Ο θεός Απόλλωνας Ηλίου, το επίσημο έμβλημα του Δήμου Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Μανόλης Ζουμπάς, Φιλόλογος

Σύμφωνα με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ρόδου, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 25 Ιουνίου 2019, τονίζεται με λογική υπερηφάνεια το πολιτισμικό μας παρελθόν, που με το φως του φώτισε τις καρδιές της ανθρωπότητας. Ο οικουμενικός πολιτισμός είναι στα θεμέλιά του ελληνικός, εδράζεται στα βάθρα του και διαφωτίζει.

Ο Απόλλων αποτελεί την καθαρότερη ουσία του ελληνισμού. Η Ηλιολατρία ήταν το ιδιάζον χαραχτηριστικό της δωρικής Ρόδου, με την εκτυφλωτική, ονειρώδη ομορφιά. Ο Ήλιος λατρεύτηκε ως «πάντων πατήρ και ύψιστος», κοσμοκράτορας. Η ελληνική αρχαιότητα, ενέπνευσε κατ’ επανάληψη αναγεννήσεις σε μεταγενέστερους πολιτισμούς, οι Έλληνες πίστευαν ότι το ελληνικό ξεχώριζε από τους άλλους λαούς.

Πολλά τα περιουσιακά στοιχεία του Ελληνικού πνεύματος, τα οποία έγιναν κοινό κτήμα των λαών, όλου του κόσμου. Κόσμος σημαίνει τάξη, συγύρισμα. Οι Ίωνες φιλόσοφοι ονόμασαν το σύμπαν κόσμο, ένα επίγραμμα αποκαλεί τον Όμηρο «κοσμήτορα ανδρών ηρώων».

Ο Ολύμπιος μουσηγέτης Φοίβος Απόλλων, θεός του φωτός, ηλίου, ποίησης, μαντικής. Γιος του Δία και της Λητούς, αδελφός της Αρτέμιδος, ο σημαντικότερος θεός μετά το Δία. Στον Όμηρο οι άνδρες που βρίσκουν αιφνίδιο θάνατο, λέγεται ότι φονεύονται από τα αγανά βέλεα του Απόλλωνα. Αγανός, νήπιος, γλυκός, μαλακός, πράος, ευγενικός, ήρεμος, λόγια πρόσωπα ή για τις πράξεις ή τις λέξεις τους. Στον Όμηρο λέγεται για τα βέλη του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, που επέφεραν εύκολο θάνατο. Άρτεμις θεά του κυνηγιού.

Ο λαός που πάει να χάσει το μύθο του, πάει να χάσει και την ύπαρξή του. Ο Αχιλλέας ο αντιπροσωπευτικότερος τύπος του Έλληνα και ο πολύπλαγκτος βασιλιάς της Ιθάκης, ο Οδυσσέας. Ο Ήλιος, κυρίαρχος θεός του Ουρανού, ο καλύτερος σύντροφος με την αφάνταστη ποικιλία χρωμάτων τις πρωινές ώρες με την εμφάνιση της παρθένου ροδοδάκτυλης αυγής και, τις βραδινές με τις λαμπερόχρωμες φαντασμαγορίες της Δύσης.

Οι Μούσες παρουσιάζονται σαν μια χορωδία με αρχηγό τους τον Απόλλωνα, που γι’ αυτόν το λόγο ονομαζόταν Μουσαγέτης. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο ακούραστος ημεροδρόμος που πολεμά με τα δαιμονικά του σκοταδιού, της συννεφιάς και της ομίχλης και που πάντα κερδίζει τη μάχη. Ο Απόλλωνας οδηγεί το χορό των Νυμφών, είναι Νυμφηγέτης.

Οι Νύμφες έχουν σχέση με τη μαντική τέχνη του θεού και, τις ιατρικές θεραπευτικές του ικανότητες. Οι Νύμφες είναι και κουροτρόφοι, τρέφουν δηλαδή και τους ανθρώπους. Κουροτρόφοι (= τροφή των νέων). Το ίδιο το όνομα των Νυμφών σημαίνει νεαρά κορίτσια.

Ο Απόλλωνας γεννήθηκε στη Δήλο, η δόξα της από εκεί και πέρα θα μείνει αθάνατη στους αιώνες. Τριγυρισμένη από άλλα νησιά του Αιγαίου, λες και έχουν στήσει χορό γύρω της, γι’ αυτό και λέγονται Κυκλάδες. Τη δόξα για τη γενέθλια γη του Απόλλωνα τη διεκδικούσαν κι άλλες πολιτείες και χώρες. Όταν ήρθε η στιγμή να γεννηθεί ο Απόλλωνας και η Λητώ έβαλε το πόδι της στο νησί τη Δήλο, υψώθηκαν τέσσερις κολόνες από το βυθό της θάλασσας και το στήριξαν, για να μείνει εκεί, στολίδι αξετίμητο για τα παιδιά της Λητούς. Γιος του Απόλλωνα ο Ασκληπιός, ο οποίος γιάτρευε αρρώστιες.

Οι αθάνατοι αρχαίοι θεοί ήταν ανθρωπόμορφοι, χαίρονται τη ζωή, κατοικούν ψηλά στον Όλυμπο που τον λούζει ασυννέφιαστη φεγγοβολή. «Γλυκειά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα». Δ. Σολωμού. «Σπίτι που δεν το βλέπει ο Ήλιος, το βλέπει ο γιατρός». Παροιμία. Καθιερωμένη ήταν για τους Έλληνες η λατρεία του Ήλιου με θυσίες. Θυσία είναι γενικά, μια αποστέρηση αγαθών και η προσφορά τους στους θεούς, δηλαδή η αφ-ιέρωση. Ο Ήλιος είχε αγαπήσει τη Ρόδο, κόρη της Αμφιτρίτης ή Αφροδίτης.

Ο Ήλιος πήρε την αγαπημένη του στο νησί και του έδωσε το όνομά της και, εκεί ενώθηκε μαζί της και απόχτησε επτά σοφά παιδιά, που το πρώτο τους ο Κέρκαφος έκανε γιους, τον Κάμειρο, τον Ιάλυσο και τον Λίνδο, αυτούς που έχτισαν την Κάμειρο, την Ιαλυσό και τη Λίνδο, τις τρεις πόλεις της Ρόδου. Έτσι αιτιολογείται η ανάδειξη του νησιού σε μέγα, αν όχι και μοναδικό στην Ελλάδα.

Ο Απόλλωνας είναι ο πρώτος που ιδρύει μαντείο, το μαντείο των Δελφών. Αρχικά το μαντείο ανήκε στη Γη. (Πρωτομάντις Γαία). Τη διαδέχτηκε η κόρη της, η Θέμιδα, που το παραχώρησε έπειτα στην αδελφή της, τη Φοίβη. Όταν γεννήθηκε ο Απόλλωνας η Φοίβη του το χάρισε, γι’ αυτό ο θεός πήρε την προσωνυμία Φοίβος. Καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος του μαντείου σε θέματα ειρήνης, πολέμου, επίλυσης των εσωτερικών κρίσεων, που μάστιζαν τις αρχαϊκές πόλεις και θεσμοθέτησης νέων νόμων. Με το θεοπρόβλητο κύρος του, μπορούσε έμμεσα να ασκεί πολιτική στις διακρατικές σχέσεις των ελληνικών πόλεων και, στις διεθνείς σχέσεις τους με τους αλλοεθνείς πληθυσμούς των συνόρων.

Ο Απόλλωνας γνώριζε τα μέλλοντα, για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσε γυναίκες, οι οποίες τα έλεγαν με ασάφεια, απ’ αυτό και το όνομα του Απόλλωνα ήταν Λοξίας. Ο ελληνικός λαός λάτρεψε την ομορφιά και με αυτήν προίκισαν τους θεούς τους. «Κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του». Δ. Σολωμού. Μόνο ο Απόλλωνας και οι εννέα Μούσες, κρατούν και παίζουν τη λύρα.

Οι Μούσες, κήρυκες και υμνωδοί του μεγαλείου του Δία, εκπροσωπούν την ομορφιά της τέχνης, τα ξέρουν όλα. Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ερατώ, Πολύμνια, Ουρανία, Καλλιόπη. Εκπροσωπούν ορισμένο λογοτεχνικό ή καλλιτεχνικό είδος. Κλειώ της Ιστορίας, Ευτέρπη της αυλητικής τέχνης, Θάλεια της κωμωδίας, Μελπομένη της τραγωδίας, Τερψιχόρη της λυρικής ποίησης, Ερατώ του υμεναίου του γάμου, Πολύμνια της μιμικής (παντομίμας) Ουρανία αστρονομίας, Καλλιόπη του ηρωικού έπους. Το φίδι που προκαλούσε δεινά, το σκότωσε ο Απόλλωνας και κάτω από την πυρά του Ήλιου σάπιζε (πύθου), ο τόπος ονομάστηκε Πυθώ και ο Απόλλωνας Πύθιος.

Ο Φοίβος Απόλλων, η λαμπρότητα, το ιδεώδες της νεότητας, η οποία ήταν πάντοτε το βασικό χαραχτηριστικό του Απόλλωνα. Πικρή η γεύση της πρόωρα μαραμένης νεανικής φρεσκάδας. Τη μουσική του Απόλλωνα τη χαίρονται όλοι οι Ολύμπιοι, παραλύει κάθε ωμή βία. Το επίθετό του Λύκειο (Φως), ήλιος, είχε τη δύναμη να απομακρύνει τις συμφορές, κρηπίδωμα της κοινωνίας «Πατρίδα σαν τον ήλιο σου/ ήλιος αλλού δεν λάμπει/ και τραγουδούνε τα βουνά/ οι θάλασσες, οι κάμποι», λέει σχετικά ο ποιητής.

Οι θεοί ζουν μέσα στο άπλετο φως στον Όλυμπο, μέσα σε μια ατμόσφαιρα απόλυτης ευδίας, κατεβαίνουν κάθε τόσο στη γη για να βρεθούν ανάμεσα στους θνητούς. Σε καμιά χώρα το πολιτιστικό παρελθόν δεν είναι τόσο παρόν, όσο στην Ελλάδα, αναβαπτίζεται σε κρίσιμες στιγμές η εθνική ψυχή. «Τα παιδιά σας θελ’ ιδήτε/ πόσο μοιάζουνε με σας». Δ. Σολωμού. Οι πανέλληνες στέφουν τη φωτογόνο Χώρα μας με ένα αμαράντινο, αειφεγγές φωτοστέφανο.