Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στα Δωδεκάνησα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Μανώλης Κασσώτης
στο anamniseis.net

Όσο πλησιάζουν οι βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου, η μνήμη, για μας τους Δωδεκανησίους, πηγαίνει 73 χρόνια πίσω στις βουλευτικές εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950, τότε που τα Δωδεκάνησα, μετά την Ενσωμάτωση με την Ελλάδα, και για πρώτη φορά, έπαιρναν μέρος στην εκλογική διαδικασία.

Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στην υπόλοιπη Ελλάδα, που η προεκλογική κίνηση επηρεαζόταν από τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου που μόλις είχε τελειώσει, για τους Δωδεκανησίους η συμμετοχή τους στις Ελληνικές εκλογές αποτελούσε πραγματοποίηση πολύχρονων πόθων και αγώνων.

Οι κομματικές τους προτιμήσεις σχετίζονταν με τους συντελεστές και τους αγώνες που καταβλήθηκαν για να αποκτήσουν την Ελευθερία τους.
Απ’ όλους τους Έλληνες πολιτικούς το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα Δωδεκάνησα έδειξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, και σ’ αυτόν οι Δωδεκανήσιοι είχαν αποθέσει τις ελπίδες τους για να αποκτήσουν την ελευθερία τους.

Ακόμα και στο διάστημα της Ιταλοκρατίας, πολλοί Δωδεκανήσιοι είχαν κρεμάσει κάδρα στα σαλόνια των σπιτιών τους με τη φωτογραφία του Εθνάρχη, όπως αποκαλούσαν τον Βενιζέλο.

Επίσης, τη Μικρασιατική καταστροφή, που είχε ολέθρια αποτελέσματα για τους Δωδεκανησίους που έμεναν στη Μικρά Ασία και είχαν περιουσίες, οι Δωδεκανήσιοι την απέδιδαν στην Αντιβενιζελική παράταξη.

Πριν ακόμη ενσωματωθούν τα Δωδεκάνησα με την Ελλάδα, οι Δωδεκανήσιοι που έμεναν κυρίως στην Αττική έδειχναν την προτίμηση τους προς στη Βενιζελική παράταξη.

Στις εκλογές του 1946, δυο Δωδεκανήσιοι εκλέγονται βουλευτές με το κόμμα των Φιλελευθέρων, ο Γεώργιος Μαύρος από το Καστελλόριζο στην Αθήνα, που διετέλεσε και υπουργός, και Περικλής Χρυσοχέρης από την Κάρπαθο στον Πειραιά.

Η προτίμηση των Δωδεκανησίων ψηφοφόρων στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 προς τη Βενιζελική παράταξη, φαίνεται από τα αποτέλεσμα των εκλογών. Τα κόμματα κατατάσσονται από την άκρα αριστερά προς την άκρα δεξιά με τον αριθμό και ποσοστό των ψήφων που έκαστον έλαβε:

Δημοκρατική Παράταξη (ΔΠ) 517 (2,21%), ΕΠΕΚ (Ν. Πλαστήρα) 3.724 (15,94%), Κόμμα Γ. Παπανδρέου 2.461 (10,53%), Κόμμα Φιλελευθέρων (Σ. Βενιζέλος) 7.652 (32,75%), ΑΠΕΔ (Ν. Μαυρή) 2.496 (10,68%), Μεμονωμένοι 164 (0,70%), Εθνικό κόμμα (Ν. Ζέρβας) 210 (0,90%), Λαϊκό κόμμα (Κ. Τσαλδάρης) 4.065 (17,4%), Νέον Κόμμα (Σπ. Μαρκεζίνη) 1.007 (4,31%), Πολιτική Ανεξάρτητη Παράταξη (ΠΑΠ) 1.069 (4,58%).

Συμπερασματικά η Βενιζελική παράταξη (Σ. Βενιζέλος, Ν. Πλαστήρας, Γ. Παπανδρέου) έλαβε 59,22%, η δεξιά παράταξη (Ν. Ζέρβας, Κ. Τσαλδάρης, Σπ. Μαρκεζίνης) 22,61%, Ανεξάρτητοι (Νικ. Μαυρή) και μεμονομένοι 11.38%, Ακροαριστεροί (ΔΠ) 2,21% και Ακροδεξιοί (ΠΑΠ) 4,58%. Οι Δωδεκανήσιοι προτιμούν το δημοκρατικό κέντρο, μεταξύ κεντροαριστεράς και κεντροδεξιάς, και αποφεύγουν τα άκρα.

Ειδικά στην Κάρπαθο, το κόμμα των Φιλελευθέρων και η ΕΠΕΚ πήραν περισσότερους από 80% των ψήφων. Από τα άλλα κόμματα το μεγαλύτερο ποσοστό πήρε η ΑΠΕΔ, εις αναγνώριση των αγώνων και υπηρεσιών που πρόσφερε ο Νικόλαος Μαυρής στην Αμερική για την απελευθέρωση και Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Το Λαϊκό κόμμα έλαβε μόνο δυο ψήφους.

Με μεγάλο ενδιαφέρον προσπαθούσαν μικροί και μεγάλοι να μάθουν τα αποτελέσματα των εκλογών, όχι μόνο της Καρπάθου αλλά και για όλη τη χώρα. Τα λίγα καφενεία που είχαν ραδιόφωνα ήταν κλειστά την ημέρα και το βράδυ των εκλογών.

Στην κουζίνα του καφενείου του Λαζάρου Κοσμά στα Πηγάδια είχαν συγκεντρωθεί μερικοί φίλοι για να ακούσουν τα αποτελέσματα. Ο Λάζαρος άνοιξε το παράθυρο της κουζίνας προς τη μεριά της θάλασσαε όπου είχε βάλει το ραδιόφωνο για να ακούνε αυτοί που είχαν συγκεντρωθεί στην προβλήτα κάτω από το παράθυρο.

Σ’ αυτές τις εκλογές, τα Δωδεκάνησα έστειλαν τέσσερις βουλευτές στην Ελληνική Βουλή, από το κόμμα Φιλελευθέρων τους Στέλιο Κωτιάδη και Ιωάννη Ζίδγη από τη Ρόδο, από την ΕΠΕΚ τον Γεώργιο Χατζησταυρή από την Κάλυμνο, και από το Λαϊκό κόμμα τον Γεώργιο Ιωαννίδη από την Κω. Εξ αυτών οι δύο πρώτοι επανεξελέγησαν αρκετές φορές και υπηρέτησαν και ως υπουργοί.