Ο ηρωικός θάνατος του Δωδεκανήσιου Ανθυπολοχαγού Στέφανου Καζούλλη στην Σαντορίνη

Rodiaki NewsRoom

Οι Άγγλοι τόσο από ανάγκη δυνάμεων ειδικά εκπαιδευμένων, όσο και γιά την επαφή με τον Ελληνικό πληθυσμό, βρήκαν την χρυσή τομή με εμπλοκή τού Ιερού Λόχου στις επιχειρήσεις Αιγαίου.

Σε τούτο βέβαια συνετέλεσε και η σθεναρή πίεσις τού διοικητού τού Ιερού Λόχου, συνταγματάρχου Χριστοδούλου Τσιγάντε, ενός αξιωματικού σεβαστού και απαραίτητου στην συμμαχία. Η τελευταία στην οποία συμμετείχε ο ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλλης, περιγράφεται παρακάτω.

Ο Ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλλης, υπήρξε ένας από τους άγνωστους ήρωες που πολέμησαν και θυσιάστηκαν γιά την πατρίδα.

Γόνος αριστοκρατικής οικογενείας Δωδεκανησιακής καταγωγής, γεννημένος και μεγαλωμένος στην ακμάζουσα Ελληνική παροικία τής Αλεξανδρείας Αιγύπτου, συνδύαζε την ανατροφή που είχε λάβει από τους γονείς του, με ισχυρά πατριωτικά αισθήματα, που τον οδήγησαν στην πρώτη γραμμή.

Το 1912, ο πατέρας του, Μιχαήλ Καζούλλης, είχε στείλει χρυσά ναπολεόνια γιά να αγοραστούν τέσσερα αεροπλάνα — από τα πρώτα στην Ευρώπη — που πήραν μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Η μητέρα του, ήταν κόρη τού Στεφάνου Δραγούμη και θείος του ήταν ο Ίων Δραγούμης, όπως επίσης θεία του ήταν και η Ναταλία Δραγούμη, σύζυγος τού Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

Το κείμενο που ακολουθεί έχει σαν πηγές: α) To περιοδικό Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος Έτος 2ο Τεύχος 9 Απρίλιος – Μάϊος 2008, β) «Κατοχικές αναμνήσεις από την Σαντορίνη (1942- 1944), όπως τις διατήρησε η μνήμη ενός παιδιού». Γ. Μαρίνος.

Η κατοχή στην Σαντορίνη μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους:

Η πρώτη περίοδος μέχρι τον Σεπτέμβριο τού 1943, οπότε η Ιταλία υπέγραψε ανακωχή με τα συμμαχικά στρατεύματα και στην ουσία παρέδωσε σε αυτά την εξουσία. Η δεύτερη περίοδος: έως τις 20 Οκτωβρίου 1944, υπό την Γερμανική κατοχή με κάποια υπολείμματα Ιταλών.

Το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής είχε ως σκοπό των επιχειρήσεων στην Θήρα, την εξουδετέρωση εχθρικών σταθμών. Στις επιχειρήσεις αυτές βοήθησαν επίσης και κάτοικοι τής Σαντορίνης. Η επιχείρηση που περιγράφεται παρακάτω ανήκει στην δεύτερη περίοδο κατοχής τής Σαντορίνης. Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος – Σαντορίνη – Επιχείρηση Ιερού Λόχου και αγγλικού αποσπάσματος καταδρομέων SBS (22-24/4/1944).

Ο Λοχαγός Άντερς Λάσσεν, μέλος τού αγγλικού αποσπάσματος κομάντος LRDG υπό τον Γεώργιο Τζέλικο (George Jellicoe), ήταν διοικητής τής επιχειρήσεως και υπεύθυνος τής περιπόλου στην οποία συμμετείχε ο ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλλης ως Περιπολάρχης. Οι 19 άνδρες, ξεκίνησαν την 19η Απριλίου από τον όρμο Μπαλισού των Μικρασιατικών παραλίων με δυο καΐκια, τις ημιολίες LS1 και LS2 και με ενδιάμεσους σταθμούς την νησίδα Σειρήνα (Σύρνα), την νησίδα Άνυδρο σε ακτή τού Μέσα Βουνού στην Σαντορίνη καιτην Νέα Καμένη.

Τις πρώτες πρωινές ώρες τής 22ας Απριλίου, ο Λάσσεν με τον Καζούλλη αποβιβάζονται σε μία ακτή στο Μέσα Βουνό, στο νοτιανατολικό τμήμα τής Θήρας και κινούνται προς την Μονή Προφήτη Ηλία. Εκεί παρέμειναν γιά 2 ώρες, προσπαθώντας να συλλέξουν πληροφορίες από τους ντόπιους, κάτι που δεν κατέστη δυνατό. Όταν έπεσε η νύχτα, οι καταδρομείς αποβιβάσθηκαν στην ανατολική ακτή τής Θήρας και κατευθύνθηκαν προς το Βουρβούλο, όπου κατέφυγαν σε μία σπηλιά ως χώρο αποκρύψεως.

Στην διάρκεια τής 23ης Απριλίου, ο Στέφανος Καζούλλης ανέλαβε τον οικείο ρόλο του ως περιπολάρχης και με πολιτική περιβολή ποιμένα, πήγε στα Φηρά, όπου ήλθε σε επαφή με τον Πρόεδρο τής Κοινότητος. Αυτός τον ενημέρωσε γιά την εχθρική φρουρά, η οποία βρισκόταν στον πρώτο όροφο τού κτηρίου παραρτήματος τής Τραπέζης Αθηνών, ενώ σε άλλο κτήριο, διέμενε ο διοικητής με τον υπασπιστή του.

Τέλος, ο σταθμός ασυρμάτου ήταν στο Ημεροβίγλι. Βάσει των πληροφοριών ο Λάρσεν διαίρεσε την δύναμή του, προκειμένου να εκτελεστούν 3 ταυτόχρονες κρούσεις.

Ο ίδιος, με τον Καζούλλη και 12 άνδρες, θα προσέβαλαν την τράπεζα, ο Λοχίας Χέντερσον θα προσπαθούσε να φονεύσει τον διοικητή και ο υπολοχαγός Μπαλζίνι θα αναλάμβανε το σταθμό στο Ημεροβίγλι. Ως ώρα κρούσεως ορίσθηκε η 00:45 τής 24ης Απριλίου 1944.

Οι καταδρομείς ξεκίνησαν την πορεία τους προς τα Φηρά ακολουθώντας κάποιους Έλληνες οδηγούς, μεταξύ των οποίων και τον Ιατρό Γεώργιο Κωβαίο. Ο κύριος στόχος ήταν η τράπεζα. Παρά την ανησυχία των σκυλιών που αντιλήφθηκαν την προσέγγιση, οι σκοποί δεν έδειξαν κανένα σημάδι ανησυχίας. Σύντομα, οι καταδρομείς είχαν εισέλθει στο κτήριο.

Αφού έριξαν χειροβομβίδες, κατάλαβαν ότι ο Καζούλλης είχε χτυπηθεί από πυρά από ένα σημείο που δεν είχαν δει. Η επίσημη αναφορά έγραψε ότι: «Ο Ανθυπολοχαγός Καζούλλης σκοτώθηκε σχεδόν ακαριαία».

Η αντίδραση τού εχθρού και οι απώλειες, υποχρέωσαν τους καταδρομείς να βγουν στην οροφή τού κτηρίου. Σ’ αυτή την δύσκολη στιγμή, φάνηκαν οι ικανότητες τού Λάσσεν. Ανασύνταξε ταχύτατα τους άνδρες, που εισήλθαν αυτή την φορά από τα παράθυρα τής πίσω πλευράς τού κτηρίου. Οι αντίπαλοι δεν είχαν προλάβει να συνέλθουν. Μέσα στην γενική σύγχυση, η διαδικασία δεν εξελίχθηκε τόσο οργανωμένα αφού άλλοι έριχναν ριπές στις κλειδαριές και άλλοι πετούσαν χειροβομβίδες.

Εκείνη την ώρα, μία γερμανική περίπολος άνοιξε πυρ εναντίον των επιδρομέων, ενώ ο Λοχίας Νίκολσον εμφανίστηκε στην κύρια είσοδο και άνοιξε πυρ εναντίον των Γερμανών. Παράλληλα έγινε και η επίθεση στον σταθμό τού ασυρμάτου, στην οικία τού Ερμήλου Μπελλώνια στο Μεροβίγλι με απόλυτη επιτυχία, σε αντίθεση με το διοικητήριο, όπου ο Γερμανός διοικητής μαζί με τους υπολοίπους, αντιλήφθηκε την επιδρομή και απομακρύνθηκε τροχάδην.

Ο ασύρματος αυτός είχε ισχυρή εμβέλεια, μέσω τού οποίου η Αθήνα επικοινωνούσε με την Κρήτη. Στο κτήριο τού ασυρμάτου αιφνιδίασαν τους Γερμανούς, τους οποίους φίμωσαν και πήραν αιχμαλώτους, ενώ γιά να καταστρέψουν τον ασύρματο, έβαλαν παντού στον χώρο βόμβες.

Πριν φύγουν, ανάρτησαν προειδοποίηση στα Αγγλικά, ότι υπήρχε Κίνδυνος–Θάνατος. Πολλοί κάτοικοι όμως τού χωριού, μη γνωρίζοντας αγγλικά, εισέβαλαν στο κτήριο γιά να πάρουν τα εκεί αποθηκευμένα τρόφιμα. Όμως εξερράγησαν οι βόμβες, η οικία Ερμήλου Μπελλώνια κατέρρευσε, και βρήκαν σε αυτήν θάνατο, 13 Μεροβιγλιανοί.

Στο μεταξύ, ο Λάσσεν, αφού εκτίμησε ότι άπαντες οι αντίπαλοί του είχαν εξουδετερωθεί, έδωσε το σήμα τής αποχωρήσεως. Προηγουμένως είχε αποσπάσει από τον Καζούλλη μία χρυσή αλυσίδα, την μεταλλική του ταυτότητα και ένα ημερολόγιό του, προκειμένου να τα παραδώσει στην οικογένειά του.

Καθώς η παρουσία των επιδρομέων στην σπηλιά είχε αρχίσει να γίνεται γνωστή στους ντόπιους, μετακινήθηκαν γιά λόγους ασφαλείας σε μία άλλη, περί τα 3 χιλιόμετρα πιό πέρα. Οι Γερμανοί μπορούσαν να διακρίνουν καθαρά την κίνησή τους, πλην όμως δεν είχαν ισχύ να τους καταδιώξουν. Το ευτύχημα ήταν ότι ο ασύρματος είχε καταστραφεί, οπότε δεν ήταν δυνατή η άμεση ενίσχυση τής αποδεκατισμένης φρουράς από την γειτονική Μήλο.

Καθώς όμως ο ασύρματος σίγησε, και διακόπηκε κάθε επαφή τής Σαντορίνης με την Αθήνα και την Κρήτη, η κεντρική κατοχική διοίκηση εύλογα ανησύχησε, και έστειλε νωρίς το απόγευμα τής ίδιας μέρας αεροπλάνα, γιά να διαπιστώσουν αν η Σαντορίνη είχε δεχθεί αγγλική απόβαση.

Οι ομάδες των καταδρομέων κρύφτηκαν προσωρινά στο «καμαρί τής Νικολίνας», έξω από τα Φηρά, και στην συνέχεια, τους παρέλαβαν τα σκάφη που στο μεταξύ ήλθαν από τα Χριστιανά, παίρνοντας μαζί τους και ορισμένους από τους Θηραίους συνεργάτες τους γιά τον φόβο των αντιποίνων.

Την επομένη ημέρα τής επιδρομής (25/4), οι σοροί τού Στέφανου Καζούλλη και ενός ακόμη νεκρού, τού Λοχία τού υγειονομικού, ονόματι Κίνγκστον, μεταφέρθηκαν στο νεκροταφείο Αγίου Γερασίμου Κοντοχωρίου, όπου τάφησαν από έναν ιερέα, δίχως να επιτραπεί η παρουσία κατοίκων. Οι Γερμανοί, με άγημα, απέδωσαν τις δέουσες στρατιωτικές τιμές.

Επακολούθησε άφιξη μεγάλου αριθμού Γερμανών τού φοβερού τάγματος SS που ήταν αποφασισμένοι γιά όλα. Στο Βουρβούλο ανησυχούσαν, ο φόβος και η αγωνία τού θανάτου πλανιώταν πάνω από το χωριό. Οι Γερμανοί δεν θα άφηναν χωρίς αντίποινα τους κατοίκους του. Η Γερμανική κτηνωδία δεν θα αργήσει να ξεσπάσει στις 29η Απριλίου.

Το τάγμα θανάτου, αφού πληροφορήθηκε ότι οι οδηγοί των καταδρομέων ήταν κάτοικοι τού Βουρβούλου, μετέβη σε αυτό το χωριό, συγκέντρωσε στην αυλή τού Προέδρου, Νικήτα Χάλαρη, όλους τους κατοίκους και τους πίεσαν να καταδώσουν τους συνεργασθέντες με τους καταδρομείς, με την απειλή ότι αν σιωπήσουν, θα τους σκοτώσουν όλους.

Τελικά δύο Βουρβουλιανοί λιποψύχησαν, και κατέδωσαν τους συνεργασθέντες. Οι Γερμανοί επέλεξαν έξι από αυτούς, τους έστησαν στον τοίχο και στρατιωτικό απόσπασμα εξετέλεσε τους πέντε, ενώ ο έκτος, ονόματι Μιχάλης Δρακωτός, κατάφερε να το σκάσει.

Οι εκτελεσθέντες ήταν οι, Μάρκος Σιγάλας – ο αγροφύλακας τού χωριού-, Δημήτρης Δαμίγος (στην σπηλιά τής μητέρας του κρυβόντουσαν οι Άγγλοι), Νικήτας Χάλαρης (Πρόεδρος τής Κοινότητας), Αντώνης Καφούρος και Μιχάλης Δρακουτός – είχαν συμμετοχή στην δολιοφθορά, Νικόλαος Δαμίγος – πιάστηκε αντί άλλου, επειδή υπήρχε συνωνυμία.

Πέραν των εκτελέσεων, υπήρξαν και συλλήψεις τού γιατρού Γεωργίου Κωβαίου και τού γιού του, αλλά και τού Ευσταθίου Κανακάρη. Η αγωνία γιά την τύχη των δύο Κωβαίων και τού Κανακάρη είχε φθάσει στο κατακόρυφο. Καθώς οι Γερμανοί φαίνονταν αποφασισμένοι να φτάσουν στα άκρα, η σύζυγος τού γιατρού, κατέφυγε στον τότε Μητροπολίτη Σπυρίδωνα, ζητώντας την παρέμβασή του. Φαίνεται ότι το διάβημα αυτό, μαζί με άλλα ανάλογα άλλων προυχόντων, έκαμψε την σκληρότητα των SS, που αποφάσισαν γιά περαιτέρω ανακρίσεις στην Αθήνα.

Από την άλλη πλευρά, ο Λάσσεν, διοικητής των επιχειρήσεων στο Αιγαίο, ενημερώθηκε ότι οι εχθρικές απώλειες ανήλθαν σε 12 νεκρούς και 11 τραυματίες. Σε συνδυασμό με τους 8 αιχμαλώτους, σύνολο 31 απώλειες. Στο παρακάτω οπτικοακουστικό, μιλά ο γιός τού ηρωικού ανθυπολοχαγού, ο οποίος τότε ήταν νεογέννητο βρέφος. Αξίζει να τον ακούσουμε.

Πηγή: hellinoistorin.gr