H πολύπλευρη διεθνής κρίση και η σχέση της με την ελληνική πραγματικότητα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ζαχαρίας Παρασκευάς
Μηχ. Η/Υ & Πληροφορικής – Επιχειρηματίας Chief Information Officer (CIO) Afoi Paraskeva & Co E.E.

Μπορεί η λέξη μετά-αλήθεια (post-truth) να ανακηρύχτηκε από το λεξικό της Οξφόρδης ως η λέξη της χρονιάς, όμως ο λιγότερο γνωστός όρος της μετά-ανάπτυξης (ex-growth) είναι αυτός που κυριαρχεί και ταλανίζει την παγκόσμια οικονομία. Μιάς περιόδου που χαρακτηρίζεται από την στασιμότητα της ανάπτυξης και δυσκολίας στην βελτίωση των οικονομικών μεγεθών.

Βέβαια η κρίση που βιώνουμε στην πατρίδα μας τα τελευταία οκτώ χρόνια των Μνημονίων δεν έχει σχέση με τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες στην διεθνή επιχειρηματική κοινότητα. Εχοντας βασίσει την ανάπτυξή μας σε ένα ιδιότυπο είδος κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, οι παθογένειες της ελληνικής οικονομίας ελάχιστη σχέση έχουν με τους γενικότερους προβληματισμούς που υπάρχουν στις ώριμες και στις υπ’ ανάπτυξη καπιταλιστικές χώρες.

Στην χώρα μας βιώνουμε μιά κρίση υποκατανάλωσης που έχει τις ρίζες της στην στρεβλή ανάπτυξη της οικονομίας μας, που κατέληξε στην κατάρρευση του κρατικοδίαιτου μοντέλου ανάπτυξης και την συνακόλουθη φυγή κεφαλαίων και επιχειρήσεων, την αύξηση της ανεργίας, της μείωσης των μισθών και της διαρκώς συρρικνωμένης ζήτησης.

Η Ελληνική κρίση μπορεί να πυροδοτήθηκε το 2008 από τα ενυπόθηκα δάνεια στις τράπεζες και τους επενδυτικούς οίκους της Αμερικής με παράγωγα που «μόλυναν» την διεθνή χρηματοπιστωτική αγορά, όμως οι βαθύτερες αιτίες της βρίσκονται στην στρεβλή ανάπτυξη που υιοθετήθηκε από την μεταπολίτευση και μετά.

Η επανένταξη της χώρας μας στην κανονικότητα των παγκόσμιων αγορών επιβάλλεται να συντελεστεί το συντομότερο δυνατόν με άγνωστο επιπρόσθετο κόστος. Η ελαχιστοποίηση αυτού του κόστους πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Αυτό προυποθέτει μιά πολιτική αλλαγή που με αποτελεσματικότητα και πίστη θα προωθήσει με ταχύτητα τις θεσμικές αλλαγές που επιβάλλονται ώστε να επανέλθει η εμπιστοσύνη στην οικονομία.

Ομως οι ανησυχίες στην διεθνή επιχειρηματική κοινότητα είναι πολύ διαφορετικές. Οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι που ελέγχουν και το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου έχουν περάσει στην εποχή της μετά-ανάπτυξης. Μιάς περιόδου στασιμότητας και δυσκολίας βελτίωσης των οικονομικών τους μεγεθών.

Από τον χώρο των τροφίμων όπου ασκώ την επιχειρηματική μου δραστηριότητα μπορώ να συμπεράνω ότι οι αιτίες αυτής της κρίσης βασίζονται σε τρείς κυρίως λόγους:

1. Οι δραστικές αλλαγές στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας είχαν ως αποτέλεσμα την σημαντική μείωση των περιθωρίων κέρδους όλων των παραγόντων που μετέχουν σε αυτήν. Η συγκέντρωση της αγοράς και η διαφάνεια στις τιμές οδήγησε σε έντονο ανταγωνισμό ρίχνοντας τα ποσοστά κέρδους.

2. Οι αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και η αδυναμία των εταιρειών να τις αντιληφθούν έγκαιρα και να προσαρμοστούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η αδυναμία της Γαλλικής εταιρείας DANONE να διαπιστώσει την στροφή της αγοράς στο Ελληνικό γιαούρτι με αποτέλεσμα να χάσει μεγάλο μερίδιο αγοράς.

3. Η σημαντική μείωση της ανάπτυξης στις αναδυόμενες αγορές που παρόλο ότι παραμένει μεγαλύτερη από αυτήν των ώριμων αγορών, είναι αδύναμη για να τονώσει τους ρυθμούς ανάπτυξης της βιομηχανίας.

Η απάντηση της βιομηχανίας (πολυεθνικών) σε αυτές τις συνθήκες αγοράς είναι διττή: δραστικές αλλαγές στις δομές με έμφαση στις περικοπές κόστους και συγχωνεύσεις - εξαγορές. Βέβαια κάθε εταιρεία προσαρμόζει τις στρατηγικές της ανάλογα με τους μακροπρόθεσμους στόχους που έχει επιλέξει. Η Unilever θέτει ώς πρωταρχικό στόχο την αειφόρα ανάπτυξη με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, ενώ η Nestle προσπαθεί να στραφεί σε περισσότερο λειτουργικά προιόντα που αφορούν τον υγεινό τρόπο διατροφής.

Η κρίση που βιώνει η ελληνική οικονομία σε σχέση με την διεθνή κρίση έχει εντελώς διαφορετικές καταβολές. Η κρίση υποκατανάλωσης που είναι απόρροια της αποεπένδυσης στην ελληνική οικονομία, δεν έχει καμμία σχέση με την κρίση υπερσυγκέντρωσης και της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους που ταλανίζει την παγκόσμια οικονομία στην εποχή της μετα-ανάπτυξης. Η πρώτη αποτελεί αποτέλεσμα της στρεβλής ανάπτυξης του ελληνικού κρατικοδίαιτου μοντέλου, σε αντίθεση με την δεύτερη που αποτελεί μιά εγγενώς αναπαραγόμενη ανισορροπία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.