Πώς πλάστηκε ο μύθος του ψευδεπίγραφου FERT ότι η κατάληψη (1912), αποτελεί συνέχεια του Αμεδαίου της Σαβοΐας (1310)

Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης Είναι ντοκουμέντο. Από την πρώτη ημέρα της καταλήψεως της Ρόδου από τους Ιταλούς, άρχισε η ιστορία του ψευδεπίγραφου FERT, περί Αμεδαίου του Σαβοΐας και καταλήψεως του νησιού, περί συνέχειας από τα βάθη των αιώνων, τώρα το 1912, περί ιταλικής Ρόδου, περί… περί… Πρώτη ανακινεί το θέμα η εφημερίδα «Τριμπούνα» της Ρώμης (κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο στις 26 Νοεμβρίου 1883 και ανέστειλε την έκδοσή της την 1η Δεκεμβρίου 1946) και στη συνέχεια άλλες εφημερίδες της Ιταλίας πήραν τη σκυτάλη και τελικά έγινε… πιστευτό απ’ αυτούς και μόνο. Και σαν ωραία καραμέλα το FERT το διέθεταν και το πρόσφεραν στο κοινό τους για να γίνει πιστευτό. Το ψέμα έπρεπε να είναι γλυκό, όχι μυθομανές-γλυκοψεύτικο…Η γαλλική εφημερίδα «Journal des DéBats-politiques et littéraires δημοσιεύει την Παρασκευή 10 Μαΐου 1912 περί FERT και γράφει ότι η «λαμπρή κατοχή της Ρόδου από τον ιταλικό στόλο», όπως γράφει η ιταλική «Τριμπούνα», «ξανανοίγει ένα παλαιό ερώτημα αναφερόμενο στα οικόσημα στο οποίο η ανάμνηση αυτής της νήσου είναι ανάμικτη». Πρόκειται για το έμβλημα FERT, που προστέθηκε από τον Αμεδαίο τον VIII τον Ειρηνικό (1383-1451), πρώτο δούκα της Σαβοΐας, στο οικόσημο του Τάγματος του Ευαγγελισμού (Ordre de l’ Annonciade). Γνωρίζουμε ότι το τάγμα του Ευαγγελισμού της Παναγίας, ιδρύθηκε κατά το 1362 από τον κόμη Αμεδαίο τον VI (1334-1383), έναν από τους προγόνους του (σ.σ. αποτελούνταν από 12 αποφασισμένους ιππότες), και ακόμη και σήμερα είναι το ανώτατο τάγμα της Ιταλίας και το οικόσημο απονέμεται μόνο στις πιο υψηλές επισημότητες, όταν αυτοί είναι πλέον αξιωματούχοι του Αγίου Μαυρικίου και του Αγίου Λαζάρου. Αυτά τα τέσσερα μυστηριώδη γράμματα (FERT) προκαλούσαν εδώ και έξι αιώνες την περιέργεια των ιστορικών, και αυτών που αναφέρονταν στα οικόσημα. Κατά τους μεν, που παρέλειπαν τις τελείες σε κάθε γράμμα, ήταν μια παλιά μορφή της γαλλικής λέξης Ferté που θα πει φρούριο ή ακόμη ευστάθεια ή καρτερία, ακολουθώντας τους άλλους, μιας παραφθοράς του Fiert που σημαίνει κτυπά. Θέλει κανείς εκεί να ιδεί, μια βράχυνση του Fhilibert (Fi...ert), που υπήρξε το όνομα πολλών δουκών της Σαβοΐας. Αλλά αυτό μοιάζει πολύ τραβηγμένο από τα μαλλιά. Μια ερμηνεία πιο απλή, βασισμένη στα λόγια αγάπης που συνόδευαν τον χωρισμό, υπάρχει με το να πάρεις τη λέξη με την λατινική έννοια: «Il porte» που θα πει φέρει, δηλαδή « Le chevalier de l’ Annonciade porte les liens de la foi jurée à la Vierge Marie»-«Ο ιππότης του Ευαγγελισμού φέρει τους δεσμούς πίστης που ορκίστηκε στην Παρθένο Μαρία». Συγγραφείς πίστεψαν ότι αναγνώρισαν τα πρώτα γράμματα των τεσσάρων αρετών που είναι η δύναμη και η εγκράτεια. Κατ’ άλλους, τα πρώτα γράμματα δηλώνουν FERT-F(rappez), E(ntrez) R(ompez) T(out)-δηλαδή, Κτυπήστε, «Εισέλθετε, Σπάστε τα Όλα, καταστρέψτε», αυτό, όμως, είναι κτηνώδες, άγριο, ωμό, θηριώδες, τραχύ. Ο Venitien Andrea Boldu, ακολουθούμενος σ’ αυτό από τον Van Mieris, βεβαιώνει ότι αυτό θέλει να πει: FERT F(ortitudo) E(jus) R(hodum) T(enuit)-«Η δύναμή του στήριξε τη Ρόδο. Είναι μια μαρτυρία , της προστασίας που παραχωρούνταν από τον Οίκο της Σαβοΐας στους ιππότες του τάγματος της Ιερουσαλήμ, που αφού κυρίευσαν τη Ρόδο το 1310, δεν εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους, παρά το 1522. Μπορεί κανείς επίσης να το μεταφράσει: «Η δύναμή του, φύλαξε τη Ρόδο». Σ’ αυτό το πνεύμα οι Ιταλοί μετά την κατάκτηση, το 1912, άρχισαν να πλάθουν το μύθο και έγραφαν, έγραφαν χωρίς και αυτοί οι ίδιοι να τα πιστεύουν. Έγραφαν: «… Η Ρόδος εκυριεύθη την 5ην Μαΐου 1912 και η τουρκική φρουρά παρεδόθη αιχμάλωτος μετά λαμπράν κύκλωσιν εκτελεσθείσαν υπό του στρατηγού Αμέλιο… Οι τολμηροί μας ναύται, οι θαυματουργοί μας φαντάροι εξεπλήττοντο, συναντώντες τόσον μεταξύ της άμμου και των αμμουδιών της Λιβύης και εις το ελληνικόν Αρχιπέλαγος τα σημεία του ρωμαϊκού πολιτισμού και μεγαλείου. Αλλά τα πεπρωμένα και η ιστορία της Ρόδου δεν συνηντώντο τότε κατά πρώτον επί των φωτεινών λεωφόρων της Ιταλίας. Εν τη ανά τους αιώνας πορεία των, καθώς ο ρους των μεγάλων ποταμών, οι λαοί δεν ακολουθούν, οδόν άλλην εκείνης, ην εχάραξαν οι ένδοξοι πρόγονοί των…». Για την Ιστορία ο Αμεδαίος ο V πολέμησε εναντίον των Σαρακηνών κατά την πολιορκία της Ρόδου. To FERT είναι χαραγμένο σε νομίσματα του Οίκου της Σαβοΐας, το 1190 , δηλαδή ένα και πλέον αιώνα πριν από την πολιορκία της Ρόδου! Κατά καιρούς δόθηκαν στην ονομασία FERT πολλές ερμηνείες. ʼλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από το λατινικό αρκτικόλεξο F(oedere) e(t) R(eligione) T(enemur)-Δεσμευμένοι από τη συνθήκη και τη θρησκεία. Από τις κυριότερες ερμηνείες πρέπει να θεωρηθούν τα «F(ides) E(st) R(egni) T(utela)»-Η πίστη προστάτιδα του Βασιλείου και «Fortitudo Ejus Republican Tenet»-Η γενναιότητα εκείνου υπερασπίζεται τη Δημοκρατία… Αλλά και στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1920, οι κατακτητές, προσπάθησαν δια του FERT να αλώσουν τα ιερά και τα όσια των Ελληνορθοδόξων χριστιανών και ειδικά την πανήγυρη της Κρεμαστής. Η αρχή έγινε το 1921, όταν με την υπόδειξη ειδικά εντεταλμένων καραμπινιέρων γέμισε η εκκλησία και ο προαύλιος χώρος ιταλικές σημαίες και με την πρώτη επίσκεψη του διοικητή Μάριο Λάγκο, χρονιά του διορισμού του στα Ιταλικά νησιά του Αιγαίου, τοποθετήθηκε σε ψηλό κοντό το περίφημο FERT. Ο χρονικογράφος της εποχής απαθανατίζει με τη γραφίδα του τα διατρέξαντα και σημειώνει ότι «κατόπιν ο διοικητής παρίστατο κατά την λειτουργίαν των Εννηαμέρων, έπειτα από της αφομοιώσεως του Ημερολογίου, διωργανώθη έκθεσις, εις ην σχεδόν υποχρεωτικώς διάφοροι, προ παντός Ιταλοί έμποροι εξέθετον και επώλουν εμπορεύματα και πολλαί ιταλικαί οικογένειαι διέμενον εις τα κελλιά καθ’ όλην την περίοδον των εορτών της Κρεμαστής, εις ας μάλιστα διά πρώτην φοράν, το 1924, παρέστησαν εν σώματι και καθολικοί ιερείς, και το επόμενο έτος, εκτός των ανωτέρω, και εκτός της επαναλήψεως της εκθέσεως διωργανώθησαν ιταλικοί αγώνες δρόμων, πάλης και πυγμαχίας, κατά την 15ην Αυγούστου, εγένετο κατά τα Εννηάμερα η εκκύβευσις μεγάλου λαχείου υπέρ των ιταλικών Σχολών και ηκούσθη διά πρώτην φοράν και η θεωρία ότι η Madonna της Κρεμαστής είναι καθολική εκκλησία, δηλαδή φράγκικη, διότι δήθεν ο λαός της Ρόδου ανέκαθεν έλεγε την εκκλησίαν ταύτην η Παναγία η Καθολική, τουθ’ όπερ, βεβαίως έχει άλλην σημασίαν και σημαίνει το γενικόν ως και εν τω συμβόλω της πίστεως των Ορθοδόξων αναφέρεται η φράσις: «και εις μίαν αγίαν καθολικήν και αποστολικήν Εκκλησίαν» και ότι η πανήγυρις αύτη είναι έθιμον της Ιπποτικής εποχής, δηλαδή έθιμον φράγκικον και ουχί παλαιόν ελληνικόν…». Μη χειρότερα!.. Και ήρτεν το πλήρωμα του χρόνου και ξεχάστηκαν όλα… Μάλιστα από τη συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο 1943, η περίοδος 1922-1943 για την Ιταλία δεν υπάρχει. Προσπαθούν όλα τα χρόνια με κάθε είδους τεπεσίρια, σφουγγάρια, φυσικά και τεχνικά, να την σβήσουν, αλλά πού. Ο φασισμός εκείνος, ο μουσολίνειος, εξαλείφεται, φεύγει; Μάταιος κόπος… *Πολλές λεπτομέρειες στη μονογραφία Κ, Τσαλαχούρης «Αρχαιολογικά», Δωδεκανησιακόν Αρχείον, τόμος 7ος, σελίδες 207-233, Αθήνα 1996. * Εκ παραδρομής στο χθεσινό σημείωμα του Κώστα Τσαλαχούρη δημοσιεύθηκε ότι ο Κωνσταντίνος Μ. Γεωργαντάς γεννήθηκε σητ Ρόδο. Ζητούμε συγνώμη από τους αγαπητούς αναγνώστες.