1826 Σελίδες Ιστορίας: Στα Τριάντα, στις πύλες της αρχαίας Ιαλυσού, η δίψα και η ευσέβεια στην πηγή του Φιλερήμου
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 990 ΦΟΡΕΣ
Οι θαυματουργές ιδιότητες-ένα απολιθωμένο κομμάτι κέδρου
Από το βιβλίο του Rottiers
Συρραφή Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ
Οι επισκέπτες μας, ο συνταγματάρχης Ροττιέ, ο ξεναγός Δημήτρης Παγκάς, ο ζωγράφος και η συνοδεία ξεκινούν από τους Μύλους, δίπλα από το Φάρο του αγίου Νικολάου, για το Φιλέρημο, μέσω θαλάσσης.
Γράφει ο Ροτιέ:
…μια βάρκα από τη Σύμη, του είδους εκείνου που η ευελιξία του ήταν ανέκαθεν αξιοπρόσεκτη, μας περίμενε την αυγή στο ορισμένο μέρος και αφού φορτώσαμε ό,τι μας ήταν απαραίτητο για την πορεία μας, σαλπάραμε με δροσερό αεράκι, πλέοντας κατά μήκος της ακτής,
Στο ύψος του χωριού Τριάντα, σε κάποια απόσταση από μας, διακρίναμε μια χελώνα να κοιμάται στην επιφάνεια του νερού.
Αλλά όταν την είδαμε ήταν πολύ αργά για να περάσουμε από κοντά της και να την πιάσουμε από τα πτερύγιά της. Η θέα της μας προκάλεσε εντελώς φυσικά παλιές αναμνήσεις για την Αίγινα και τα νομίσματά της όπου εικονιζόταν αυτό το ζώο, γεγονός που τον καιρό εκείνο έδωσε την ευκαιρία να διατυπωθεί η ακόλουθη γνώμη για τη δύναμη του χρήματος, ότι δηλαδή οι χελώνες υποσκελίζουν την αρετή και τη φρόνηση…
Η Ιαλυσός
…επειδή το βορειοανατολικό μελτέμι, που θα φυσούσε όλο το πρωινό, ήταν ευνοϊκό για την επίσκεψή μας, ο Δημήτρης μας πρότεινε να προχωρήσουμε λίγο πιο πέρα, μέχρι τα ριζά του βράχου όπου ήταν άλλοτε η Ιαλυσός.
Έτσι καθώς περνούσαμε, μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε το Φιλέρημο, που υψωνόταν μεγαλόπρεπα πάνω από τη θάλασσα και διαγραφόταν στο γαλάζιο φόντο του ωραίου ουρανού, κατά από το οποίο βρισκόταν.
Σε λίγο, σε ένα νεύμα του Δημήτρη, ο βαρκάρης μας άραξε σε ένα ορμίσκο, όχι μακριά από μια υπέροχη χουρμαδιά.
Αφού αποβιβαστήκαμε, ο Δημήτρης προπορεύτηκε και αφού πρώτα μας οδήγησε κοντά σε μερικά πέτρινα αγκωνάρια μας είπε:
-Αυτή εδώ είναι μια από τις πύλες της αρχαίας Ιαλυσού, της οποίας την ανάμνηση έχει καθιερώσει ο Όμηρος και ήταν μια από τις τρεις πύλες που οι κάτοικοί της ίδρυσαν τη Ρόδο και, στη συνέχεια για να κατοικήσουν σ’ αυτήν, τις εγκατέλειψαν ως επί το πλείστον.
Ανάγλυφο γυναίκας
Από εδώ προμηθεύτηκαν οι Ιππότες πολλά απομεινάρια των αρχαίων ναών, μεταξύ άλλων και πολλούς κίονες(1)… και τείνω να πιστέψω, όπως το έχω πει ότι το μνήμα που δέχτηκε τα λείψανα του Robert de Juliac(2) βρέθηκε εδώ. Ας πάμε πιο πέρα, θα δούμε και άλλα κομμάτια. Αλλά ο χρόνος και κυρίως η βροχή τα έχουν παραμορφώσει. Ανάμεσα στο πλήθος από αγκωνάρια και κομμάτια μαρμάρου σκορπισμένα εδώ κι εκεί, ξεχωρίσαμε ένα ανάγλυφο, όπου διέκρινε κανείς τέλεια μια γυναίκα καθισμένη σε ένα αρχαίο κάθισμα με το δεξί βραχίονα τεντωμένο, κρατώντας στο χέρι της λουλούδια. Χωρίς αμφιβολία ήθελαν έτσι να παραστήσουν τη μεγάλη ευφορία των νησιών.
Πιο πέρα ήταν ένα κομμάτι, όπου επίσης ξεχώριζε κανείς δύο μορφές μέχρι τη μέση, και θεώρησα ότι επρόκειτο για κωμικούς ηθοποιούς. Πιθανότατα είχε χρησιμεύσει για την εξωτερική διακόσμηση κάποιου θεάτρου. Περιδιαβάζοντας σ’ αυτό τον περίβολο και ενόσω ο ζωγράφος μου σχεδίαζε τα διάφορα κομμάτια, είδα σε ένα λίθινο θραύσμα, που προερχόταν από κάποιο κτίριο, το όνομα του Αγησάνδρου(3) χαραγμένο με πολύ παλαιά ελληνικά γράμματα. Στη θέα του, νόμισα ότι για μια στιγμή βρέθηκα ακριβώς στο μέρος όπου ο επιδέξιος εκείνος γλύπτης είχε το εργαστήριό του, και με τη βοήθεια του Πολύδωρου και του Αθηνόδωρου, συνεργατών και συμπατριωτών του, είχε αποπερατώσει το ξακουστό σύμπλεγμα του Λαοκόοντα, στο οποίο αναφέρεται ο Πλίνιος(4).
Η εικασία αυτή μου φαινόταν πολύ πιθανή, διότι κατ’ αυτή τη μεγάλη περίοδο των καλών τεχνών η πόλη της Ρόδου δεν είχε κτιστεί ακόμη εξ ολοκλήρου.
Είδαμε παντού ότι είχαν γίνει ανασκαφές παλαιότερα, είτε από τους ίδιους τους κατοίκους που έπαιρναν οτιδήποτε μπορούσε να τους χρησιμεύσει στο χτίσιμο της Ρόδου ή στο διάστημα μεταγενεστέρων περιόδων και κυρίως τον καιρό των Ιπποτών, που έστειλαν σε συγγενείς και φίλους τους απ’ όλες τις χώρες, πλήθος αγαλμάτων, επιγραφών και αρχιτεκτονικών μελών, όπως έκαμαν οι Βενετοί στις κτήσεις τους στα νησιά του Αρχιπελάγους.
Εξ ου και ο ατέλειωτος αριθμός των αρχαιοτήτων που είναι σκορπισμένες σε όλα τα μέρη της Ευρώπης…
...αφού ρίξαμε μια τελευταία ματιά σε εκείνα τα ερείπια, που παραμένουν ακόμη ομιλούντα παρά την πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια εγκατάλειψή τους, επιστρέψαμε στη βάρκα μας, που σε λιγότερο από μιαν ώρα μας είχε φέρει τόσο μακριά. Αλλά δεν είχε σηκωθεί ακόμη ούριος άνεμος και ενώ περιμέναμε καθίσαμε κάτω από μια φοινικιά για την οποία μίλησα. Είχε τεράστιο ύψος και το φύλλωμά της, σε ωραίο πράσινο, ξεκινούσε από τον κορμό και απλωνόταν κυκλικά, δίνοντάς της την όψη τεράστιας ομπρέλας.
Στην προστατευτική σκιά του δέντρου αυτού, δηλωτικού ανατολικής χώρας, περιμέναμε την αιώνια αύρα που μετριάζει περιοδικά τις ζέστες του καλοκαιριού και κάνει τη Ρόδο πολύ πιο κρύα το χειμώνα.
Πήραμε μερικά αναψυκτικά σ’ αυτό το απολαυστικό μέρος, και μπήκαμε στη βάρκα για να κατεβούμε στους πρόποδες του όρους Φιλέρημος και στη συνέχεια να ακολουθήσουμε τον τόσο ευχάριστο δρόμο που, φιδογυρίζοντας, οδηγεί στο υψίπεδό του…
Η πηγή
...ανάμεσα στη θάλασσα και στην ανηφόρα βρήκαμε ένα κομμάτι απολιθωμένου ξύλου-quartz xyloide, του οποίου ο ξυλώδης ιστός υποδήλωνε ότι προερχόταν από ρητινοφόρο δέντρο, ίσως από κέδρο. Είχε χρώμα βαθύ γκριζοκάστανο. Στα μικρά κενά και σε μερικές κοιλότητές του έβλεπες μικρούς υαλώδεις κρυστάλλους χαλαζία απόλυτα κανονικού(5). Το κομμάτι αυτό ήταν κατάχαμα, ακάλυπτο, και σίγουρα είχε κυλήσει εκεί αφού αποσπάστηκε από το ύψωμα, που κι αυτό, όπως και το ύψωμα του αγίου Στεφάνου, είχε σχηματιστεί από κάποια μετατροπή της γήινης σφαίρας,
Μόλις φτάσαμε στην πηγή, όπου είχα σταματήσει την προηγούμενη φορά, οι ευγενικοί σύντροφοί μου κάθισαν για λίγο μαζί μου και εντυπωσιάστηκαν από τη θέση και τη θαυμάσια θέα της μαγευτικής τοποθεσίας και θέλησαν να την απολαύσουν με την άνεσή τους.
Οι ναύτες μας είχαν τραβήξει τη βάρκα έξω και μας είχαν ακολουθήσει. Ο καπετάνιος μου είπε ότι έχει έλθει πολλές φορές στο Φιλέρημο με αυτό τον τρόπο και θυμόταν ότι πάνω από σαράντα βάρκες από τα γύρω νησιά είχαν φέρει πάρα πολλούς πιστούς, στα μέσα Αυγούστου, για να προσκυνήσουν την Παναγία στο παρεκκλήσι και να πιούν νερό εκείνης της πηγής, στην οποία απέδιδαν θαυματουργικές ιδιότητες. Έπαιρναν μάλιστα και μαζί τους νερό για τους αρρώστους τους.
Κατόπιν πλησίασε πρώτος την πηγή, σίγουρα τόσο από δίψα όσο και από ευσέβεια, και ήπιε άφθονο νερό και με τόση ευχαρίστηση, σαν να ήταν αγνό κρασί, όπως λέει ο Οβίδιος: quam si mera vina bibisset-σαν να έπινε άκρατον οίνον.
Στη συνέχεια αρχίσαμε να σκαρφαλώνουμε στο βουνό, ανάμεσα σε ανθισμένους θάμνους που ευωδίαζαν τον αέρα και σύντομα φτάσαμε στο οροπέδιο, στο ιερό όρος(6), όπως έλεγαν οι αρχαίοι.
Πρώτα κατεβήκαμε στο υπόγειο, όπου με πολλή ευχαρίστηση έλεγξα εγώ ο ίδιος τα έξι σχέδια που είχε κάμει ο ζωγράφος μου. Είχα κάθε λόγο να είμαι ευχαριστημένος με την ακρίβειά τους, καθώς και με τον τρόπο της διαιρέσεως που είχε υιοθετήσει για κάθε πλευρικό τμήμα. Κατόπιν μέτρησα το υπόγειο.
Είχε περίπου επτάμισι μέτρα μήκος και πέντε πλάτος.
Ο κύριος Borea, όταν του διάβασα τη σύντομη περιγραφή του εσωτερικού που είχα κάμει, βρήκε ότι περιλαμβάνει όλα όσα θα μπορούσε να πει κανείς, γι’ αυτό και ήταν περιττό να επιμείνω σε λεπτομέρειες που άλλωστε οι πίνακες θα εξηγούσαν από μόνοι τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Τους είδε ο Ροττιέ στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.
2. Τριακοστός πρώτος Μάγιστρος του Τάγματος, επί μια τετραετία από το1374 μέχρι τον θάνατό του, στις 31 Ιουλίου 1377,
3. Αγήσανδρος ο Ρόδιος, γλύπτης, αγαλματοποιός, δημιουργός του συμπλέγματος του Λαοκόοντα.
4. Hist. natur. Lib. XXXVI, cap V…fecere summi artifices Αgesander, Polydorus et Athenodorus Rhodii-το κατασκεύασαν οι έξοχοι τεχνίτες Αγήσανδρος, Πολύδωρος και Αθηνόδωρος. Ρόδιοι.
5. Το απολίθωμα αυτό βρίσκεται τώρα στις Βρυξέλλες, στη συλλογή του κ. Engelspach-Larivière, σοφού ορυκτολόγου, συγγραφέα πολλών υπομνημάτων περί γεωλογίας και ορυκτολογίας, μέλους των Βασιλικών Ακαδημιών των Επιστημών του Τορίνο, του Μετς κ.λπ. Για την Ιστορία ο Auguste Angel Pach-Larivière γεννήθηκε στις 7.5.1799 και πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο στις 22.7.1831, τριάντα δύο χρόνων.
6. Στο βιβλίο του ο Ροττιέ το γράφει και στα ελληνικά με κεφαλαία-ΙΕΡΟΝ ΟΡΟΣ.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
