Aβεβαιότητα και άγχος...

Μαρία Καρίκη

Μέσα σε μια πραγματικότητα που συνεχώς αλλάζει και ανατρέπεται, ο ψυχισμός μας άλλοτε προσαρμόζεται κι άλλοτε δυσκολεύεται να το κάνει. Η ασάφεια, η έλλειψη σταθερότητας, τα απρόοπτα και οι «αναποδιές» μας κάνουν συχνά να αναρωτιόμαστε για τις επιλογές και τις αποφάσεις μας. Δεν είναι εύκολο να διαχειρίζεται κανείς καταστάσεις που δείχνουν να είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Ζοριζόμαστε, πιεζόμαστε και πολλές φορές περνάει και από το μυαλό μας να εγκαταλείψουμε…

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να νιώθει κάποιου βαθμού ασφάλεια και βεβαιότητα για να μπορεί να απαλλαγεί από το άγχος που τον καταδυναστεύει. Έχει ανάγκη από κάποιες σταθερές στη ζωή του. Από ανθρώπους, σχέσεις, συνθήκες που δεν μεταβάλλονται συνεχώς και με το παραμικρό.

Αυτά τα «χρησιμοποιεί» ως μια εσωτερική βάση για να κάνει τα επόμενα βήματά του. Ένας σχετικά σταθερός εαυτός ως δομή και συγκρότηση, ένα σταθερό υποστηρικτικό δίκτυο ανθρώπων, μια στοιχειώδης οικονομική ασφάλεια αποτελούν για κάθε άτομο το πλαίσιο εκείνο που του δίνει δύναμη, σιγουριά και αυτοπεποίθηση να διαχειριστεί τα δύσκολα και να τα ξεπεράσει.

Η αβεβαιότητα από την άλλη ξυπνάει αρνητικές σκέψεις, φόβο, αμφιβολίες και συναισθήματα ανημπόριας. Μπροστά σε μια κατάσταση μη προβλέψιμη και ανεξέλεγκτη όλα μπορεί να μοιάζουν μεγεθυμένα και απροσπέλαστα. Το άγχος κυριαρχεί στις σκέψεις μας και τα καταστροφικά σενάρια φαίνονται πιο πιθανά από άλλα. Ο άνθρωπος χάνει τη διαύγειά του, την πίστη στον εαυτό του και αμφιβάλλει για τις ικανότητες και δυνατότητές του.

Παρασύρεται από τα εξωτερικά ερεθίσματα και ερμηνεύει τα γεγονότα με βάση τις ανασφάλειές του, τις ενοχές του, αλλά και τις όποιες μομφές από τους άλλους. Νιώθει να γίνεται ευάλωτος, επιρρεπής και όλο και πιο αγχώδης. Τα δεδομένα του μεταβάλλονται, χωρίς αυτό να είναι δική του επιθυμία και δεν ξέρει τι μπορεί να κάνει για αυτό. Φτάνει στο σημείο να αισθάνεται απελπισμένος, χωρίς προοπτική, χαομένος, παλεύοντας μπροστά σε διλήμματα και αδιέξοδα.

Ακόμα κι αν οι εξωτερικές συνθήκες δεν είναι υπό τον έλεγχό μας, από κάπου πρέπει να ξεκινήσει κανείς. Από κάπου πρέπει να πιαστεί, για να κρατηθεί όρθιος και να μην καταρρεύσει. Η μόνη μας επιλογή τέτοιες στιγμές είναι ο εαυτός μας. Οφείλουμε να στραφούμε μέσα μας και να επαναπροσδιορίσουμε, να επαναξιολογήσουμε καταρχήν τη σημασία, τη βαρύτητα, αλλά και την ερμηνεία που δίνουμε σε καθετί που μας απασχολεί.

Ποια είναι η εναλλακτική ματιά ως προς ένα γεγονός; Τι διαφορετικό μπορούμε να σκεφτούμε; Τι διαφορετικό μπορούμε να κάνουμε; Τι έχουμε δοκιμάσει και τι όχι; Γιατί βιώνουμε την εμπειρία τόσο τραυματικά; Τι φταίει για αυτό; Πού είναι οι άμυνές μας; Οι αντιστάσεις μας; Η ψυχραιμία μας; Οι επιλογές μας δεν είναι πολλές: είτε αλλάζουμε κάτι που δεν μας αρέσει, είτε αποδεχόμαστε, προσαρμοζόμαστε και συμβιβαζόμαστε, είτε το αφήνουμε να φύγει από μέσα μας ως σκέψη, συναίσθημα ή εμμονή.

Δεν είναι καθόλου εύκολος ο δρόμος της αβεβαιότητας σε οποιονδήποτε τομέα. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ τον εαυτό μας ως σύμμαχο, ως προπονητή, ως εμψυχωτή. Όλα μπορούν να αλλάξουν και να ανατραπούν. Όσο, όμως, η σχέση με τον εαυτό μας παραμένει ισορροπημένη, θα διαθέτουμε περισσότερα εφόδια, περισσότερες άμυνες και μεγαλύτερη διαύγεια για να βρίσκουμε λύσεις και εναλλακτικές. Δεν είναι ζήτημα δύναμης.

Το άγχος μπορεί να υπονομεύσει τους πάντες, αν είναι αρκετά τοξικό. Είναι ζήτημα οπτικής και ερμηνείας του καθενός μας. Τι είναι σημαντικό και τι όχι. Τι αξίζει και τι όχι. Τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε και τι όχι. Σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτονόητο, το μόνο βέβαιο τελικά είναι η αλλαγή. Άρα, όσο πιο νωρίς και συνειδητά εξοικειωθούμε με την πιθανότητα της αλλαγής, με το ρίσκο, με την εν δυνάμει ανατροπή, τόσο πιο έτοιμοι θα είμαστε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα, ανεξάρτητα από το συναίσθημα της έκπληξης, της δυσαρέσκειας ή του πόνου…