Οι τρεις ανεμόμυλοι

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Κώστας Ε. Μηνέττος
Ε.τ. Σχολικός Σύμβουλος Α/βάθμιας Εκπαίδευσης

Ήταν κι οι τρεις τους μια καλή παρέα. Κοντά στην παραλία του Γενναδίου, με μέτωπο βορειοδυτικό. Γύριζαν μ’ όλους τους καιρούς, με το νοτιά με τον πουνέντη, με το γρέγο, μα πιο πολύ με το βοριά, που ξεχυνόταν από το ασκί του Αιόλου στον Αττάβυρο, κατηφόριζε άγριος μέσα από το γενναδενό ποταμό κι έπεφτε με ορμή στα πανιά τους.

Κι εκείνα κάνοντας τον αέρα κίνηση και δύναμη γύριζαν τη μεγάλη μυλόπετρα κι άλεθαν τον κεχριμπαρένιο καρπό, το σιτάρι ή το κριθάρι, μετατρέποντάς τα σε μοσχομύριστο αλεύρι, πρώτη ύλη για το βδομαδιάτικο ψωμί, την κουλουρία, την αλευριά, τη σκορδαλιά, τα κατημέρια κι άλλες σπιτικές νοστιμιές, φτιαγμένες από τις καλονοικοκυρές μανάδες μας.

Ακόμα και σήμερα, ύστερα από 60 και πάνω χρόνια, νιώθω στην ανάπνοια μου τη μυρωδιά του φρεσκοαλεσμένου αλευριού, που ανέδιδε ο χώρος μέσα αλλά κι έξω από τον αλευρόμυλο. Και γινόταν αυτή η μυρωδιά ερεθιστική, γαργαλιστική για τους σιελογόνους τα Σαββατιάτικα πρωινά, όταν στο φούρνο της γειτονιάς, οι ξωμάχισσες μανάδες και γιαγιάδες φούρνιζαν και ξεφούρνιζαν τα ψωμιά – καρβέλια για το βδομαδιάτικο ψωμοφάι. Κι εμείς τα παιδιά γευόμασταν πρώτοι το αρτίδιο με το σχινόκαρπο, που δικαιωματικά ανήκε στην εξοχότητά μας, αφού ενεργητικά συμμετείχαμε στο θέρισμα, στ’ αλώνισμα και στ’ άλεσμα του ευλογημένου καρπού.

Οι δύο από τους τρεις μύλους, γερασμένοι, ξεδοντιασμένοι, προδομένοι από τον χρόνο, τον άνθρωπο και την εξέλιξη της τεχνολογίας αναπολούν παλιές ένδοξες μέρες. Ο τρίτος με μια ακριβοπληρωμένη και καλοσχεδιασμένη οικοδομική παρέμβαση φιλοξενεί τις καλοκαιρινές διακοπές πετυχημένου γενναδενού ομογενούς του Καναδά.

Στο διάβα του χρόνου η ιστορία και γι’ αυτούς πλέκεται με τον μύθο και γίνεται παράδοση, που αιτιολογεί τα δυσεξήγητα, τα ακατανόητα, τα υπερβολικά. Η παράδοση λοιπόν για τους τρεις μύλους, όπως μας την αφηγήθηκε η εγγονή του κτήτορα Στεργούλα Χατζηδημητρίου – Σιαλά, έχει ως εξής: Πρώτα κτίστηκε ο δεξιός μύλος από τον παππού της Δημ. Χατζηδημητρίου ή Στεργαλά.

Έπειτα από καιρό παρουσιάστηκε σε όνειρο στον παππού της ένας «αράπης», που κρατούσε στα χέρια του χρυσή αλυσίδα και του ζήτησε να τον ακολουθήσει, λέγοντάς του ότι, εφόσον τον προλάβει, θα πάρει ό,τι αυτός κρατούσε. Πήρε τον δρόμο προς τη Μεγάλη Γη, έχοντας πίσω του τον Χατζηδημήτρη να τον κυνηγά και να μη τον φθάνει. Ο αράπης χάνεται, όταν μπαίνει στο λεγόμενο «Βαθύ αργάκι», ένα ρυάκι της περιοχής, οπότε ο Χατζηδημήτρης επιστρέφει άπρακτος.

Ο αράπης ξαναεμφανίζεται και ζητεί αυτή τη φορά από το Χατζηδημήτρη να μεταβεί στις «Ρασίες», τοποθεσία του Γενναδίου, όπου υπήρχε το χωριό «Κοπανάς», κοντά σε μια μουριά, για να του δώσει ένα θησαυρό. Ο Χατζηδημήτρης, φοβούμενος για ό,τι μπορούσε να συμβεί, πήρε τη γυναίκα του και πήγε στον Κοπανά.

Αντίκρισαν τον αράπη καθήμενο πάνω σε ένα πιθάρι, που στην εμφάνισή τους πήρε φωτιά καίγοντας το μισό του περιεχομένου και αφήνοντας το υπόλοιπο μισό σε χρυσές κόκκινες λίρες στη διάθεση του ζεύγους. Με αυτά τα χρήματα ο Χατζηδημήτρης έκτισε άλλους δύο ανεμόμυλους στο ίδιο μέρος, μια κι ο ένας δεν κάλυπτε τις ανάγκες του μεγάλου καρπερού γενναδενού σιτοβολώνα.

Μόνο στο Γεννάδι λειτουργούσαν, μέχρι το 1960, τρεις ανεμόμυλοι και τρεις νερόμυλοι, στην περιοχή «Σκολώνα» οι νερόμυλοι. Σήμερα, από έγκυρα δημοσιεύματα, φέρεται να λειτουργούν ένας ή δύο σύγχρονοι αλευρόμυλοι σε ολόκληρη τη Ρόδο και οι καλλιεργητές σιτηρών μετρημένοι στα δάχτυλα της μιας χειρός!

Ο Αϊ - Γιώργης του «Κουτσού»
Σε λόφο, στην περιοχή «Μεγάλη Γη», βρίσκεται το ξωκλήσι του Αϊ-Γιώργη του Κουτσού. Το ιστορικό του σχετίζεται με τους τρεις ανεμόμυλους και έχει ως εξής:
Ο Χατζηδημήτρης είχε τέσσερα αγόρια και μια κόρη. Η κόρη του παρουσίαζε πρόβλημα νοητικής υστέρησης.

Αυτό καθόλου δεν εμπόδισε συγχωριανό της να την καταστήσει έγκυο. Ο αδελφός της Χατζηβασίλης συνήθιζε, όπως έκαναν πολλοί Ρόδιοι, να εργάζεται στα απέναντι μικρασιατικά παράλια την περίοδο άνοιξης και καλοκαιριού και να επιστρέφει στο χωριό του για να διαχειμάζει.

Η εποχική αυτή μετανάστευση γινόταν πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή και τα ελληνικά Ιωνικά τότε παράλια τα ονόμαζαν απλώς Ανατολή. Απασχολούνταν στο μεγαλύτερο μέρος σε γεωργικές εργασίες.

Γύρισε λοιπόν το φθινόπωρο εκείνο ο Χατζηβασίλης και πληροφορήθηκε την εγκυμοσύνη της αδελφής. Ντροπή μεγάλη γι’ αυτόν! Ενεργεί με θυμό και οργή. Θέλοντας να ξεπλύνει την ντροπή, δένει την αδελφή του πίσω από ένα κόκκινο άλογο και τη σέρνει μέσα από τους δρόμους του χωριού. Κατεβαίνει προς το ποτάμι, το περνά και ανεβαίνει στο οροπέδιο της περιοχής που φέρει την ονομασία «του Κουτσού». Σε κάποιο σημείο η εγκυμονούσα αδελφή του ξεψύχησε. Ο αδελφός άνοιξε τάφο και την ενταφίασε.

Μετά από λίγο αναχώρησε και πάλι για την Ανατολή. Νιώθοντας όμως τύψεις για το έγκλημά του, κατέφυγε σε εξομολόγο, αναζητώντας εξιλέωση. Εκείνος του συνέστησε να κτίσει ιερό ναό στον τόπο ταφής της αδελφής του. Και θα είναι συγχωρημένος εφόσον τον αποπερατώσει. Διαφορετικά το αμάρτημά του θα μείνει ασυγχώρητο.

Γύρισε στο χωριό του κι άρχισε το κτίσιμο ναού προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου στην περιοχή «Κουτσού». Όταν έφτασε στο τέλος της πόρτας εισόδου, απέθανε αιφνιδιαστικά. Το εκκλησάκι συνέχισαν και ολοκλήρωσαν συγγενείς του Χατζηβασίλη και είναι ο σημερινός Άγιος Γεώργιος του Κουτσού, με υπολείμματα από παλιές αγιογραφίες – τοιχογραφίες, με περισσότερο εντυπωσιακή αυτή του Αγίου τροπαιοφόρου μεγαλομάρτυρα, επάνω σε άλογο, να λογχίζει το δράκοντα.