«Αναζητώντας τα Μυστικά της Καρδιάς»: Προειδοποιεί ή δεν προειδοποιεί το έμφραγμα;

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Καθηγητής Δημήτριος Κρεμαστινός

Ο κόσμος συνήθως διερωτάται: Είναι δυνατόν να μην υπάρχουν συμπτώματα ή σημεία που να προειδοποιούν, ούτως ώστε να προλάβουμε το έμφραγμα;

Είναι δυνατόν η Ιατρική, με όλη τη σύγχρονη τεχνολογία, να μην μπορεί να αναγνωρίσει πότε κινδυνεύει ένας άνθρωπος από έμφραγμα του μυοκαρδίου, ούτως ώστε το έμφραγμα να προληφθεί;

Η απάντηση έρχεται από τις διαπιστώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, όπου τονίζεται ότι «το 50% των ανθρώπων που κάθε χρόνο πεθαίνουν από έμφραγμα του μυοκαρδίου καταλήγουν χωρίς να έχουν αντιληφθεί ποτέ τους ότι έπασχαν από στεφανιαία νόσο ή ότι είχαν κάποιο προειδοποιητικό σύμπτωμα».

Η διαπίστωση αυτή αναμφισβήτητα τρομάζει τον κόσμο, εν τούτοις τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Και τούτο γιατί αυτός που καπνίζει, πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη έχει αυξημένη χοληστερίνη και αυξημένη πίεση είναι παχύσαρκος, κάνει καθιστική ζωή και ανθυγιεινή διατροφή έχει οπωσδήποτε αυξημένη πιθανότητα να πάθει έμφραγμα.

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι αποτέλεσμα μιας πολυπαραγοντικής διαδικασίας που καταλήγει στη δημιουργία του θρόμβου, που τελικά φράζει 100% την αρτηρία. Μόνο το 30% των εμφραγμάτων οφείλεται σε ρήξη των μεγάλων στενώσεων που είναι ορατές με τη στεφανιογραφία.

Ο πολύς κόσμος πιστεύει ότι μια αρτηρία της καρδιάς (στεφανιαία αρτηρία) φράζει σιγά σιγά και τελικά φράζει τελείως. Με τον απλοϊκό αυτό τρόπο εξηγούν πώς δημιουργείται το έμφραγμα και εμφανίζονται παράλληλα οι σοβαρές επιπλοκές του, που απειλούν άμεσα τη ζωή. Αυτό όμως δεν είναι το σωστό.

Όταν η ινώδης κάψα που περιβάλλει τον λιπώδη πυρήνα, ο οποίος περιέχει κυρίως κακή χοληστερίνη, είναι ισχυρή, δηλαδή δεν σπάει εύκολα, τότε ανεξάρτητα από τον βαθμό στένωσης (βούλωμα) δεν κινδυνεύει ο άρρωστος από έμφραγμα

Όταν σιγά σιγά φράζει τελείως μια αρτηρία κατά κανόνα ο άνθρωπος δεν αισθάνεται κανένα σύμπτωμα. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα και οι άλλες καρδιολογικές εξετάσεις του παραμένουν φυσιολογικές, δηλαδή δεν δημιουργείται νέκρωση του μυοκαρδίου και κατά συνέπεια δεν υπάρχει έμφραγμα.

Το γεγονός αυτό καθαυτό φαίνεται περίεργο, εν τούτοις είναι αυτό που κατά κανόνα συμβαίνει σε κάθε περίπτωση. Καθώς η αρτηρία φράζει (στενεύει) σιγά σιγά, ο οργανισμός δημιουργεί μικρές αρτηρίες που παρακάμπτουν τη βλάβη και δημιουργούν ένα φυσικό bypass, ανάλογο με το τεχνητό που γίνεται με τη χειρουργική επέμβαση. Έτσι, όταν υπάρχουν πολλές στενωτικές βλάβες στις στεφανιαίες αρτηρίες, οι οποίες δεν δημιουργούν συμπτώματα, δεν είναι αναγκαίο και απαραίτητο το χειρουργικό bypass, γιατί ο οργανισμός αυτοπροστατεύεται με τη δημιουργία σιγά σιγά του δικού του bypass.

Αντιθέτως, όταν μια μικρή στενωτική βλάβη ραγεί (σπάσει) δημιουργείται θρόμβος που φράζει απότομα την αρτηρία, οπότε εκδηλώνονται τα συμπτώματα του εμφράγματος. Στην περίπτωση αυτή είναι αναγκαία η επέμβαση με αγγειοπλαστική (μπαλονάκι) όταν το νοσοκομείο διαθέτει αιμοδυναμικό τμήμα. Το απότομα βούλωμα της αρτηρίας δημιουργεί το έμφραγμα όχι το χρόνιο.

Για τους ανωτέρω λόγους, κάθε ενήλικας οφείλει να ακολουθεί τα προγράμματα της προληπτικής Καρδιολογίας, τα οποία στοχεύουν στη σταθεροποίηση των μικρών ασήμαντων βλαβών, που είναι κατά κανόνα και οι πλέον επικίνδυνες. Στην περίπτωση, όμως, που εμφανισθεί αιφνίδια στηθάγχη (πόνος στο κέντρο του στήθους) με ή χωρίς αντανακλάσεις (επέκταση) στο λαιμό, το στομάχι, τις ωμοπλάτες και τα άνω άκρα, θα πρέπει αμέσως να καταφύγει στο πλησιέστερο μεγάλο, οργανωμένο νοσοκομείο.

Εκεί, με ειδικές εξετάσεις, θα κριθεί κατά πόσον το σύμπτωμα αυτό συνδέεται με τη δημιουργία θρόμβου μέσα στην αρτηρία που μπορεί να δημιουργήσει οξεία απόφραξη της αρτηρίας με όλες τις κακές επιπτώσεις, οπότε πρέπει να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα που θα τον προφυλάξουν. Δηλαδή η θρομβόλυση με χορήγηση ισχυρών αντιπηκτικών φαρμάκων ή η αγγειοπλαστική με εμφύτευση stent.

Γενικά, ο κάθε ενήλικας, εφαρμόζοντας σωστά τα προληπτικά μέτρα που ο καρδιολόγος του θα προτείνει και ενδεχομένως παίρνοντας και τα απαραίτητα φάρμακα, κατά κανόνα προστατεύεται από τις επιπλοκές του μεγαλύτερου σήμερα εχθρού της ανθρωπότητας, που είναι η αθηροσκλήρωση σε ποσοστό 70 – 80% των περιπτώσεων.

Εάν η κάψα είναι λεπτή, οπότε είναι λιγότερο ανθεκτική όπως δείχνει το βέλος, τότε ο κίνδυνος του εμφράγματος είναι μεγάλος έστω και αν η στένωση (το βούλωμα) είναι μικρή.

Συνοψίζοντας το έμφραγμα δεν προειδοποιεί. Όπως ακριβώς ο σεισμός. Γνωρίζουμε ότι μια περιοχή είναι σεισμογενής με ιστορία μεγάλων σεισμών αλλά είναι αδύνατον να προσδιορισθεί πότε ακριβώς θα γίνει ο μεγάλος καταστροφικός σεισμός. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με το έμφραγμα. Γνωρίζουμε ότι εκείνοι που έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό εμφραγμάτων με ύπαρξη των γνωστών προδιαθεσικών παραγόντων είναι πολύ πιθανόν να πάθουν έμφραγμα αλλά δεν γνωρίζουμε, το πότε και ποια θα είναι η έκταση και οι συνέπειές του.

Εν τούτοις σε ορισμένες περιπτώσεις όπως και στην περίπτωση του σεισμού, υπάρχουν μικροί προσεισμοί. Το ίδιο συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις, με το έμφραγμα όταν εμφανίζεται αιφνίδια ασταθής στηθάγχη που παλαιότερα λεγόταν προεμφραγματική στηθάγχη. Γενικά το έμφραγμα δεν προειδοποιεί και εκδηλώνεται κατά κανόνα σε άτομα φαινομενικά υγιή που δεν παίρνουν κανένα φάρμακο.