκάνησο, αλλά στο Έθνος ολόκληρο, καθόσον, κατά το Σύνταγμα, οι βουλευτές είναι εκπρόσωποι ολόκληρου του Έθνους. Με κάποια δόση υπερβολής- τηρουμένων, ωστόσο, και ορισμένων αναλογιών- θα μπορούσε να πει κανείς, ότι βουλευτής Δωδεκανήσου, με πλήρη γνώση της αποστολής του την εποχή εκείνη, ισοδυναμούσε με «μάρτυρα», ορκωμοσία του, δε, σε υπουργό, με «πρωτομάρτυρα». Και τούτο, λόγω των συσσωρευμένων τοπικών προβλημάτων, που υπήρχαν, εξαιτίας του πολέμου και της μακρόχρονης ξενικής κατοχής, ως και των ατομικών εκάστου ψηφοφόρου απαιτήσεων, αλλά ταυτόχρονα και της αδήριτης εθνικής ανάγκης, η οποία επέβαλλε την άμεση και σωστή αντιμετώπισή τους. Τα προβλήματα αυτά, βέβαια, γινόντουσαν δυσκολότερα, σε συνδυασμό και με τα πολύ περιορισμένα οικονομικά μέσα που είχε στη διάθεσή του το Ελληνικό Κράτος, το οποίο, τουλάχιστον μέχρι το 1953, εξαρτούσε την επιβίωσή του από τα κονδύλια της Αμερικανικής βοήθειας, δηλαδή, το «Δόγμα Τρούμαν» και το περίφημο «Σχέδιο Μάρσαλ» που επακολούθησε. Αναντίλεκτα, η Δωδεκάνησος στο πρόσωπο του Στέλιου Κωτιάδη βρήκε, εκτός των άλλων, τον επίμονο εκφραστή των δικαίων αιτημάτων της. Τα βασικά νομοθετήματα, που αναγκαστικά θα έπρεπε να τεθούν σε ισχύ ή να συμπληρωθούν, γιατί είχαν προηγηθεί, τόσο η Ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση υπό το Ναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη (Μάρτιος 1947-Μάιος 1948), όσο και η Γενική Διοίκηση (Μάιος 1948-Μάρτιος 1950), υπό το συμπατριώτη μας, εκ των Δωδεκανησίων της διασποράς, από την Κάσο, Νικόλαο Μαυρή, για τα σταθερά θεμέλια του μεταπολεμικού δωδεκανησιακού οικονομικού θαύματος, φέρουν τη σφραγίδα του, καθώς και των συναδέλφων του της εποχής εκείνης. Ήταν καθημερινά «μπροστάρης» για την προαγωγή των δωδεκανησιακών προβλημάτων. Έμπειρος, δε, και με άριστη οικονομολογική κατάρτιση, τοποθετούταν υπεύθυνα σε όλα τα Νομοθετήματα που ερχόντουσαν για ψήφιση στη Βουλή. Σε κάποια μέρα από τις εργασίες της Βουλής του 1960, όταν συζητιόταν κάποιο Νομοσχέδιο οικονομικού περιεχομένου, ο τότε αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Παναγιώτης Κανελλόπουλος, εξήρε με τα καλύτερα λόγια την ηθική στάση του Στέλιου Κωτιάδη, φέροντάς τον σαν παράδειγμα ακέραιου και αντικειμενικού δημόσιου ʼνδρα. Να σημειωθεί ότι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος υπήρξε την εποχή του ξεχωριστή-εξέχουσα μορφή του πολιτικού και πνευματικού κόσμου. Είναι, δε, εκείνος που τόνιζε, ότι οι πολιτικοί άνδρες: «δεν πρέπει να αναδεικνύονται ως κληρονομικώ δικαίω άρχοντες, αλλά να υψούνται εις ηγετικάς προσωπικότητας δια της ατομικής αυτών αξίας και αρετής». Ο Στέλιος Κωτιάδης, δεν έχασε καμιά εκλογική αναμέτρηση. Από το 1950 μέχρι το θάνατό του, που μεσολάβησαν οκτώ βουλευτικές εκλογές, συνέχεια οι συμπατριώτες του τού ανανέωναν την προτίμησή τους. Και θα επανεκλεγόταν, εάν δεν μεσολαβούσε η επτάχρονη δικτατορία των Συνταγματαρχών, 1967-1974. *** Είναι γνωστό, ότι τη δεκαετία του 1950, η κεντροαριστερή παράταξη δεν κατόρθωνε να έχει, παρά τις προσπάθειες, την απαραίτητη πολιτική της συνοχή, καθόσον εμφιλοχωρούσαν εσωτερικές κομματικές διαστάσεις, ιδίως ως προς την αρχηγία. Η κατάσταση αυτή είχε σαν συνέπεια το κόμμα των Φιλελευθέρων, στο οποίο ήταν ενταγμένος και ο Κωτιάδης, να βρίσκεται για πολλά χρόνια στην αντιπολίτευση, προς απογοήτευση των οπαδών του. Έτσι, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, το 1956, ίδρυσε την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση, ο Κωτιάδης μαζί με άλλα στελέχη πρώτης σειράς του Κέντρου, μεταξύ των οποίων ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Γρηγόρης Κασιμάτης, ο Μακρής κ.ά., εντάχθηκαν στο κόμμα του Κ. Καραμανλή, ο οποίος επί οκταετία περίπου -1956-1963- κυβέρνησε με τα γνωστά θετικά για τη χώρα αποτελέσματα, σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου. Πράγματι, είχαμε τότε μια οκταετία δουλειάς και ανάπτυξης, σε συνθήκες πολιτικής σταθερότητας. Τον Κωτιάδη στην επιλογή του δημόσιου βίου ακολούθησαν οι ψηφοφόροι του και απρόσκοπτα συνέχισε την πολιτική του πορεία, ως εκπρόσωπος της Δωδεκανήσου. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διαπίστωσε τις πολιτικές ικανότητες και την προσωπικότητα του Στέλιου Κωτιάδη και του ανέθεσε δύο φορές κατά την προαναφερθείσα οκταετία το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας -1956-1958 και 1961-1963. Και κατά την κριτική του αθηναϊκού τύπου της εποχής εκείνης, ο συμπατριώτης μας πολιτικός την περίοδο της θητείας στο υπουργείο «...έθεσε τις μεταπολεμικές βάσεις της ελληνικής ναυτιλιακής αναγέννησης και διαχειρίστηκε με άκραν αντικειμενιτικότητα και αφιλοκέρδειαν ύψιστα οικονομικά συμφέροντα». Η υπουργοποίηση του Κωτιάδη ωφέλησε και τη Δωδεκάνησο από πλευράς εκτέλεσης αναγκαίων δημόσιων έργων· ο δε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής 3-4 φορές το χρόνο επισκεπτόταν τη Ρόδο και ενημερωνόταν για την πρόοδο των έργων και γενικά για την εδώ κατάσταση, με κάθε λεπτομέρεια. Ο βουλευτής Μανώλης Ζαννής, που τότε ανήκε στην Ένωση Κέντρου, κατά τον επικήδειο λόγο το 1971 θα πει, μεταξύ των άλλων: «...δύο φορές μπήκες φτωχός στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και τις δύο βγήκες πάμπτωχος». Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, 1967-1974, από έλλειψη οικονομικών πόρων, τηρούσε τα λογιστικά βιβλία ορισμένων εμπορικών επιχειρήσεων στη Ρόδο. Ο Στέλιος Κωτιάδης, σε όσους είχαν την τιμή να συνομιλούν μαζί του κατά την υποχρεωτική αργία του από την πολιτική, λόγω δικτατορίας, επαναλάμβανε τακτικά, ότι: μετά την επάνοδο στην πολιτική του Καραμανλή, θα πρόσφερε ξανά τις υπηρεσίες του υπό την ηγεσία του. Ήρθε, όμως ο θάνατος στις 14-7-1971 και μαζί με την οικογένειά του, τον στερήθηκε και η Δωδεκάνησος και η ελληνική πολιτική σκηνή γενικότερα, για να επαληθευθεί, και επί του προκειμένου, η καθιερωμένη ρήση: «ʼλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα, δε, Θεός κελεύει» (άλλα θέλουν οι άνθρωποι κι άλλα προστάζει ο Θεός- για περιπτώσεις, στις οποίες η εξέλιξη των πραγμάτων είναι αντίθετη προς την επιθυμία μας). Ο Γιάννης Ζίγδης, ο έτερος δραστήριος κοινοβουλευτικός παράγοντας, από διαφορετική, όμως, πολιτική παράταξη ο καθένας, όπου αμφότεροι συναγωνίζονταν-αμιλλόμενοι σε προσφορά στην ανασυγκρότηση του δωδεκανησιακού συμπλέγματος, μέσα από τις φυλακές που βρισκόταν για αντιστασιακή δράση κατά της επτάχρονης δικτατορίας, στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που απέστειλε στους οικείους του Στέλιου Κωτιάδη, ανέφερε, μεταξύ των άλλων: «...η Δωδεκάνησος έχασε έναν ένθερμο υποστηρικτή των προβλημάτων της».