1826 Σελίδες Ιστορίας: Το λουτρό του Σουλεϊμάν και πώς κατασκευάστηκε με τις πέτρες και το ξήλωμα του νοσοκομείου των Ιπποτών

Rodiaki NewsRoom

Ο θάνατος της Αγνής της Μασσαλίας, μοναχής, στις 9 Μαρτίου 1393

Από το βιβλίο του Rottiers
Συρραφή Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ

Είναι ντοκουμέντο. Βρισκόμαστε στα 1826, τελευταία μέρα της παραμονής του Βέλγου συνταγματάρχη Ροττιέ στη Ρόδο.

Στο βιβλίο του την περιγράφει ως τη δέκατη πέμπτη και σε κάποια στιγμή που βρίσκεται στα Λουτρά του Σουλεϊμάν, το δάπεδο μιας από τις αίθουσες λουτρού αποτελούνταν κατά μέγα μέρος από κομμάτια πάνω στα οποία έβλεπε κανείς οικόσημα, ακόμη και επιγραφές σχεδόν ολοκληρωτικά σβησμένες από το νερό και τη συχνή χρήση των λουομένων, ύστερα από τόσο πολλά χρόνια.

Καθώς εκδήλωνε ο Ροττιέ κάποια έκπληξη γι’ αυτή την περίπτωση, ο Ροδίτης ξεναγός του είπε:
-Μην εκπλήττεσθε, γιατί τον παλιό τον καιρό, επί των Ιπποτών εδώ ήταν το μεγάλο Νοσοκομείο της πόλης-σελίδα 403. Καταστράφηκε ολόκληρο για να κατασκευάσουν τούτα τα λουτρά και μεταχειρίστηκαν όλα τα υλικά που μπορούσαν να φανούν χρήσιμα.
Και συνεχίζει:
-Για να στηρίξω την άποψη μου θα σας δείξω ένα πολύτιμο τεκμήριο, που θα σας πείσει για τη θετικότητά της.

Γαλάζια πλάκα
Τον οδήγησε στην αντίθετη πλευρά και τον έμπασε σε μια άλλη αίθουσα λουτρού, και αφού του έδειξε σε μια γωνιά μια γαλάζια πλάκα μήκους τεσσάρων περίπου ποδών, πάνω στην οποία διάβασαν εύκολα την ακόλουθη επιγραφή :
«Ενθάδε κείται η αδελφή Αγνή εκ Μασσαλίας, μοναχή του Τάγματος του Αγίου Αυγουστίνου. Απεβίωσε εις αυτό το νοσοκομείο την 9η Μαρτίου 1393. Δεηθείτε για την ψυχή της, ώστε δια των παθών του Χριστού να αγάλλεται εις τον ουρανό.

Αμήν»- Στα λατινικά, όπως ήταν γραμμένο “Sonor Agnes Massiliœ, religiosa ordinis Sancti Augustini quœ obit in hoc xenodochio IX martii, anno M. CCCLXXXXIII, hic jacet. Pro ejus anima ora ut per merita Christi gaudeat in cœlo. Amen.”. Στη γαλλική “Ci-git Agnès de Marseille religieuse de l' Ordre de St.-Augustin, décédée dens cet Hópital, le 9 mars de l’ an 1393. Priez pour son ame afin que par les mérites du Christ elle puisse jouir du ciel. Ainsi soit -il”.

Ο Ροττιέ τελειώνει τη γραφή του για τα λουτρά, «περιεργαστήκαμε το κτίριο σε όλες του τις λεπτομέρειες. Παντού, τα ψηφιδωτά διαχωρίσματα των θυρών και οι διακοσμήσεις του, ήταν όμοιες με εκείνες της μεγάλης αίθουσας υποδοχής.
Ο χρόνος που περάσαμε στο λουτρό του Σουλεϊμάν δεν μας φάνηκε μακρύς και, όμως, ήταν κιόλας αργά…σελίδα 403.

Τα λουτρά
Ας γυρίσουμε τις σελίδες πίσω, να δούμε πώς έφτασαν στα Λουτρά και σε κείνη την περιοχή της πόλης...
...ο Δημήτρης μου έδειξε σωρούς ερειπίων και μου επισήμανε ότι εκεί ήταν το σημείο, όπου, καθώς ισχυρίζονταν, είχε κατά την αρχαιότητα ο Αισχίνης, τη Σχολή του. Δεν μας απόμενε πια παρά να δούμε το λουτρό του Σουλεϊμάν, μερικά βήματα πιο πέρα και πήγαμε εκεί αμέσως.

Ο Αβδουλλάχ είχε προπορευθεί και φρόντισε να τοποθετηθούν χαλιά σε μια από τις εξέδρες της αίθουσας ανάπαυσης του ευρύχωρου κτιρίου, ώστε μπαίνοντας να μπορέσουμε να ξεκουραστούμε και να περιεργαστούμε με την ησυχία μας αυτό το δείγμα ασιατικής αρχιτεκτονικής.

Ποιος ήταν ο Αβδουλλάχ; Ήταν κι αυτός ξεναγός που γνώρισε ο Ροττιέ στη Ρόδο και αμέσως τον προσέλαβε. Στη σελίδα 84 του βιβλίου του γράφει γι’ αυτόν:
«Στο δρόμο γνωριστήκαμε-κοντά στην εκκλησιά της Αγίας Αικατερίνης-με τον καινούριο μου οδηγό. Ζήτησα να μάθω το όνομά του και τον τόπο του και πληροφορήθηκα ότι λεγόταν Αβδουλλάχ και είχε γεννηθεί στη Βοσνία. Από τη στιγμή εκείνη του μιλούσα σλαβικά, την μητρική του γλώσσα, και παρατήρησα ότι τα λόγια μου του προκαλούσαν ευνοϊκή εντύπωση,,,».

…Στο λουτρό, πρώτα μας σέρβιραν καφέ και αφού μου έφεραν την πίπα μου , ο ζωγράφος κάθισε μπροστά μου· εγώ κοίταζα εναλλάξ τα σχέδιό του και περιεργαζόμουν το σύνολο αυτής της αρχιτεκτονικής και τις ανατολίτικες διακοσμήσεις της που θύμιζαν τα ξύλινα διακοσμητικά των πολύ περασμένων αιώνων…
Ύστερα από ανάπαυση αρκετής ώρας, ώστε να διατηρήσουμε διαρκή την ανάμνηση αυτού του μέρους, πήγαμε να εξετάσουμε τα διάφορα δωμάτια, τα προορισμένα για τα λουτρά.

Την αρχή είδαμε οκτώ κάμαρες στις τέσσερις γωνίες αυτής της απέραντης αίθουσας, θολωτές όπως κι αυτή, φωτιζόμενες από ένα άνοιγμα στο κέντρο του θόλου. Τη νύχτα φωτίζονται με λάμπες. Μέσα σ’ αυτές τις τετράγωνες κάμαρες, στρωμένες με ψάθες, ο λουόμενος γδύνεται και κατόπιν σκεπάζεται με πετσέτες.

Απ’ εκεί περάσαμε σε άλλες αίθουσες, όπου ήδη νιώθει κανείς λίγη ζέστη που προετοιμάζει βαθμιαίως την είσοδο στα δωμάτια των λουτρών, που είναι πολύ πιο μικρά, με δάπεδο από χονδρές μαρμάρινες πλάκες και όπου ο καθένας, κάνει μόνος το λουτρό του…

…Μοναδικός σκοπός μας ήταν να επισκεφθούμε ένα κτίριο που κατασκεύασε ο σουλτάνος Σουλεϊμάν, μετά την άλωση της Ρόδου, καθώς επίσης ένα τζαμί και μια βιβλιοθήκη, τρία είδη κτισμάτων, με τα οποία οι κύριοι της Ασίας, δήλωναν γενικά τη γενναιοδωρία τους, ύστερα από μια σημαντική κατάκτηση….
Στη δέκατη πέμπτη μέρα της παραμονής του στη Ρόδο, όπως την περιλαμβάνει στο βιβλίο του, πραγματοποιεί μια δεύτερη επίσκεψη στο Φιλέρημο, αυτή τη φορά από τη θάλασσα.

Γράφει:
«Επειδή ο ζωγράφος μου υποχρεώθηκε να πάει πολλές φορές στο Φιλέρημο για να τελειώσει μερικές όψεις της εκκλησίας, καθώς και τις τοιχογραφίες του υπογείου, εκμεταλλεύτηκα αυτό το χρόνο για να διασχίσω την πόλη προς όλες τις κατευθύνσεις μαζί με το Δημήτρη και να επισκεφθώ οτιδήποτε μπορούσε ακόμη που να είναι αξιοπρόσεκτο…

Οικόσημα
…Στις διάφορες αυτές περιοδείες, βρήκαμε, τόσο στους δρόμους, όσο και στο εσωτερικό ερειπωμένων σπιτιών και στις πίσω αυλές, το σύνολο σχεδόν των οικοσήμων που περιέχονται στους δύο πίνακες…
…παντού επαναλαμβάνονταν συνεχώς οι θυρεοί του Τάγματος και ο αριθμός τους ξεπερνούσε κατά πολύ όλα όσα επισημάνθηκαν σχετικά με το είδος αυτό στη διάρκεια των ερευνών..

Δεν ήθελα να φύγω από τη Ρόδο χωρίς να κάμω μια εκδρομή στο εσωτερικό του νησιού, αλλά με απέτρεψαν, βεβαιώνοντας με ότι διακινδύνευα ίσως τη ζωή μου
Οι φίλοι μου είχαν μάθει από καλή πηγή ότι ο Μπέης δεν λαχταρούσε παρά μια τέτοια ευκαιρία, για να βρει ένα δραστικό μέσο και να με εξαφανίσει χωρίς καθόλου να εκτεθεί. Οι έρευνες που θα μπορούσαν να γίνουν στη συνέχεια για μένα θα προκαλούσαν νέα εγκλήματα, ώστε να καλύψει καλύτερα το παιχνίδι του και η παραδειγματική τιμωρία και, στην ανάγκη, ο θάνατος κάποιου Έλληνα, θα σκέπαζε για πάντα την αλήθεια.

Αργότερα βεβαιώθηκα ότι ακόμα και Ευρωπαίοι είχαν λάβει βέρος σ’ αυτή την απαίσια δολοπλοκία. Αλλά το σπαθί τους ήταν πολύ κοντό και δεν μ’ έφτανε. Όσο πιο περιποιητικοί και πρόθυμοι να με συνοδεύουν γίνονταν οι αξιωματικοί του Μπέη, τόσο πιο επιφυλακτικός γινόμουν, ενώ πρόβαλλα φανερά την πρόθεσή μου να μη φύγω προτού κάμω μια περιοδεία στο νησί, είτε στην Κάμιρο είτε στη Λίνδο
Στο μεταξύ είχα καταφέρει να κάμω ήσυχα την κύρια εκδρομή μου στο φιλέρημο και έπρεπε να ξαναπάω…

Λίνδος-Κάμιρος
…άλλωστε τι θα πήγαινα να κάμω στο εσωτερικό; Στη Λίνδο, σαν μοναδική ανάμνηση του περίφημου ναού της Αθηνάς, βρίσκει κανείς μόνο τη θέση όπου ορθωνόταν άλλοτε. Το πολύ πολύ να μου έδειχναν μια ή δύο βάσεις των κιόνων του. Η Κάμιρος δεν είχε να μου προσφέρει παρά μόνο την αθλιότητα των άτυχων κατοίκων της και αν αψηφούσα προειδοποιήσεις, που, μολονότι λίγο υπερβολικές, ήταν κατά βάθος ορθές, διακινδύνευσα τα πάντα για μιαν εκδρομή που δεν είχε να μου δώσει τίποτε το χρήσιμο ή το ενδιαφέρον για τη συλλογή μου. Όταν το σκέφθηκα καλά, ένιωσα τελικά ικανοποιημένος από το γεγονός ότι είχα κατορθώσει να μπω στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου και ότι δεν άφηνα πίσω μου τίποτε εξ αιτίας του οποίου θα μπορούσα να στενοχωρηθώ…

Ως γνωστόν ο Ροττιέ και ο ζωγράφος του, ναι και ο γιό του συνταγματάρχη είναι οι μοναδικοί που μπήκαν στον ναό του Αγίου Ιωάννου-σχετικά έχουμε καταγράψει το γεγονός από τις φιλόξενες στήλες της «Ροδιακής».

Η Βιβλιοθήκη του Σουλεϊμάν την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα

1826: Το εσωτερικό του ναού των Ιπποτών, του Αγίου Ιωάννη, διά χειρός P-J Witdoeck

1826: Τα λουτρά του Σουλεϊμάν, όπως τα απαθανάτισε ο Pierre-Joseph Witdoeck

Οικόσημα που βρέθηκαν σε σπίτια και αυλές της πόλης

Οικόσημα

Το Τζαμί στις αρχές του 20ού αιώνα

Το Τζαμί του Σουλεϊμάν στα τέλη του 19ου αιώνα