Σελίδες Ιστορίας: Ο Ροδιακός Τύπος είναι εθνικό-εκπαιδευτικό-παιδαγωγικό μέσο στην ελληνική ιταλοκρατούμενη Ρόδο

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ

Είναι ντοκουμέντο. Στα αρχεία του ελληνικού υπουργείου των Εξωτερικών, ένα υπόμνημα για το Ροδιακό Τύπο, μας δίδει όλη την εικόνα που επικρατούσε στη Ρόδο στο τέλος του Μεσοπολέμου, όταν ο φασισμός με τον εκπρόσωπό της Μάριο Λάγκο, πληρεξούσιο υπουργό (1923-1936), προσπαθούσε να εξιταλίσει τα πάντα, να κάνει τα Ιταλικά Νησιά του Αιγαίου-έτσι τα ονόμασε-, προκεχωρημένο φυλάκιο της Μητροπολιτικής Φασιστικής Ιταλίας, στην Ανατολή.

Είναι γραμμένο στις 17 Νοεμβρίου 1934, και απευθύνεται, προσωπικά στον υπουργό των Εξωτερικών Δημήτριο Μάξιμο (10.3.1933-2.5.1935), όπου αναλύει την κατάσταση που επικρατεί στον Ροδιακό Τύπο και ζητά τη βοήθεια της Μητέρας Πατρίδας για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο εκδιδόμενες στην πόλη, εφημερίδες «Νέα Ρόδος» και «Η Ροδιακή», ζητούν τη βοήθεια της Μητέρας Ελλάδας, η οποία έρχεται, λίγες φορές, με το σταγονόμετρο, μέσω του Προξενείου της Ελλάδας στη Ρόδο. Αλλά και αυτό το λίγο, είναι ικανό, να ανακουφίσει τους εργαζόμενους και να τους αναπτερώσει το ηθικό. Με λίγα λόγια, να γνωρίζουν ότι στον άνισο αυτό αγώνα δεν είναι μόνοι.

Ο μητροπολίτης Εμμανουήλ Ι. Καρπαθίου

Ακτινογραφώντας το κείμενο, που γράφηκε από τον εκδότη της «Νέας Ρόδου», Γεώργιο Κοκκίδη, γνωρίζεις την όλη κατάσταση και μελετάς πώς ο πολύς Μάριο Λάγκο, προσπαθούσε με την όλη πολιτική του, μέσα σε μια γενεά, δηλαδή μέχρι το 1960, να εξιταλίσει καθετί ελληνικό και αυτούς ακόμη τους κατοίκους. Την όλη πολιτική και συλλογιστική του, την έγραφε κατευθείαν στον Μουσολίνι.

Ο Γεώργιος Κοκκίδης γράφει:
«Ο βαθυσεβάστως υποφαινόμενος Γεώργιος Α. Κοκκίδης, διευθυντής και συντάκτης της εν Ρόδω εκδιδομένης δισεβδομαδιαίως εφημερίδος «ΝΕΑ ΡΟΔΟΣ, Έλλην υπήκοος, λαμβάνω την τιμήν να θέσω υπό την ευμενή υμών κρίσιν τα ακόλουθα:
Προ 27ετίας και επί τουρκικής ακόμη των Δωδεκανήσων κυριαρχίας, ήρχισα την έκδοσιν της «Νέας Ρόδου», διά πρώτην φοράν εν Δωδεκανήσω ελληνικής εφημερίδος και έκτοτε, παρ’ όλα τα αναφυόμενα εκάστοτε ανυπέρβλητα εμπόδια, καθ’ όλον το διαρρεύσαν πολυετές διάστημα, κατώρθωσα να συνεχίσω ανελλιπώς την έκδοσίν της, αποβλέπων εις την εξύψωσιν του εθνικού των Δωδεκανησίων φρονήματος, τον υποδαυλισμόν της φιλοπατρίας των και την εξυπηρέτησιν παντός τοπικού και εθνικού σκοπού. Ο αγών ημών ούτος, υπήρξε μακρός και η προς τον ξενικόν ιδία ιταλικόν ζυγόν, πάλη λίαν επίμονος και συνεχής.

Κρυπτογράφημα του Προξενείου της Ελλάδος στη Ρόδο, τη στιγμή που διετάχθη το κλείσιμο της «Νέας Ρόδου». Μεγάλες στιγμές!..

Αλλ’ ο κλοιός της συστηματικής ημών πιέσεως εκ μέρους της Ιταλικής Διοικήσεως οσημέραι περισφίγγεται διηνεκώς πανταχόθεν, ιδία δε αφ’ ης εποχής συνήφθη το Ιταλο-ελληνικόν Σύμφωνον, διά του οποίου ουδέν το θετικόν και βέβαιον εξησφαλίσθη προς διάσωσιν της γλώσσης μας, του εθνισμού, και της θρησκείας μας, αφεθέντων ατυχώς των Δωδεκανησίων εις την τύχην των.

Αλλ’ ημείς χωρίς ν’ απελπισθώμεν διά τούτο, εκρατήσαμεν υψηλά την σημαίαν της εθνικής μας ιδεολογίας, παλαίοντες διηνεκώς, εμψυχώνοντες δημοσιογραφικώς τους αδελφούς μας και προσπαθούντες διά της επιμονής και υπομονής να περισώσωμεν παν ό,τι απέμεινεν αλώβητον πάσης ξενικής κα τυραννικής επηρείας και Ευέλπιδες αποβλέπομεν εις το μέλλον, προοιωνιζόμενοι τούτο ευοίωνον και επεκδεχόμεθα την βελτίωσιν της δυσχερούς ημών θέσεως από την εγνωσμένην και στιβαράν υπό της παρούσης Ελληνικής Κυβερνήσεως οιακοστρόφησιν των τυχών του Έθνους μας.

Το υπόμνημα του Γεωργίου Κοκκίδη προς το υπουργείο των Εξωτερικών για τον Ροδιακό Τύπο

Οι μόχθοι μας, όμως, και αι προσπάθειαί μας ηθικαί και ολικαί προσκρούουσιν εις τα υπό των Ιταλών αντιτασσόμενα μέτρα, τα οποία συνίστανται, ως γνωστόν υμίν, εις την αυστηράν του Τύπου λογοκρισίαν, την έκδοσιν ιταλικής εφημερίδος ημερησίας και ελληνιστί μεταφραζομένης και τουρκικής τοιαύτης, με πρόγραμμα καθαρώς προπαγανδιστικόν της ιταλικής γλώσσης και την μετάδοσιν εις τους Δωδεκανησίους παντός αφορώντος την Ιταλίαν και τον Φασισμόν και πάσης ειδήσεως δυσμενούς δια τον Ελληνισμόν.
Ί

δρυσαν ωσαύτως κυβερνητικόν τυπογραφείον, εις το οποίον συγκεντρώνουν όλας τας κυβερνητικάς και εμπορικάς εργασίας, ίνα αποστερήσωσιν ημάς παντός πόρου συντηρήσεως της εφημερίδος μας, της οποίας την διακοπήν της εκδόσεως μετά μεγάλης των χαράς θα έβλεπον, διότι θεωρούσι ταύτην ως κάρφος εις τους οφθαλμούς των και εμπόδιον των σκοτίων σκοπών των.

Η παύση της «Ροδιακής», από τον τετράρχη του φασισμού Τσέζαρε Μαρία ντε Βέκκι ντι Βαλ Τζισμόν, όπως δημοσιεύτηκε στον Τύπο των Ηνωμένων Πολιτειών

Δι’ όλους λοιπόν, τους λόγους τούτους, τους οποίους επανειλημμένως υποδεικνύει και ο εν Ρόδω Έλλην Πρόξενος εις τας προς το υφ’ υμάς Υπουργείον εκθέσεις του, υπογραμμίζω, Κύριε υπουργέ, ότι αν και πλειστάκις μέχρι τούδε εζητήσαμεν διά του Ελληνικού Προξενείου της Ρόδου την χρηματικήν του Ροδιακού Τύπου ενίσχυσιν, ως εγένετο δις εις το παρελθόν, ουδεμιάς μέχρι τούδε ετύχομεν ευμενούς απαντήσεως

Εν τούτοις, Κύριε υπουργέ, παρακαλώ ευσεβάστως, όπως λαμβάνοντες υπόψη τας εξαιρετικάς συνθήκας υφ’ ας ευρίσκεται ο Ροδιακός Ελληνικός Τύπος και ότι θα ήτο αυτόχρημα εθνικόν πλήγμα η, ελλείψει ενισχύσεως χρηματικής και πόρων σταθερών, διακοπή της εκδόσεως ελληνικής εφημερίδος εν Ρόδω, 27ετή αριθμούσης βίον, προσέτι δε και ότι, διακοπτομένης της εκδόσεως της «Νέας Ρόδου» θα είναι πλέον αδύνατος εν τω μέλλοντι η χορήγησις της απαιτουμένης κυβερνητικής αδείας δι’ έκδοσιν άλλης εφημερίδος ελληνικής, ευαρεστηθήτε και εγκρίνητε την χρηματικήν ημών ενίσχυσιν προς συνέχισιν του δημοσιογραφικού ημών έργου, διότι άλλως θα ευρεθώμεν εις την λυπηράν θέσιν, πιεζόμενοι υπό της αδηρίτου των πραγμάτων καταστάσεως, να διακόψωμεν την έκδοσιν του φύλλου μας.

Την χρηματικήν ως άνω ενίσχυσιν, ης απόλυτον έχομεν ανάγκην, δια την εξακολούθησιν της εκδόσεως της «Νέας Ρόδου», δύναται το Ελληνικόν κράτος, προς ο μετά στοργής αποβλέπομεν, να χορηγήση ημίν, είτε δι’ ιδιαιτέρου μικρού κονδυλίου του υπ’ υμάς υπουργείου, είτε εκ ποσού, το οποίον η Σεβαστή Ελληνική Κυβέρνησις ετησίως αποστέλλει εις την κοινότητα δι’ εκπαιδευτικούς σκοπούς της τε πρωτευούσης και της υπαίθρου χώρας της Ρόδου, καθόσον και ο Τύπος παιδαγωγικόν, εθνικόν και εκπαιδευτικόν τυγχάνει μέσον και μάλιστα εις χώραν Ελληνικήν ιταλοκρατουμένην. Ευελπιστών κ.λπ.,κ.λπ. Διατελώ μετά βαθυτάτου σεβασμού Γ. Κοκκίδης».

Η εφημερίδα «Νέα Ρόδος», στις 13 Ιανουαρίου 1933, όπως δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Η λογοκρισία διέγραψε το κύριο άρθρο! Αριστερά η υπογραφή του εκδότη Γεωργίου Κοκκίδη

Τελικά τις ελληνικές εφημερίδες της Ρόδου «Νέα Ρόδος» και «Η Ροδιακή», δεν τις έκλεισε ο Μάριο Λάγκο, αλλά ο τετράρχης του Φασισμού, ως Διοικητής των νΙταλικών Νήσων του Αιγαίου Τσέζαρε Μαρία ντε Βέκκι ντι Βαλ Τζισμόν (22.11.1936-9.12.1940), την μεν πρώτη το 1938 και τη «Ροδιακή», το 1939. Επαναλαμβάνουμε, οι μεγάλες στιγμές της ροδιακής δημοσιογραφίας.

Την ίδια περίοδο, ένας άλλος Δωδεκανήσιος, ο Νισύριος αρχιμανδρίτης Εμμανουήλ Καρπαθίου (1887-1972) γράφει για τη δωδεκανησιακή δημοσιογραφία. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο εν λόγω ιερωμένος με το συγγραφέα Ιωάννη Μ. Χατζηφώτη (1944-2006), είναι οι πλέον πολυγραφότατοι Δωδεκανήσιοι συγγραφείς. Ο αρχιμανδρίτης Εμμ. Καρπαθίου, μετέπειτα μητροπολίτης Κώου και Μεσημβρίας από τις θέσεις όπου υπηρέτησε και ως καθηγητής, τη Ρόδο, Αμοργό, Αθήνα, Κω, Κωνσταντινούπολη και αλλαχού, διέσωσε θησαυρούς της δωδεκανησιακής ιστοριογραφίας, και πάντοτε κατά τη διάρκεια της ιταλικής τυραννίας ήταν μπροστάρης με την πέννα του-έγραφε με πάθος, αναλύοντας την ειδησεογραφία και τα γεγονότα.

Στις 12 Μαΐου 1935, γράφει μεταξύ άλλων για τη δωδεκανησιακή δημοσιογραφία και ειδικά για τους εργαζόμενους στις εφημερίδες, τις παροικιακές και τις Ρόδου: «…οι Δωδεκανήσιοι έχομεν τον Τύπον μας… αριθμούμεν ήδη εις διάφορα μέρη αρκετά δημοσιογραφικά όργανα. Η «Δωδεκάνησος» της Αιγύπτου, η «Αυγή» των Αθηνών, η «Δωδεκανησιακή», η «Φωνή της Καρπάθου», αμφότεραι εκδιδόμεναι ομοίως εν Αθήναις, ο «Δωδεκανήσιος» της Αμερικής, ο «Γνωμαγόρας» των Νισυρίων, εν Νέα Υόρκη επίσης εκδιδόμενος, η «Νέα Ρόδος» και «Η Ροδιακή» της Ρόδου αποτελούσαν εξαίρετον δίκτυον της δωδεκανησιακής δημοσιογραφίας.

Αν εξαιρέσωμεν τα δύο Τελευταία φύλλα, των οποίων το στόμα είναι κατ’ ανάγκην κλειστόν εις τους μεγάλους πόνους της Δωδεκανήσου, αν εξαιρέσωμεν τον «Γνωμαγόραν» ο οποίος έχει τοπικόν μεν, αλλά πατριωτικότατον χαρακτήρα, όλα τα άλλα επιδιώκουσι προορισμόν ευρύτερον ευγενή, υψηλόν και ωραίον.

Ο Δωδεκανήσιος δημοσιογράφος έχει πολύ το διακριτικόν από κάθε άλλον τοιούτον, πολύ δε συγγενεύει με τον Κύπριον συνάδελφόν του, Δεν είνε ο δουλεύων εις το Κόμμα δημοσιογράφος. Είμαι εις θέσιν να γνωρίζω, γνωρίζουσι δε και όσοι ήλθον εις κάποιαν σχέσιν με τα Δωδεκανησιακά δημοσιογραφικά όργανα, ότι όλοι οι εργάται αυτών μόλις υποκλέπτουσι πολύτιμον χρόνον από την εργασίαν και από την άνεσίν των. Και θυσιάζουσιν αυτόν, και μαζύ με αυτόν και εαυτούς, διά να δώσωσιν εις τον Δωδεκανησιακόν κόσμον τα φύλλα των οποίων εκάμαμεν μνείαν.

Πρέπει να προσθέσωμεν και το άλλο ότι ο Δωδεκανήσιος δημοσιογράφος, μάλιστα ό έξω της Δωδεκανήσου δεν είναι ο δημοσιογράφος ο αμειβόμενος· ουδέ ο τυπογράφος ο επιχειρηματίας. Είναι ο ενθουσιώδης πατριώτης, ο παλαίων να εξοικονομήση και αυτά τα απαραίτητα έξοδα της εκδόσεως. Η δωδεκανησιακή δημοσιογραφία είναι μία ιεροτελεστία. Καλείται να χαλυβδώση το φρόνημα των απανταχού Δωδεκανησίων, να ηλεκτρίση, να συσσωματώση αυτούς.

Καλείται να διασαλπίση τον πόνον αυτών ανά τα πέρατα του κόσμου, να πατάξη την Ιταλικήν αυθαιρεσίαν και ωμότητα, παλαίουσα κατ’ αυτής ως ο Δαυίδ προς τον Γολιάθ. Καλείται να λικνίζη εις τας ψυχάς όλων μας το ίνδαλμα της Δωδεκανησιακής ελευθερίας και της ενώσεως ημών με την Μητέρα Ελλάδα.
Η Δωδεκανησιακή δημοσιογραφία δεν είναι επάγγελμα· είναι αποστολή. Αποστολή ιερά, και ως τοιαύτην πρέπει να χειρίζωνται αυτήν όσοι, αίροντες τον σταυρόν αυτών, αποδύονται εις τον πατριωτικώτατον των αγώνων»… Και συνεχίζει…