Ο Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος Τρύφωνος και η ιδιόχειρη μυστική διαθήκη του

Rodiaki NewsRoom

Οι τελευταίες θελήσεις του (1.9.1957)

Προ 8ημέρου, στις 29 Νοεμβρίου 2015, συμπληρώθηκαν 58 χρόνια από την αποδημία (29.11.1957), εις Κύριον του αοίδιμου Μητροπολίτη Ρόδου, (1913-1946), και από του 1951-1957 Μητροπολίτη Αμασείας, Αποστόλου Τρύφωνος.

• • •

Ο Μητροπολίτης Απόστολος Τρύφωνος, με καταγωγή από την τότε ελληνική κωμόπολη Κριθίας της Θρακικής Χερσονήσου, γεννήθηκε το 1878 και την Κυριακή 1η Σεπτεμβρίου 1957, διαισθανόμενος ίσως το τέλος της επίγειας ζωής του, επιπλέον, δε, πέραν της κλονισθείσας υγείας του, στις 2 Σεπτεμβρίου 1927 έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον της ζωής του, και επί 30ετία εταλαιπωρείτο με την σφαίρα σφηνωμένη στον οργανισμό του, την οποία οι γιατροί, δικοί μας και ξένοι, του είχαν συστήσει να μην αφαιρεθεί, συνέταξε και κατέθεσε στο Πρωτοδικείο Ρόδου την ιδιόχειρη μυστική διαθήκη του, όπως την ονόμασε ο ίδιος, η οποία τώρα τελευταία έγινε γνωστή. Αντίγραφο αυτής βρίσκεται στην κατοχή μας, χάρη στην ευγενή χειρονομία του Δικηγόρου Ρόδου κ. Μανώλη Α. Οικονόμου.

Παραθέτω στη συνέχεια ολόκληρο το κείμενο της Διαθήκης του μακαριστού Μητροπολίτη Απ. Τρύφωνος.

«Σήμερον Κυριακήν 1 Σεπτεμβρίου 1957 ο υπογραφόμενος Μητροπολίτης Αμασείας Απόστολος, χρήσιν ποιούμενος του δικαιώματος, το οποίον η Σεπτή Μήτηρ Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία δια της από 16 Οκτωβρίου 1924, Πατριαρχικής Συνοδικής Πράξης εχορήγησεν εις όλους τους Αρχιερείς του Οικουμενικού Θρόνου, συντάσσω την παρούσαν ιδιόγραφον Μυστικήν Διαθήκην μου, δια της οποίας:
Α! Συγχωρώ εκ μέσης ψυχής και καρδίας πάντας τους οπωσδήποτε προσπταίσαντάς μοι, ζητώ καγώ την συγγνώμην παντός, ου τυχόν, ως άνθρωπος εν γνώσει ή εν αγνοία ελύπησα ή παρεπίκρανα.

Β! Βεβαιώ τας εν ζωή γενομένας δωρεά μου:
1) Προς την γεραράν τροφόν μου Ιεράς Θεολογικής Σχολής Χάλκης, όλων των εις τας Τραπέζας Καταθέσεών μου εις Μετρητά και Ομολογίας και της προς με οφειλής του Αγίου Αίνου Γερμανού, περί ων εγκαίρως έγραψα τη Σεπτή Μητρί Εκκλησία.

2) Εις την Κοινοτικήν Βιβλιοθήκην Κρεμαστής 300 Τόμους Βιβλίων και Περιοδικών και εις την Ιεράν Εκκλησίαν της αυτής Κοινότητος όλα τα Μουσικά μου βιβλία προς χρήσιν των Μουσικολογιωτάτων Ιεροψαλτών αυτής, ως και ενός Επίχρυσου Αργυρού Σταυρού ευλογίας.

3) Εις το στοργικώτατον και ευεργετικώτατόν μοι Ζεύγος Μαρίκαν και Μιχαήλ Π. Παρασκευά, το τόσον φιλοστόργως περιέθαλψαν το πολύπονο και πολύνοσον γήρας μου τα εκ του Αγγλικού Βομβαρδισμού περισαχθέντα και εκ των ερειπίων ανορυχθέντα λείψανα της Βιβλιοθήκης και Ιματιοθήκης μου και τινός ετέρου.

«Περί Κληρονόμου ουδένα ποιούμαι λόγον, άτε μη υπαρχούσης Κληρονομίας. Μετά την υπό του Ντε Βέκκι κατάργησιν των Αρχιερατικών επιχορηγήσεων ας απετέλουν τον μόνον των Αρχιερέων του Υποδούλου Ελληνισμού μόνο περί περισσευμάτων και αποθεμάτων δεν δύναται να γίνη λόγος, αλλά μόλις αντιμετωπίσαμεν και αυτό το φάσμα της ζωαρκείας. Μετά, δε, την καταστροφήν της Μητροπόλεως υπό των “φιλικών” μας βομβαρδισμών της ΡΑΦ και το φάσμα της Στέγης.

Ευτυχώς ο καλός Θεός μας, «ο παιδεύων και πάλιν ιώμενος» ηυδόκησε να διεγείρη τα Στοργικά αισθήματα των ανεψιών μου Μαρίκας και Μιχαήλ, οίτινες από του πρώτου Βομβαρδισμού της Μητροπόλεως του 1942, διεσκεύασαν, ηυηρέπισαν και επίπλωσαν ως τε Κοιτώνα και ως Γραφείον το ευρυχωρότατο δωμάτιον της εν Τριάντα κατοικίας των και έθεσαν αυτό εις την διάθεσίν μου, φροντίζοντες και τα της συντηρήσεώς μου κατά τας ΚΑΚΑΣ ημέρας, ας διήλθον και προ και μετά την παραίτησίν μου.

Είναι αληθές, ότι ο Ντε Βέκκι, καταργήσας τας Αρχιερατικάς Επιχορηγήσεις, ώρισεν όπως οι Ορθόδοξοι Αρχιερείς πληρώνονται εκ του Κυβερνητικού Ταμείου, ορίσας μηνιαίον επίδομα δια μεν τους άλλους Αρχιερείς Δωδεκανήσου εκ 2.500 λιρέτας, δια δε του Μητροπολίτην Ρόδου 4.000, αλλ’ εγώ απέκρουσα την ύπουλον ταύτην οικονομικήν μας υποδούλωσιν, πολλά τα καταχθόνια προοιωνιζόμενος.

Την χειρονομίαν ταύτην πληροφορηθέντες οι τότε Πρόξενοί μας, έσπευσαν να γνωρίσωσιν εις την τότε Εθνικωτάτην Κυβέρνησίν μας, ήτις αμέσως μοι εγνώρισεν, ότι αυτή θα ανελάμβανε την χρηματοδότησιν, τόσον της Μητροπόλεώς μου, όσον και των αντιπροπαγανδιστικών Οργανισμών αυτής (Μαθητικών Συσσιτίων, Κατηχητικών, Ταμείου Ιεροκηρύκων, Ιερατικών Φροντιστηρίων, Βυζαντινής Μουσικής Σχολής κ.λπ.), ορίσασα 2.000 λιρετών μηνιαίως δια την Ιεράν Μητρόπολιν και 3.000 περίπου δια τα άλλα. Τα ποσά ταύτα ελάμβανον τακτικώς μέχρι της εκρήξεως του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου, (1940), οπότε διακοπείσης πάσης επικοινωνίας, αντιμετώπισα και πάλιν τας αυτάς δυσχερείας.

Η εμπιστοσύνη μου, όμως, προς την φερεγγυότητα του χρηματοδότου μου με ενεθάρρυνε να προβώ εις σύναψιν δανείων προς εξοικονόμησιν των περιστάσεων, και ούτως εχωρήσαμεν απροσκόπτως μέχρι της Ειρήνης. Όταν, όμως, μετά την ειρήνην απετάνθημεν προς τον χρηματοδότην μας ζητούντες τα καθυστερούμενα 5 πολεμικά ετήσια, απεδείχθη το τελείως αφερέγγυον αυτού.

Ο τότε Υπουργός των Εξωτερικών Κ.Κ.Ε. Σοφιανόπουλος, ου μόνον ουδέν απήντησεν, αλλά και την παύσιν μου εζήτησε παρά του Πατριαρχείου. Ευτυχώς, την 9 Απριλίου 1944, ότε εγένετο ο την Μητρόπολίν μου καταστρέψας βομβαρδισμών, εγώ κατά την ώραν εκείνην ελειτούργουν εις την Ιεράν Εκκλησίαν Κρεμαστής και επομένως έσωσα αλώβητον μίαν Αρχιερατικήν Στολήν και το Αυτοκίνητόν μου, δια των οποίων κατώρθωσα να πληρώσω το μεγαλύτερον μέρος των χρεών μου, το δε υπόλοιπον επλήρωσα τοκοχρεωλυτικώς μετά την προαγωγήν μου εις την Ιεράν Μητρόπολιν Αμασείας και την εξίσωσιν των απολαυών μου προς τους εν ενεργεία Αρχιερείς.

«Μετά την αδόκητον ταύτην παλινωδίαν του χρηματοδότου μου, ουδέν άλλο μου υπελείπετο ειμή να παραιτηθώ, όπως λάβω το γλίσχρον Επίδομα διαθεσιμότητος και ελαφρύνω πως τα βάρη των Φιλανθρώπων Γηροκόμων μου. Αλλά και εν τούτω εματαιώθησαν οι διαλογισμοί μου. Οι “φίλοι μου Άγγλοι”, μη αρκούμενοι εις την παραίτησίν μου εζήτησαν και επέμενον εις την εκ Ρόδου τελείαν απομάκρυνσίν μου, διότι δεν ηδύνατο να μοι συγχωρήσωσι την δια μακράς Εκθέσεώς μου προς τον τότε Πρωθυπουργόν Θεμιστοκλή Σοφούλην καταγγελίαν της ληστεύσεως της Γερμανικής Πολεμικής λείας ης η αξία κατά προς με δήλωσιν του Γερμανού Στρατηγού Βάγκενερ, υπερέβαινε το 1.000.000.000 μάρκων χρυσών.

Ετιθέμην, λοιπόν, προ του διλήμματος της προτιμήσεως του γλυκυτάτου κλίματος της Ρόδου του τόσον απαραιτήτου δια την εν κινδύνω ζωήν μου, ή του γλίσχρου Επιδόματος Διαθεσιμότητος. Ασυζητητεί πρυτίμησα το πρώτον, δηλώσας, ότι μόνον υλική βία θα δυνηθή να με απομακρύνη της Ρόδου, ης όμως δεν ετόλησαν να ποιήσωσιν χρήσιν.

Παρέμεινα, λοιπόν, εις Ρόδον τελείως εις βάρος των φιλανθρώπων Γηροκόμων μου, μέχρις ότου η Σεπτή Μήτηρ Εκκλησία απαλλαγείσα των ξένων απειλών και πιέσεων κατ’ Οκτώβριον του 1951 με προήγαγε τιμητικώς εις Μητροπολίτην Αμασείας και εξίσωσε τας απολαυάς μου προς τας των εν ενεργεία Μητροπολιτών. Αύτη είναι εν γενικαίς γραμμαίς η εικοσαετής Οικονομική Ιστορία (1937-1957) εξής σαφέστατα προκύπτει η έλλειψις πάσης κληρονομίας και συνεπώς και η ανάγκη εξονομασμού ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ.

Η μόνη παράκλησίς μου προς τους αγαπητούς μου Μαρίκαν και Μιχαλάκην είναι να δώσωσιν εις της οικτράς Ιματιοθήκης μου ανά εν Ράσον ή άλλο τι ενθύμιον εις τον Οικονόμον Παπαντωνίου Κρεμαστής, αναγκασθέντα ως Διάκονός μου, να συνεξωρισθή μετ’ εμού εις Πάτμον και τον Παπαευθύμιον Καλυθιών, παρευρεθέντα ως υπάλληλός μου κατά την κατ’ εμού δολοφονικήν απόπειραν του 1927 και παρασχόντα μοι τας πρώτας βοηθείας, όπως συνέλθω εκ της λιποθυμίας.
«Αύται είναι αι τελευταίαι μου θελήσεις, ας παρακαλώ τους πάντας να σεβασθώσι και ο Άγιος Θεός ας ευλογή πάντας».

Εν Ρόδω τη 1η Σεπτεμβρίου 1957
Ο Διαθέτης

Ο αγώνας της Εκκλησίας για την Παιδεία και την Ορθοδοξία
Ο Απόστολος Τρύφωνος, πολύ νεαρός ακόμη, δεν είχε κλείσει τα 23 χρόνια, αποφοίτησε από την Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Με προτροπή του Πατριάρχη Ιωακείμ Α’, το 1901 χειροτονήθηκε Διάκονος και ανέλαβε καθήκοντα στο Α’ Πατριαρχικό Γραφείο. Και μετά 8ετή υπηρεσία, την 12 Μαΐου 1909, προήχθηκε σε Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου.

Ακολούθως, τον Ιούνιο του 1913 εκλέκτηκε Μητροπολίτης Ρόδου. Εποίμανε την Επαρχία Ρόδου, ως αναφέρουμε και στην αρχή του άρθρου μας μέχρι το 1946 και το 1951 προήχθηκε σε Μητροπολίτη Αμασείας, μέχρι το θάνατό του.
Η 33ετία 1913-1946 για την Επαρχία Ρόδου ήταν μία από τις δυσκολότερες περιόδους της δωδεκανησιακής ιστορίας.

Με την Φαναριώτικη πολιτική που τον διέκρινε, ο Τρύφωνος κατόρθωσε, παρά την αδίστακτη ανθελληνική πολιτική του φασισμού στα Δωδεκάνησα, να διατηρηθεί στην Επαρχία Ρόδου η Ελληνική Παιδεία και η Ορθοδοξία, εφαρμόζοντας με επιμονή και παραγωγικό διπλωματικό τρόπο, εκείνο που έγραψε για τον εαυτό του προς τους Κορινθίους Απόστολος των Εθνών Παύλος: «τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πά-ντως τινάς σώσω».

Στις σκοτεινές και ανελεύθερες εκείνες ημέρες της ιταλικής-φασιστικής κατοχής, 1912-1945, για τα ελληνικά γράμματα και την Εθνικήμας επιβίωση απέμεινε η Εκκλησία, ως και η καρτερικότητα του δωδεκανησιακού λαού, όπου με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Απόστολο Τρύφωνος, φάνηκε επιδέξια της αποστολής και της πολύχρονης ιστορίας της.

Τη δύσκολη και επικίνδυνη από Εθνολογικής και Θρησκευτικής άποψης κατάσταση που διαγραφόταν, διέβλεψε και το Φανάρι, ο Άρειος Πάγος της Ορθοδοξίας· και όπως έγραψε πρόσφατα ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος: «...Η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία παρηκολούθησεν μετά πολλής της ανησυχίας τα τεκταινόμενα, εκίνει, δε, πάντα κάλων, ίνα διασώση από ναυαγίου την υπέρατλον ολκάδα. Διό απέστειλεν, ως Μητροπολίτην Ρόδου το εκλεκτόν αυτής τέκνον τον εκ Θράκης καταγόμενον και Αρχιγραμματέα αυτής, τον Απόστολον Τρύφωνος, όστις σθεναρώς ηγωνίσθη εν τη νήσω προς απόκρουσιν των υπούλων προσπαθειών απορθοδοξισμού και αφελληνισμούς της νήσου».

Έτσι, ο Τρύφωνος, και όταν ακόμη ο περιβόητος Τετράρχης φασισμού Ντε Βέκκι έκλεισε όλα τα Ελληνικά Σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, το 1937, και τα μετέτρεψε σε ιταλικά, με το υπαρ. 147/21.7.1937 Διάταγμα και για την επάνδρωση καίριων θέσεων έφερε Ιταλούς επιλεγμένους από το φασιστικό καθεστώς, ο Τρύφωνος επιδέξια και αθόρυβα απέσπασε την συγκατάθεση του ίδιου φασίστα Διοικητή να διδάσκεται το θρησκευτικό μάθημα μέσα στις Εκκλησίες υπό τη μορφή του Κατηχητικού. Ωστόσο, υπό το πρόσχημα, των θρησκευτικών, διδάσκονταν και άλλα μαθήματα.

Τα Κατηχητικά της Επαρχίας Ρόδου κατά την Ιταλοκρατία στην Επαρχία Ρόδου ήσαν ισάξια του Κρυφού Σχολειού της Τουρκοκρατίας.

Τη θετική συμβολή των Κατηχητικών έρχεται να επιβεβαιώσει, επιπρόσθετα, και επίσημο έγγραφο, που συντάχθηκε από αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγο-ντες, που ήρθαν επί τόπου στα Δωδεκάνησα από την Αθήνα επί Αγγλικής Διοίκησης και υποβλήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1947 στο Υπουργείο των Εξωτερικών, το οποίο κατέληγε: «Τα Κατηχητικά Σχολεία αποτέλεσαν από το 1938 μέχρι το 1945, την μόνην Ελληνικήν Παιδείαν εν Δωδεκανήσω και εξυπηρέτησαν μεγάλως την μαθητιώσαν νεολαίαν, καθόσον, άνευ τούτων, θα είχε παραμείνει αύτη τελείως εστερημένη Ελληνικής μορφώσεως».

• • •

Ωστόσο, τα επιτεύγματα της 33ετούς (1913-1946) Ποιμαντορίας του Μητροπολίτου Αποστόλου Τρύφωνος στην Επαρχία Ρόδου δεν είναι μόνο η Παιδεία. Με πρώτη ευκαιρία θα επανέλθουμε.
Αιωνία η μνήμη του μακαριστού Μητροπολίτη Ρόδου Αποστόλου Τρύφωνος...