Σελίδες Ιστορίας: Η Ακρόπολη της Λίνδου κατά τον Φλωμπέρ είναι το ωραιότερο σημείο της Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

Ο αέρας του Κουμπουρνού, ο πιο καθαρός της Ανατολής!..

Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης

Είναι ντοκουμέντο. Ο Γκουστάβ Φλωμπέρ, συνεχίζοντας το οδοιπορικό του, στο εσωτερικό της Ρόδου, προσθέτει ότι σ’ αυτές τις περιοχές, υπάρχουν ελάφια και ζαρκάδια που έφεραν στο νησί οι Ιππότες.

Σημειώνει επίσης την έχθρα των ζώων αυτών προς τα φίδια, τα οποία ποδοπατούν, μέχρι να τα λιώσουν, τους κατοίκους να καίνε κέρατα(1) για να μην μπαίνουν στα σπίτια τους(2), συναντούν λίγους ανθρώπους, μια γυναίκα να περπατά με κιτρινωπές μπότες με το κεντημένο κάτω μέρος της φούστας, μέσα σ’ αυτές, και έναν άνδρα πάνω σε άλογο και η γυναίκα να περπατά πίσω, κρατώντας όπλο.

Προχωρούν προς τα Απόλλωνα-το γράφει Polna, πέντε-έξι σπίτια μάλλον όχι καθαρά, κοιμήθηκαν μια ώρα, σε μια αυλή, πάνω σε ένα χαλί δίπλα σε γυναίκες που έφτιαχναν σχοινιά από τρίχες κατσίκας-ερείπια γκρεμισμένου πύργου, μπροστά τους βρίσκεται ένα μεγάλο βουνό δασώδες στη βάση του, ενώ στην κορυφή ένα γκρίζο σύννεφο, ρίχνει βροχή. Διασχίζουν τη ρεματιά που είναι γεμάτη νερό.

Η Λίνδος στα μέσα του 19ου αιώνα

ΑΡΤΑΜΙΤΗΣ
Αρταμίτης-το γράφει Artémisi, δύο σπίτια, μια ελληνική εκκλησία χωρίς καμιά αξία. Δεν βλέπουν τίποτε από τα χαλάσματα του ναού της Αρτέμιδος, που λέγεται ότι βρισκόταν εκεί. Εντυπωσιάζονται από τη μυρωδιά των πεύκων και τα ψηλά ρείκια, ψηλότερα και από ένα άνδρα με άλογο, κατεβαίνουν, ανεβαίνουν και ξανακατεβαίνουν και πίσω από ένα βουνό φτάνουν ή μάλλον βλέπουν μπροστά τους το χωριό Λάερμα-Laêma το γράφει.
Υπάρχουν τριάντα χαμηλοτάβανα σπίτια-φυσικά με πατελιά-βλέπεις βόδια, γυναίκες στα λευκά, οπωροφόρα δένδρα, εδώ η περιοχή κυριαρχείται από σωρούς βράχων.

Ο Φλωμπέρ

Ο Στέφανος έχει πυρετό-μένουν σε ένα σπίτι όπου μια μικρή έγκυος γυναίκα με μεγάλη κοιλιά αλέθει στάρι σε ένα πέτρινο μύλο-ένα παιδάκι βρώμικο… Κοιμήθηκαν-ο Φλωμπέρ κοιμήθηκε έξι ώρες- και συνέχισαν(3), αφού σταμάτησε η βροχή, προς τη Λίνδο. Ο ήλιος είναι καυτός, είδαν την πόλη που εκτείνεται σε ημικύκλιο, και περιβάλλεται από κήπους με συκιές, αμπελώνες, μουριές-σπίτια ασβεστωμένα, όλο το χωριό καθαρό, γαλάζια θάλασσα, σιωπή… στην είσοδο του κόλπου δύο βράχοι, στην είσοδο της πόλης ένα τουρκικό σιντριβάνι από λευκό μάρμαρο, με τέσσερις βρύσες διακοσμημένο με τουρκική επιγραφή, σκιά από μεγάλο πλάτανο(4)…

ΦΡΟΥΡΙΟ ΛΙΝΔΟΥ
…το φρούριο δεσπόζει στη χώρα και είναι απόκρημνο προς τη θάλασσα, πλατιές σκάλες οδηγούν σ’ αυτό. Στο πλάτωμα όπου το φρούριο, «ήρταν» τυχαία μια άγρια συκιά, ένας φοίνικας, μια κουμαριά…
Αλλά για τον Φλωμπέρ η Ακρόπολη της Λίνδου είναι το ωραιότερο σημείο της Ρόδου. Ιδού πώς γράφει(5):

Το βιβλίο του Γκουστάβ Φλωμπέρ “Notes de voyages” που αναφέρεται στην παραμονή του στη Ρόδο

“…Restes de murs antiques, grecs, admirablement construits, & pic du cote de la mer et dans les rochers sur lesquelsla forteresse est bâtie. En bas, il y a des excavations dans lesquelles la mer s’engouffre; elle est immense et tranquille, couleur vert fond de bouteille, en bas, sous moi, quoique transparente; je la regarde longtemps entre les creneaux des gauche, du cute de la terre, vue du golfe derriere moi, au delà de Lindo, la montagne sèche, grise, un pieds, une plate-forme; c’est là qu’est le temple troglodytique de Minerve. Le village est dans le fond, au bas de la forteresse, avec les terrasses blanches de ses maisons. Maxime va voir le temple; et moi je ne peux me détacher de la forteresse où je reste le plus longtemps possible : c’est ce qui m’a le plus impressionné de toute l’île de Rhodes…”.

Από τη Λίνδο έφυγαν στις δύο το μεσημέρι, πήραν τον ίδιο δρόμο, αφού περπάτησαν κάποιο χρονικό διάστημα, τον άφησαν αριστερά, προχώρησαν από την παραλία-εκεί τα πόδια των μουλάδων βυθίζονταν στα βότσαλα-πέρασαν κοντά στα Μάσαρι(6) που είναι πνιγμένο στο πράσινο.
Είδαν ένα χτίστη να δουλεύει σε ένα σπίτι που η αυλή του ήταν όπως όλη η περιοχή πράσινη-υπέροχα ρόδια, τεράστια, που κρέμονταν από τα κλαδιά του θάμνου…
…μεγάλη πεδιάδα, περπατούν στον ξεραμένο Γαδουρά(7) ποταμό που είναι γεμάτος πέτρες και ροδοδάφνες.

Φλωμπέρ

ΣΤΗ ΜΑΛΩΝΑ
Φτάσανε στη Μαλώνα, σε ένα μεγάλο σπίτι, όπου ξάπλωσαν σε στρώματα τους πρόσφεραν καφέ και ο Φλωμπέρ «ήπιε» δύο ναργιλέδες, γεγονός που τον αναζωογόνησε.

ΟΝΕΙΡΩΔΗΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Κάνει εκπληκτική περιγραφή των μονοπατιών και του δρόμου που οδηγεί σε ανηφοριά-περιοχή με συκιές γεμάτες, ροδιές, ένα ρέμα-και εκεί ανακαλύπτουν ξαφνικά τον Αρχάγγελο. Τα σπίτια είναι λευκά με κήπους, ένας βράχος δεσπόζει του χωριού, όπου το κάστρο με χωρίς τίποτε το αξιοσημείωτο… Η περιγραφή του βασιλεμένου ήλιου είναι ονειρώδης: Coucher de soleil: nuages blanc jaune, puis un seul nuage, allongé en forme de grand poisson lie de vin rosé, coupé par des bandes ou arêtes transversales de cuivre rouge brun; à côté le ciel bleu pale. Le nuage peu à peu se rembrunit, perd son or, et finit par dévenir une large tache d’encre sur le ciel devenu pâle. Είναι εξαιρετική νύχτα χωρίς ψύλλους και γράφει ότι «μπορώ να πω ότι είναι η πρώτη φορά που κοιμάμαι από τότε που είμαστε σε εκδρομή».

Ο Φλωμπέρ σε νεαρή ηλικία

ΙΕΡΩΜΕΝΟΣ
Καταγράφει επίσης τη συζήτηση που είχαν με ένα ιερωμένο, παπά, που δεν μπορούσε να τους εξηγήσει γιατί ο Άγιος Ιωάννης εμφανιζόταν φτερωτός στη Λίνδο και ο Άγιος Χριστόφορος επεικονιζόταν με το μισό κεφάλι ζώου… και άλλα… γνώριζε ότι την επομένη θα τον κορόιδευαν στο χωριό, ήδη άρχισε να τον αστειεύεται από εκείνη τη στιγμή, ο Στέφανος. Γίνεται περιγραφή της διαδρομής Αρχαγγέλου μέχρι Κοσκινού, με αρκετά επίπεδο δρόμο, με λόφους και πεδιάδες ανάμεσα στα βουνά και τη θάλασσα, υπέροχα ελαιόδεντρα.

Σε ένα χωράφι με φράκτες μαντρωμένο, μια γυναίκα όταν τους βλέπει, τρέχει μακριά, πιθανότατα πάει να κρυφτεί σε κανένα θάμνο… Ο Δημήτρης της φώναζε για να την καθησυχάσει, μάταια, όμως(8)… Ένα βουνό κλείνει τον ορίζοντα, το ανεβαίνουν, στρίβουν δεξιά, περπατούν κατά μήκος ενός γκρεμού, κατεβαίνουν μια πλαγιά γεμάτη δένδρα με πολύ πράσινο και μπαίνουν στα Κοσκινού. Έφαγαν στο σπίτι του Δημήτρη, όπου μέτρησαν 277 πιάτα και πιατέλες, χωρίς να υπολογίσουν τα ποτήρια και τις καράφες…
…Γίνεται περιγραφή της διαδρομής, βλέποντας στο βάθος τη Ρόδο, προς το Ζιμπουλί…

Χωρικός της Ρόδου, στα μέσα του 19ου αιώνα

Ο ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ
CHARLES COTTU
Ένας άλλος επισκέπτης που έφτασε στη Ρόδο είναι ο Charles Cottu υπολοχαγός Ναυτικού(9) και οι εντυπώσεις του, είδαν το φως, τον Απρίλιο 1844 από τις σελίδες 809-836 του περιοδικού “Revue des Deux Mondes”.
Εντυπώσεις ζωηρές και πρωτόγνωρες, που δίνουν πληροφορίες, που για πρώτη φορά δημοσιεύονται για το ευρύ κοινό, και εντυπωσιάζουν.

Εκτός από την περίπτωση των είκοσι Γάλλων ιπποτών, που στις 25 Δεκεμβρίου 1522, αρνήθηκαν να παραδοθούν ή να φύγουν από το νησί, και πολέμησαν μέχρις ενός, ενώ τους παρακολουθούσαν οι ιππότες που εγκατέλειπαν τα πολεμικά πεδία, τους Πύργους του Αγίου Νικολάου, του Ναγιάκ, τα κάστρα όπως τα υπερασπίζονταν οι Γλώσσες της ιπποσύνης, την περίπτωση του προδότη Αμαράλ και πώς δικάστηκε μέσα στο Ναό του Αγίου Ιωάννη, την εκτέλεση της ποινής του, τη ζωή των Εβραίων στη Ρόδο, τη διαδρομή που έκανε για να φτάσει στο Φιλέρημο και να δει την αρχαία Ρόδο-μόνος στο τέλος του βουνού, κάθε αράδα του κειμένου, μας δίδει κάτι καινούργιο, που, όμως, δεν είναι του παρόντος. Θα αναφερθούμε μόνο σε ένα, την περιοχή των Μύλων στο Νιοχώρι-Νεομαράσι, όπου γράφει ότι «ο κύριος Drovetti(10) οδηγώντας μας στο σπίτι του, μας πήγε προς την άσπρη αμμουδερή που σχηματίζει το ανατολικό άκρο του νησιού.

Ο τάφος του Γκουστάβ Φλωμπέρ στη Ρουέν

ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ ΠΑΣΑΔΕΣ
»Πάνω σ’ αυτή την άγονη χερσόνησο υψώνεται ένα πυκνό αλσύλλιο από φοίνικες που καλύπτουν τον σεβάσμιο τάφο ενός οσίου. Κοντά στο μουσουλμάνο άγιο, βρίσκονται προφυλαγμένοι οι τάφοι των πασάδων που η Πύλη εξόριζε άλλοτε στη Ρόδο, όταν δεν ζητούσε το κεφάλι τους.

ΚΑΘΑΡΟΣ ΑΕΡΑΣ
»Λίγο πιο μακριά ζει η φράγκικη συνοικία, κατοικημένη από μερικές οικογένειες ευρωπαϊκής καταγωγής, προξένους, αρρώστους λιγότερο ή περισσότερο, που έρχονται να αναπνεύσουν τον πιο καθαρό αέρα της Ανατολής και τέλος από Έλληνες ναυτικούς, ιδιοκτήτες καμπαρέ. Πληθυσμός ασταθής και πάντα σε κίνηση…».

Φανταστικό, έμεναν στο Κουμπουρνού για να αναπνεύσουν τον πιο καθαρό αέρα της Ανατολής!... des malades de différentes échelles qui viennent respirer l’air le plus pur de tout le Levant. Μόνο αυτό φτάνει…

Η μετάφραση του κειμένου αυτού αποτελείται από τριάντα οκτώ σελίδες τετραδίου και βρίσκεται σε σκληρό δίσκο με ονομασία «f» διαφόρων ιστοσελίδων πολύ πριν το 1989. Ο μεταφραστής ή μεταφράστρια, δυστυχώς, μας είναι άγνωστος (η). Δεν διασώσαμε το όνομα.

Για την Ιστορία ο Κάρολος Κοττύ, αξιωματικός του Ναυτικού-Lieutenant de vaisseau, γεννήθηκε στο Παρίσι την 1η Νοεμβρίου 1809 και πέθανε στις 19 Μαΐου 1895. Στις 12 Απριλίου 1842 έγινε Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής και του απονεμήθηκε το σχετικό μετάλλιο.
ΑΥΡΙΟ: Το επόμενο

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σελίδα 398.
2. Συνομιλία Φλωμπέρ με το Γάλλο υποπρόξενο Aublé.
3. Σελίδα 399.
4. Σελίδα 400. Γράφει που έμειναν-σε μια χήρα… περίπου 40 χρόνων κάποτε όμορφη. Σπίτι με μωσαϊκό από ασπρόμαυρο βότσαλο, καθαρό εσωτερικά με ένα βιολί πάνω από τον καναπέ.
5. Το ίδιο σελίδα 401
6. Εκεί το μουλάρι του Φλωμπέρ παραλίγο να τον πετάξει κάτω, και αναγκάστηκε να το ξεκαβαλικέψει, του ξέφυγε και άρχισε να το κυνηγά στα δρομάκια του χωριού.
7.Το γράφει στις σημειώσεις του «Gaïdouras potamos»
8. Ελεύθερη απόδοση..
9. Είναι τρίτος στην ιεραρχία επί του πλοίου-σύμφωνα με τους βαθμούς του γαλλικού υπουργείου Αμύνης.
10. Υποπρόξενος της Γαλλίας στη Ρόδο.