Σελίδες Ιστορίας: Ο ανταλλάξιμος Πατριάρχης Κωνσταντίνος ΣΤ’ και το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 640 ΦΟΡΕΣ
Η συνέντευξη δόθηκε στη Θεσσαλονίκη
Γράφει και παρουσιάζει ο Κώστας Τσαλαχούρης
Είναι ντοκουμέντο. Το ζήτημα της χειραφετήσεως της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου, ήταν από τα κύρια ζητήματα που απασχόλησαν τον υπογράφοντα.
Αποτέλεσμα των ερευνών αυτών σε επίσημα ελληνικά και ξένα Αρχεία και ιδιαίτερα του ελληνικού υπουργείου των Εξωτερικών, του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη, ήταν η έκδοση ενός βιβλίου, το 1992, με τίτλο «Το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου 1924-1929», 400 σελίδων από τις εκδόσεις των Αθηνών «Πολύπλευρο», και πολλών δεκάδων, αν όχι εκατοντάδων άρθρων, στον τοπικό Τύπο, τη «Ροδιακή» και «Πρόοδο» και σε ειδικευμένα περιοδικά, όπως μεταξύ άλλων «Δωδεκάνησος» της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου, επίσημον Δελτίον των εν Δωδεκανήσω επαρχιών του Οικουμενικού Θρόνου.
Καλύφθηκαν όλες οι χρονικές περίοδοι, από την έναρξη του ζητήματος και πολύ πριν, από τη σύλληψη και εξορία του τότε μητροπολίτη Ρόδου Αποστόλου Τρύφωνος, το 1921, μέχρι την εκλογή του επισκόπου Απαμείας Σπυρίδωνος Συνοδινού, στις 25 Ιανουαρίου 1951, και την άφιξη του νέου Μητροπολίτη, στη Ρόδο, στις 22 Απριλίου 1951.
Ηθελημένα, φυσικά, από τον υπογράφοντα, δεν δόθηκε ακόμη η περίοδος, ειδικά, του έτους 1946, για λόγους ότι οι πρωταγωνιστές ακόμη κατέγραφαν με το δικό τους τρόπο, τα γεγονότα, γνωρίζοντας, όμως, ότι όλα αυτά βρίσκονταν σε επίσημα Αρχεία και περίμεναν τους ερευνητές και ιστορικούς να τα φέρουν στο φως.
Και πάλιν ηθελημένα ο υπογράφων το τόλμησε και τα έγγραφα αυτά καλύπτουν σε αριθμό μερικές χιλιάδες σελίδων, εγγράφων, που βρίσκονται καταχωρισμένες σε σκληρούς εξωτερικούς δίσκους.
Σήμερα, έχουν εξαλειφθεί τα πάντα και η απόσταση του χρόνου επιτρέπει να γραφτούν τα γεγονότα-εδώ δεν μπαίνουμε σε λεπτομέρειες, ούτε μιας ακόμα λέξης.
Κι εμείς περιμένουμε με τη σειρά μας, τον τωρινό γράφοντα ή τον αυριανό μελετητή να γράψει. Ας μην περιμένουμε αυτό που χθες και σήμερα λέγεται «έγραψε και ο… αλλά, και αντιγράφουν αυτόν που τα έγραψε!
Πάντως ο υπογράφων περιμένει, ειδικά για τα γεγονότα του 1946, μόλις γράψουν οι άλλοι, τότε θα τα δώσει στη δημοσιότητα, γιατί είναι γραμμένα μεν από τον ίδιο, και αριθμημένα δε, όπως βρέθηκαν…
Επαναλαμβάνουμε, περιμένουμε...
Αλλά η Ιστορία δεν σταματά ποτέ… Στο διάβα του χρόνου, οι ερευνητές βρίσκουν ορισμένες λεπτομέρειες και τις προσθέτουν σ’ αυτά που έγραψαν, για να καλυφθεί ή να προστεθεί το παζλ των όσων γνωρίζουμε.
Έτσι μέσα στην καρδιά των γεγονότων, φυσικά για το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Δωδεκανησιακή Αυγή», στη Θεσσαλονίκη, συναντήθηκε με τον εξόριστο τότε Πατριάρχη Κωνσταντίνο Στ΄ και η συζήτησή τους περιστράφηκε στο ζήτημα των Δωδεκανήσων.
Έτσι έχουμε και μια άλλη φωνή επί του ζητήματος, φωνή δυνατή, ουράνια.
Ο Πατριάρχης Κωνσταντίνος Στ΄, κατά κόσμον Αράμπογλου ή Καρατζόπουλος (1859-1930), εξελέγη στον πατριαρχικό θρόνο στις 17 Δεκεμβρίου 1924 και παρέμεινε 43 ημέρες, θεωρηθείς ανταλλάξιμος. Στις 30 Ιανουαρίου 1925 απελάθηκε από την Τουρκία και παρέμεινε για λίγο στη Θεσσαλονίκη. Την παραίτησή του υπέβαλε στις 22 Μαΐου 1925.
Στη μακεδονική πρωτεύουσα του πήρε συνέντευξη ο ανταποκριτής της «Αυγής της Δωδεκανήσου». Ήταν 26 Μαρτίου, έχουμε το απόκομμα αλλά όχι την ημερομηνία. Νομίζουμε ότι η συνέντευξη δόθηκε τον δεύτερο χρόνο ή τον τρίτο χρόνο της παραμονής του στη Θεσσαλονίκη. Είναι λεπτομέρεια. Αξίζει τι ειπώθηκε και πώς ελήφθη η συνέντευξη, γι’ αυτό δεν γίνεται καμία επέμβαση και τη δίνουμε όπως γράφτηκε.
Γράφει, λοιπόν η εφημερίδα:
«Ο εν Θεσσαλονίκη ανταποκριτής μας κ. Π. Κ. επωφελούμενος της εν τη πόλει εκείνη διαμονής του εξορισθέντος παρά των Τούρκων Οικουμενικού Πατριάρχου, εζήτησε και έγινε δεκτός υπό της Α.Θ.Π. εις ην υπέβαλε τας κάτωθι ερωτήσεις περί του ζητήματος της Εκκλησίας Δωδεκανήσου, περί ου η «Αυγή», έχει γράψει προ μηνών σειράν υπέρ και κατά άρθρων».
Η ανταπόκρισις έχει ακριβώς ως εξής:
«Χθες βράδυ 26 Μαρτίου εις τας 5 μ.μ. εγενόμην δεκτός παρά του Πατριάρχου υπό την ιδιότητά μου ως ανταποκριτού της Δωδεκανησιακής «Αυγής» αν και πολλοί επερίμεναν εις τον προθάλαμον διά συνάντησιν με τον Πατριάρχην.
Εισελθών εις το δωμάτιον υποδοχής του Πατριάρχου ησπάσθην εδαφιαίως την ιεράν δεξιάν του και εκάθισα εις την ευγενώς υποδειχθείσαν μοι πλησίον Του θέσιν.
Παναγιώτατε, είπα, οι Δωδεκανήσιοι εκφράζουν την οδύνην και την αγανάκτησίν των διά το προς το σεπτόν υμών πρόσωπον και τον οικουμενικόν Θρόνον πραξικόπημα της τουρκικής βαρβαρότητος και εύχονται από καρδίας την ταχείαν επάνοδον υμών εις τον Θρόνον του Πατριαρχείου.
-Σας ευχαριστώ, τέκνον μου, δια την διερμήνευσιν των ειλικρινών θρησκευτικών αισθημάτων των Δωδεκανησίων, των οποίων η πίστις προς την ορθόδοξον θρησκείαν και η αφοσίωσις προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον υπήρξαν ανέκαθεν παραδειγματικαί και εύχομαι εις τον Ύψιστον δια την ευημερίαν του Δωδεκανησιακού Λαού.
-Η πίστις και η αφοσίωσις, Παναγιώτατε, του Δωδεκανησιακού λαού προς την Κορυφήν του Γένους και της Ορθοδόξου Εκκλησίας θα υφίστανται πάντοτε αμετάβλητοι παρά τας υπό των Μητροπολιτών Δωδεκανήσου αποπείρας και ενεργείας προς χωρισμόν της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου εκ του Οικουμενικού Θρόνου, ενεργείας τας οποίας ο Λαός της Δωδεκανήσου αποδοκιμάζει.
-Το ζήτημα της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου είνε εις χείρας του Δωδεκανησιακού Λαού και μόνον όταν ο Λαός ζητήση παρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου τούτο, θα είχον δικαίωμα οι Μητροπολίται να υποβάλουν την αίτησιν εις την Μεγάλην Εκκλησίαν. Και ακριβώς όταν περιήλθεν εις γνώσιν μου η σχετική ενέργεια ηρώτησα τον άγιον-το γράφει με πεζό- Καλύμνου «αυτό το οποίον ζητείτε, άγιε-πάλιν με πεζό- Καλύμνου, σας το ζητεί ο Λαός;» αλλά δυστυχώς δεν έλαβον απάντησιν…
-Παναγιώτατε, ο Δωδεκανησιακός λαός ουδέποτε εζήτησε ούτε θα ζητήση ποτέ τοιούτον, παρά τας πιέσεις των Ιταλικών Αρχών. Οι Μητροπολίται μας ατυχώς-αγνοώ διά ποίους λόγους-ησπάσθησαν την ιδέαν ταύτην, η οποία πραγματοποιουμένη θα έχη λυπηράς συνεπείας διά την εθνικήν και θρησκευτικήν μας υπόστασιν.
Εδώ ο Πατριάρχης συνωφρυώθη, έγινε σκεπτικός και κινών την κεφαλήν του είπεν:
-Περίεργον…
-Παναγιώτατε, προσέθεσα οι Μητροπολίται μας πιεζόμενοι παρά της Ιταλικής Κυβερνήσεως, δεν είναι απίθανον να προβούν εις κανέν πραξικόπημα.
-Αδύνατον, αδύνατον , υπέχουν ευθύνας, μοι είπε, ζωηρώς
-«άλλως τε σας επαναλαμβάνω ότι άνευ της θελήσεως του λαού δεν είνε δυνατόν να γίνη τοιούτον τι.
-Παναγιώτατε, θα μου επιτρέψετε να τονίσω επί του προκειμένου ότι η βία, αι πιέσεις, αι φυλακίσεις, αι εξορίαι, οι αποκλεισμοί και αυτοί οι άδικοι φόνοι υπήρξαν τα προχειρότερα μέσα των Ιταλικών Αρχών εν Δωδεκανήσω από της απαισίας ημέρας της κατοχής, Θέλω να εξάρω τον ηρωισμόν και την αυταπάρνησιν υπέρ του ποιμνίου τινών εκ των Μητροπολιτών μας, άλλοτε. Σήμερον, όμως, ελησμόνησαν ούτοι την ιστορίαν της Μεγάλης Εκκλησίας, ακόμη και των ιδίων των πράξεων και δεικνύονται πρόθυμοι εις τα κελεύσματα της Ιταλικής Εξουσίας.
Σας βεβαιώ, Παναγιώτατε, ότι η ζωή των ανθρώπων εις τα Δωδεκάνησα, είναι αφόρητος και αν δεν ληφθή μέριμνα να σταματήση το κακόν, θα αντικρύσωμεν μίαν ημέραν γενικήν έξοδον του Δωδεκανησιακού πληθυσμού. Το έδαφος των Νησιών μας είναι άγονον και αναγκαζόμεθα να εκπατριζώμεθα εις το εξωτερικόν προς βιοπορισμόν. Επειδή δε αι Ιταλικαί Αρχαί αρνούνται εις τους εν τω εξωτερικώ διαμένοντας-έστω και επί τρεις μήνας- να επιστρέψουν εις τας πατρίδας των, τα Νησιά θα ερημώσουν δια να κατοικηθούν αργότερον από Ιταλούς αποίκους.
Ο Παναγιώτατος με εσταυρωμένας τας χείρας και περίλυπος ήκουε τα μαρτύρια των Χριστιανών του…
-Αλλ’ η Δικαιοσύνη της Ευρώπης τέκνον μου…
-Αυτή η Δικαιοσύνη της Ευρώπης Παναγιώτατε, ήτις κατά το διάστημα του Ευρωπαϊκού Πολέμου, εκήρυττεν ότι αγωνίζεται υπέρ της ελευθερίας των λαών και των μικρών Εθνών, απεδείχθη αισχρόν ψεύδος και οικτρά προδοσία. Και οι Δωδεκανήσιοι πιστεύσαντες εις τας λαμπράς αυτάς υποσχέσεις, ηγωνίσθησαν κατά το μέτρον των ασθενών των δυνάμεων εις την επικράτησιν αυτών. Δύο χιλιάδες εθελονταί Δωδεκανήσιοι εξ ων 60 αξιωματικοί, υπηρέτησαν εις τας τάξεις των Συμμάχων της Αντάντ. Έσχον δε 120 νεκρούς και 300 τραυματίας.
Η Δωδεκάνησος τοιουτοτρόπως διά του υπέρ της γενικής των λαών ελευθερίας χυθέντος του αίματος των τέκνων της, εξηγόρασε ακριβά την ελευθερίαν της. Και , όμως, μετά την θριαμβευτικήν λήξιν του Παγκοσμίου Πολέμου υπέρ των Συμμάχων τα δεσμά της δουλείας έσφιξαν περισσότερον την ατυχή Δωδεκάνησον... Πού είναι λοιπόν, Παναγιώτατε, η Δικαιοσύνη της Ευρώπης;
Ο Παναγιώτατος δεν μοι απήντα, αλλά κινών την κεφαλήν εφαίνετο λίαν σύννους και αποκαρδιωμένος…
Ενόμισα ότι η συνέντευξίς μου ετελείωσε και εγερθείς εζήτησα την άδειαν να αποσυρθώ.
Την στιγμήν της χειραψίας ο Παναγιώτατος μοι προσέθεσεν ότι κατά το παρόν, το ζήτημα της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου έχει ατονήσει, ότι έχει πεποίθησιν ότι οι Μητροπολίται Δωδεκανήσου θα λάβουν υπό σοβαράν μελέτην την θέλησιν του Δωδεκανησιακού Λαού και θα προασπίσουν σθεναρώς τα εθνικά και θρησκευτικά του συμφέροντα.
Ασπασθείς εκ δευτέρου την ιεράν χείρα του σεπτού Πρωθιεράρχου εξήλθον συγκεκινημένος βαθέως, διότι εν τω μαρτυρικώ προσώπω Αυτού ητένισα την οδυνηράν σταύρωσιν του Γένους και της Εκκλησίας ήτις από αιώνων εξακολουθεί ατελείωτος χωρίς και να γνωρίζει τις πώς αι Βουλαί του Υψίστου θα διαθέσωσι τα πράγματα κατά τους νέους χαλεπούς καιρούς ους διερχόμεθα».
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
