Σελίδες Ιστορίας: Στα Δωδεκάνησα κυματίζουν αγγλικές σημαίες ενώ κυκλοφορούν ανθρώπινες σκιές
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 518 ΦΟΡΕΣ
Γράφει ο Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ
Με την απελευθέρωση της Ρόδου, όλες οι αθηναϊκές εφημερίδες στέλνουν απεσταλμένους, μάλιστα όλοι σχεδόν έρχονται με τον «Αβέρωφ», που μεταφέρει τον Αντιβασιλέα Δαμασκηνό. Απεσταλμένο στέλνει και η εφημερίδα «Ριζοσπάστης(1)», ο οποίος καταγράφει τις εντυπώσεις του, στην πρώτη ανταπόκρισή του, στις 17 Μαΐου, με τα αρχικά Κ.Β(2).
Για την Ιστορία, στους αντιπροσώπους δημοκρατικούς και κομμουνιστές Δωδεκανήσιους δεν επιτράπηκε να έρθουν στη Ρόδο με τον «Αβέρωφ». Το γιατί μας το αναφέρει ο Τύπος των ημερών εκείνων ότι ο Μακαριότατος στην έγγραφη αίτηση των Δωδεκανησίων Δημοκρατικών απάντησε αρνητικά, μάλιστα δε ο Ιωάννης Καζούλλης τους ανέφερε ότι «δεν μπορούμε να σας πάρουμε, γιατί η Ασφάλεια δεν προφταίνει να ελέγξει τα στοιχεία σας!». Άλλες εποχές, άλλα ήθη…
Πάντως η εφημερίδα «Ριζοσπάστης» είναι η πρώτη αθηναϊκή εφημερίδα που έχει ανταποκριτή στη Ρόδο. Είναι ο Ροδίτης Γεώργιος Βεργωτής ή Σούρης(3).
Δύο χρόνια μετά την απελευθέρωση, στις 14 Μαΐου 1947, ο Γ. Βεργωτής θα συλληφθεί για τις ανταποκρίσεις του από τη Ρόδο. Η σύλληψη αυτή είχε διεθνή απήχηση, όπως και η έρευνα που έγινε στο σπίτι του, δυό μέρες πριν, στις 12 Μαΐου.
Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα του Βιδάλη στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας, με τίτλο «Στα Ελληνικά ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ-ανθρώπινες σκιές όπως στην Αθήνα το ’41-Στα δημόσια κτήρια κυματίζουν μόνο ΑΓΓΛΙΚΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ»
Γράφει:
«Τα Δωδεκάνησα είναι πλημμυρισμένα με τις ελληνικές σημαίες. Κάθε ένας Έλληνας κρατούσε μια πρόχειρη ή καλοφτιαγμένη ελληνική σημαία και φώναζε «Ζήτω η λευτεριά», «Ένωση».
Όμως, σε κανένα από τα πάρα πολλά μεγαλοπρεπή δημόσια και κυβερνητικά κτίρια, δεν κυμάτιζε η ελληνική σημαία. Πάνω στον υπερύψηλο κοντό του δικαστηρίου (Καστέλο) κυματίζει η αγγλική σημαία. Τι να σημαίνει αυτό; Ο λαός της Ρόδου ρωτάει: θα φύγουν οι Άγγλοι από τα νησιά μας; Και με σκεπτικισμό προσθέτει: Πολλές δυνάμεις, αγγλικές, έφτασαν.
Ο Μακ. Αντιβασιλέας δήλωσε: Ουσιαστικά η ένωση έγινε. Η τυπική ένωση θα γένει ασφαλώς αφεύκτως. Αυτή τη δήλωση τη χαιρέτισε με ενθουσιασμό, με συγκίνηση, με χαρά ο λαός ολόκληρου του νησιού, που είχε πάρει μέρος στην υποδοχή. Και η χαρά του ήταν τόσο μεγαλύτερη, όσο τα παθήματά του, τα βάσανά του, η πείνα του είναι ανιστόρητα.
Ο φασισμός άφησε βαθιά τα ίχνη του στη Ρόδο. Άφησε κτήρια, δρόμους, κήπους, μα και ταυτόχρονα πένθη, πάθη πολλά, θύματα, ανθρώπινες σκιές.
Οι κατακτητές Ιταλοί, με τη βία θέλησαν να εξιταλίσουν τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, τα Δωδεκάνησα. Ο λαός με ακμαίο εθνικό φρόνημα, αληθινός αντιφασίστας, αντιστάθηκε με όσα μέσα μπόρεσε. Έκλεισαν οι Ιταλοί τα σχολειά, τα παιδιά μάθαιναν στα χωράφια γράμματα.
Απαγόρευσαν να μιλάει ελληνικά ο πληθυσμός κι αυτός σιγοκουβέντιαζε, στο σπίτι, στην αγορά. Κανένα μέτρο δε στάθηκε ικανό να τον λυγίσει.
Τις προσφορές τις απόρριψε, εξόν από λίγους προδότες. Τους φανταχτερούς τίτλους τους αποποιήθηκε. Τα κτήρια τα θαύμαζε μα ποτέ δεν τα χώνευε. Έμεινε πιστός στην υπόθεσή του. Ούτε οι διώξεις ούτε η φοβερή καταπίεση ούτε οι χιλιάδες σπιούνοι του φασισμού ούτε οι εξορίες στάθηκαν ικανές να αλλάξουν την εθνική του συνείδηση.
Πάντοτε στην πρώτη γραμμή πάλεψε για τη λευτεριά του, για την ένωση, κατά του φασισμού. Δεν απογοητεύθηκε, ούτε από τα μέτρα που έπαιρνε η επίσημη κυβέρνηση της Ελλάδας, ενάντια σε κάθε δωδεκανησιακή εκδήλωση στην Αθήνα, ούτε από τις δηλώσεις του Βενιζέλου και του Μεταξά, ότι δεν διεκδικούμε πια τα Δωδεκάνησα, ότι τα Δωδεκάνησα αναγνωρίζονται σαν ιταλικά.
Οι 120.000 Δωδεκανήσιοι πάλεψαν, και η πάλη τους αυτή ήταν ταυτόχρονα πάλη για τη λευτεριά και πάλη κατά του φασισμού.
Ο πόλεμος έκανε το βίο αβίωτο. Τώρα στην όμορφη πόλη της Ρόδου, κυκλοφορούνε σκιές. Παιδιά σκελετωμένα, με τα πόδια και τα μπράτσα καλάμια. Τα γόνατα εξογκωμένα. Τα πρόσωπα χλωμά. Γυναίκες και άντρες πρησμένοι από την έλλειψη λαδιού με γάμπες γεμάτες κόκκινες βούλες. Οι ίδιες γνωστές φυσιογνωμίες, που γνωρίσαμε κι εμείς στην Αθήνα.
Τριάντα και σαράντα πέθαιναν τη μέρα, και άλλα σήμερα, έπειτα από πέντε μέρες λευτεριάς, πεθαίνουν ακόμη. Οι φτωχοί, ο λαός είναι γδυτός.
Στον τούρκικο μαχαλά, που δεν υπάρχει κανένας Τούρκος, κυκλοφορούν οι φτωχοί, ανθρώπινα φαντάσματα. Οι γυναίκες με μαύρο το πρόσωπο από την πείνα, φορούνε μια ξεσχισμένη ρόμπα, που κρέμεται πάνω τους. Ψωμί και λάδι έχουν να φάνε οι άνθρωποι πάνω από οκτώ μήνες. Η λιρέτα δεν περνούσε. Έπρεπε να έχεις πράγματα για να τα ανταλλάξεις με στάρι. Και ποιος είχε πράγματα; Όλοι οι ξένοι, οι εργάτες και οι υπάλληλοι, οι μικροεπαγγελματίες, όλος ο λαός πέθαινε, πέθαινε κατά δεκάδες.
Όποιος μπόρεσε, έφυγε στην απέναντι όχθη ακτή της Ανατολής κι από κει στη Μέση Ανατολή-τώρα είναι στα σύρματα οι περισσότεροι. Και όποιος δε μπόρεσε πάλι, έφυγε, όμως, για πάντα».
Στο φύλλο(4), στις 19 Μαΐου ο ίδιος απεσταλμένος γράφει(5): Θλιβερά μαντάτα απ’ τα Δωδεκάνησα. Δυόμισι χιλιάδες πέθαναν από την πείνα μέσα στην πόλη της Ρόδου. Άλλοι 100 εκτελέσθηκαν απ’ τους Γερμανούς και 2.000 βρίσκονται στα νοσοκομεία και στα σπίτια πρησμένοι, εξαντλημένοι και περιμένουν το θάνατο. Πόσοι άλλοι πέθαναν από την πείνα και τις στερήσεις, πόσοι άλλοι εκτελέσθηκαν στα άλλα νησιά. Κανένας δεν ξέρει. Γενικά δίνεται η πληροφορία ότι 8-10.000 δηλαδή το 10% του πληθυσμού πάνω-κάτω χάθηκε από το 1940 μέχρι σήμερα.
Το δράμα του λαού της Δωδεκανήσου συνεχίζεται αιώνες. Η κατάληψη, όμως, των νησιών από τους Ιταλούς τα 1912, δε σημαίνει απλή μεταβολή του αφέντη. Ο ιταλικός ιμπεριαλισμός παίρνει τα νησιά και τα χρησιμοποιεί σαν βάση των κατακτητικών του σχεδίων, εφαρμόζει πολιτική εξόντωσης.
Από τα 1935 το δράμα του λαού μεταβάλλεται, χρόνο με το χρόνο, σε σκληρότερη τραγωδία, μέχρι το Σεπτέμβρη του 1943, όταν έγινε η ιταλική ανακωχή. Αλλά η ανείπωτη τραγωδία αρχίζει κυρίως με τη γερμανική κατοχή.
Ο λαός της Δωδεκανήσου και πριν, αλλά και σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, πάλεψε με τα μέσα που διέθετε για τη λευτεριά του, αγωνίσθηκε κατά του φασισμού και για τη συμμαχική υπόθεση.
Βοήθησε κάθε σύμμαχο στρατιώτη, κάθε κομάντος, σαμποτάρισε τηλεφωνικές γραμμές, παρακολούθησε τις συμμαχικές νίκες από τα μυστικά ραδιόφωνα. Πάνω από 1.000 έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα αυτό.
Χιλιάδες κλείσθηκαν στο Χαϊδάρι της Ρόδου, το «Σπίτι των πεύκων(6)» και πέθαναν από την πείνα, από τις στερήσεις, τις κακουχίες.
Όλοι αυτοί είναι θύματα του φτωχού λαού των Δώδεκα νησιών. Από τους πλούσιους ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις πατριωτισμού. Οι πλούσιοι όπως και στην Ελλάδα, όπως σ’ όλο τον κόσμο, συνεργάστηκαν με τους κατακτητές, ρούφηξαν με τη μαύρη αγορά το αίμα του λαού. Αυτοί είναι και οι μόνοι σήμερα με χρώμα ανθρώπινο, δείγμα της καλοπέρασης.
Όλοι οι άλλοι, ο λαός, έχουν το χαλκοπράσινο χρώμα της πείνας, τα πρηξίματα, τα εξογκωμένα γόνατα, τα κόκκαλα με το πετσί μόνο, τη φυσιογνωμία που είχε και ο δικός μας λαός το χειμώνα του 1941.
Η διαφορά είναι ότι εδώ, χάρις στους αγώνες του ο λαός επέζησε, ενώ εκεί-προ πάντων στην πόλη της Ρόδου-χάθηκαν χιλιάδες και ολόκληρη η σημερινή γενιά είναι βαριά χτυπημένη.
Μέσα στους δεκατέσσερις τελευταίους μήνες, παρουσιάζονται τα ίδια φαινόμενα, όπως κι εδώ.
Οι νεκροί από την πείνα αφήνονται στους δρόμους για να κρατηθούν τα δελτία. Τα παιδιά κυνηγάνε από πίσω τα αυτοκίνητα, χυμάνε εναντίον τους και εκτελούνται επί τόπου από τους Γερμανούς. Οι άνθρωποι ψάχνουν στα σκουπίδια, τα χόρτα είναι το μόνο φαΐ, εφόσον οι Γερμανοί έχουν αφήσει ελεύθερα το μάζεμα.
Έπειτα, όταν και γι’ αυτούς τα σπερδούκλια(7) και τα χόρτα γίνονται το μοναδικό τους φαΐ, ο λαός στερείται από κάθε τροφή. Υπάρχουν παραδείγματα πολλά που εκτελέστηκαν παιδιά και γυναίκες για ένα φύλλο μαρουλιού ή γιατί μάζευαν χόρτα.
Σήμερα τα Δωδεκάνησα είνε λεύτερα, λεύτερα και λιμασμένα από την πείνα. Η άμεση αποστολή τροφίμων, είνε ζήτημα επείγον. Ακόμη σήμερα πεθαίνουν 4-5 άνθρωποι τη μέρα από την πείνα.
Ο Μακαριώτατος και οι συνοδοί του είδαν με τα μάτια τους την κατάσταση. Απομένει να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις τους.
Ο λαός του Ηρακλείου Κρήτης, με την πρωτοβουλία της εθνικής αλληλεγγύης, κάνει έρανο και θα στείλει σαν πρώτη δόση 500 οκάδες λάδι και 1.000 οκάδες σταφίδα. Κάθε, όμως, λαϊκή πρωτοβουλία θα είναι ανεπαρκής. Στα Χανιά κατασχέθηκαν από τους Γερμανούς τέσσερα εκατομμύρια οκάδες λάδι.
Οι Άγγλοι το θεωρούν λεία πολέμου. Όμως, αλήθεια, το λάδι αυτό ανήκει στους παραγωγούς από τους οποίους το λήστευσαν οι Γερμανοί.
Συνεπώς πρέπει άμεσα, χωρίς συζήτηση, να σταλεί μια σημαντική ποσότητα στα Δωδεκάνησα. Επίσης θέλουν ψωμί, όσπρια και σούπες.
Είναι απαράδεκτο να πεθαίνουν οι Δωδεκανήσιοι από την πείνα. Μα ταυτόχρονα είναι ζήτημα τιμής για όλο τον ελληνικό λαό, να μη γυρίζουν προκλητικά και με την άδεια των Άγγλων οι καραμπινιέροι και οι Γερμανοί στα νησιά και να ασκούν τη διοίκηση, να εξασφαλίζουν την τάξη, αυτοί που ως προχθές ήταν οι δολοφόνοι του λαού. Επίσης άμεσο αίτημά του είναι η σύλληψη των εγκληματιών πολέμου, των χαφιέδων του φασισμού που έκαψαν κόσμο και κοσμάκη, των Γερμανών που τουφέκισαν εκατοντάδες.
Ακόμα η εγκατάσταση διοικητικών αρχών από Έλληνες είναι από τα άμεσα αιτήματά του. Η πρακτική αξία αυτού του αιτήματος δε βρίσκεται μόνο στην ικανοποίηση της ένωσης, αλλά και στο γεγονός ότι αν δεν αλλάξουν οι 400 Ιταλοί διοικητικοί υπάλληλοι στη Ρόδο, θα συνεχίζεται αυτό που γινότανε μέχρι τώρα.
Τα τρόφιμα θα τα παίρνουν οι Ιταλοί και οι Γερμανοί και ο ελληνικός πληθυσμός θα πεθαίνει. Και η λευτεριά στο νεκροταφείο είναι άχρηστη…».
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
