Το ταμπεραμέντο του κάθε λαού

Φίλιππος Ζάχαρης

Η κοινωνικο-οικονομική ζωή της χώρας έχει παραλύσει. Πριν ψάξει κανείς για τις αιτίες, καλό θα είναι να ρίξει μια ματιά στην Ελλάδα των περασμένων δεκαετιών, φθάνοντας μέχρι και αμέσως μετά από την Κατοχή.

Θα διαπιστώσει τότε με ευκολία ότι όλες οι κυβερνήσεις που μεσολάβησαν τις επτά δεκαετίες όχι απλώς δεν χαρακτηρίζονταν από κάποια υποτιθέμενη δημοκρατική διάθεση, αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων στρέφονταν κατά του ελληνικού λαού.

Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς γνώστης της ιστορίας για να ανακαλύψει το έλλειμμα Δημοκρατίας στη χώρα που την γέννησε. Κρίση μπορεί να μην υπήρχε πάντα με την έννοια που τίθεται σήμερα, όμως ανέκαθεν η απόσταση μεταξύ πλουσίων και φτωχών ήταν μεγάλη. Σε ότι δε αφορά την ανεργία, αυτή διαμορφωνόταν κάθε φορά αναλόγως των πολιτικών λιτότητας που ούτως ή άλλως επιβάλλονταν από τις διάφορες κυβερνήσεις.

Η διαφθορά και η αποθέωση της ιδιωτικής ζωής είχαν κάνει την εμφάνισή τους από τη δεκαετία του ‘60 και μετά, αργά αλλά σταθερά. Έτσι, στη χώρα που ανέδειξε το κλέος, την δόξαν την δίκην και την ύβριν, στη χώρα όπου το να σέβεσαι τη δημοκρατία και να αναμιγνύεσαι με τα κοινά θεωρούνταν υποχρέωση και τα υπόλιπα ζωή υπόθεση των τεχνιτών, εφαρμόστηκαν αιώνες μετά όλες αυτές οι καταστροφικές πολιτικές λιτότητας που λειτούργησαν ως βάση για την επερχόμενη καπιταλιστική επέλαση, που έφτασε στο απόγειό της τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Η Ελλάδα έφτασε να είναι αυτό που είναι όχι μόνο εξαιτίας της κακοδιαχείρισης αλλά αυτής ακριβώς της κεφαλαιακής επιδρομής που σάρωσε τις αγορές και διάβρωσε την ανθρώπινη συναλλαγή. Τα κέρδη έφυγαν από τους πολίτες και αποκτήθηκαν από μεσάζοντες και πάσης φύσεως τοκογλύφους. Το «μαγείρεμα» είχε πολλούς συμμετέχοντες με πρώτες απ’ όλες τις κυβερνήσεις της διαφθοράς – δεξιές και σοσιαλιστικές - πάνω στις οποίες χτίστηκαν τα θεμέλια της εκάστοτε νέας ελπιδοφόρας για το κεφάλαιο εποχής.

Οι πολίτες ήταν αυτοί που έμεναν πάντα εκτός παιχνιδιού και όσοι κατάφερναν να κρατηθούν εντός του, εξαντλούνταν με το πέρας του χρόνου. Η κάθε δεκαετία που περνούσε συσσώρευε επιπρόσθετα προβλήματα και μαζί με την αλλοτρίωση προκαλούσε ανεπανόρθωτη ζημιά στην ούτως ή άλλως κατ’ επίφασιν δημοκρατία.

Μετά τη Χούντα που ήταν και η ταφόπλακα των πρώτων τριών μεταπολεμικών δεκαετιών, ήρθε η Μεταπολίτευση, φορτώνοντας τη χώρα με άλλα τόσα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα. Πέρασαν από τότε σαράντα χρόνια και βάλε πλουτισμού της μεγαλοαστικής τάξης και μικροβολέματος της μεσοαστικής, με ό,τι αυτό σήμαινε για το λούμπεν προλεταριάτο, που παρέμενε στην απόλυτη ένδεια.

Σε αυτήν ακριβώς τη φτώχεια βρίσκονται σήμερα όλα τα κοινωνικά στρώματα, στο βωμό του χρέους και του δανεισμού που αναγάγεται εδώ και καιρό σε ύψιστη ανάγκη. Μια λεγόμενη αριστερή κυβέρνηση προσπάθησε να βάλει τάξη στο χάος και να προτάξει κόκκινες γραμμές. Τα αφεντικά του σήμερα που υπερίπτανται του εθνικού κράτους βάζουν φρένο και εξοντώνουν με τον σκληρό μηχανισμό τους όλες τις αντιστάσεις, αφήνοντας όμως ένα κενό σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της κρίσης που παράγει ανεργία και πληθωρισμό.

Το νέο μοντέλο διακυβέρνησης έχει πολλά τρωτά αλλά πάνω απ’ όλα δεν έχει ακόμα πολλά χρόνια επιβίωσης. Στη χώρα μας πάντως που οι πολιτικές χρεωκόπησαν, ένας νέος άνεμος αισιοδοξίας έρχεται όχι φυσικά από την από την τωρινή κυβέρνηση, αλλά από το γεγονός ότι οι πολίτες δεν δίνουν άλλες ευκαιρίες στα κόμματα.

Έτσι με τον τρόπο που «βύθισαν» το ΠΑΣΟΚ, καθήλωσαν το ΚΚΕ, και εξοβέλισαν τη ΝΔ έτσι και τώρα αναμένεται να μην χαριστούν στην αποτυχημένη πολιτική ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι τόσο ότι ποντάρουν οι πολίτες σε κάποια επιεικώς αντιφατικά κομματίδια τύπου «Ποτάμι», ούτε ότι πριμοδοτούν νεοφασίστες στο όνομα του μοδάτου αντισυστημισμού, όσο το ότι οι πολιτικές λιτότητας οδήγησαν σε αδιέξοδο και η ελπίδα για μη ανοχή ανατέλλει.

Έτσι στη χώρα όπου γεννήθηκε η Δημοκρατία, στη χώρα όπου ο νεοπλουτισμός έφτασε στο απόγειό του τις τελευταίες δεκαετίες, εδώ αναμένεται και πάλι να αναζητηθούν οι παλιές αξίες και τα ιδανικά της άμεσης Δημοκρατίας. Σας φαίνεται ίσως ουτοπικό και ανεφάρμοστο, φαντάζει κάπως ως γραφικό ιδεολόγημα. Και όμως, κανείς δεν θα πίστευε, για παράδειγμα, την δεκαετία του ‘80-’90 ότι κάποτε θα κυβερνούσε τον τόπο η έστω κατ’ επίφασιν Αριστερά. Σας διαβεβαιώ, απολύτως κανένας.

Τα οχυρά όμως κάποια στιγμή πέφτουν. Μαζί τους γκρεμίζονται και οι κατεστημένες αξίες. Το πρότυπο του γιάπη - μετανοημένου επαναστάτη που τα αποδίδει όλα στην εφηβεία χάνεται και αυτό, γιατί πολύ απλά δεν τον χορταίνουν τα χρήματα και μόνο. Στο τέλος μένει μόνο αυτός που πάντα υπέφερε. Με τη δύναμη που τον χαρακτηρίζει, αψηφά τους κινδύνους και τραβά μπροστά.

Ούτως ή άλλως θα το έκανε κάποια στιγμή. Για τον λόγο αυτό, σας συστήνω υπομονή. Κάθε κρίση έχει και το νόημά της. Κάθε εποχή την ιδιομορφία της. Και κάθε λαός το ταμπεραμέντο του. Έστω και αν αυτό είναι πια δυσεύρετο.