Τα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια: Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 1949, μια τραγική μέρα για τη Ρόδο-σκοτώθηκαν στρατιώτες και δύο Ροδιτόπουλα στην Πυλώνα

Rodiaki NewsRoom

Η «Κουλούρα» και η περισυλλογή ναρκών στο νησί της Ρόδου

Επιμέλεια-συρραφή
Κώστας Τσαλαχούρης

Ενώ ο πόλεμος είχε τελειώσει, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, οι Ροδίτες ακούγοντας την «Κουλούρα» να περνά από πάνω τους, στους ουρανούς, και να πραγματοποιεί διάφορους ελιγμούς ήξεραν ότι ακόμα ο φόβος βρίσκεται δίπλα τους, κοντά τους.

Ναι, βρισκόταν σε κάθε βήμα τους, γιατί το νησί είναι παντού «μιναρισμένο», Παντού υπήρχουν πυροβολεία-ποιος δεν θυμάται αυτό στα Πλατανάκια-, και γύρω τους, εκτός από τα σύρματα και τα σακιά από άμμο, ήταν «φυτεμένες» οι «νάρκες».

Τώρα η «Κουλούρα», τη δουλειά έκανε το ειδικό αεροπλάνο, που πραγματοποιούσε καθημερινά τη βόλτα του, για να τις εντοπίσει και να ειδοποιήσει στη συνέχεια τα επίγεια συνεργεία για την περισυλλογή τους.

Για μας τα παιδιά ήταν παιγνίδι· κοιτάζαμε προς τον ουρανό και μετρούσαμε πόσες φορές θα περάσει. Στοίχημα, για τις φορές, οι κούνες από τα καΐσια ή τα γιαλενιά-μπίλιες- αν υπήρχαν ή τα σιδεράκια από τα μπιτόνια!..Οι πιο μεγάλοι παίζανε με τα ρουλεμάν… Ωραία πράματα… Άλλες εποχές… Αθώες…

Ο χρονικογράφος της εποχής εκείνης, καταγράφει τα πάντα… Δεν είναι ανώνυμος, ως είθισται… Ονομάζεται Νίκος Λυμπέρης και τον έφερε στη Ρόδο, όπου τον ενέταξε στο επιτελείο της εφημερίδας του, της «Προόδου», ο Γιώργος Διαμαντίδης.

Του δίνεται το ελεύθερο στις στήλες της εφημερίδας και αρχίζει να κεντά με τα γεγονότα-γνωρίζει τη δύναμη που πρέπει να δώσει να τα χτενίσει για τον ερευνητή του αύριο, του μέλλοντος.

Σημειώνει για το εγκαταλειμμένο πολεμικό υλικό που έχει μεταβληθεί σε παγίδες θανάτου, για το τεράστιο και επικίνδυνο έργο της περισυλλογής,
Γράφει λοιπόν ότι «οι Άγγλοι μετά την κατάληψη της Δωδεκανήσου, συνεκρότησαν συνεργεία καταστροφής και περισυλλογής πολεμικού υλικού, από Γερμανούς αιχμαλώτους.

Η εκκαθάρισις όμως έγινε τόσον επιπόλαια, ώστε να μείνη για το ελληνικό συνεργείο κολοσσιαία ποσότης υλικού, για περισυλλογή και καταστροφή.
»Μέχρι σήμερα το ελληνικό συνεργείο περισυλλογής, από τον Δεκέμβριο 1948 έχει συλλέξει και καταστρέψει 1,340 ιταλικές και γερμανικές νάρκες, 109.000 οβίδες κάθε διαμετρήματος, 10.023 χειροβομβίδες, 3491 όλμους και ολμίδια, 43,000 φυσίγγια κατεστραμμένα, 40.000 χρήσιμα για τις ανάγκες του στρατού, 863 βλήματα των 102 κιλών, 1.408 των 42 κιλών και 7.000 βλήματα πυροβολικού σε καλή κατάσταση…».

Μεταξύ Δαματριάς και Μαριτσών οι Γερμανοί είχαν «μινάρει» μία γέφυρα με τέσσερις βόμβες των 500 κιλών. Αποφασίστηκε να ανατιναχθεί το γεφύρι, γιατί κρίθηκε σκόπιμο να ξαναγίνει-θα στοίχιζε λιγότερο.

Το ελληνικό συνεργείο ζήτησε να επέμβει και με κίνδυνο της ζωής τους πέτυχαν να το σώσουν. Το ίδιο συνεργείο στάθηκε άτυχο στην περιοχή της Πυλώνας, όπου θρηνήσαμε θύματα. Θρηνήσαμε στρατιώτες και Ροδιτόπουλα.

Ήταν στην περιοχή Καρδάμης-Κανδάνι το έγραφαν- του δρόμου Λάρδου και Πυλώνας. Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 1949.
«…το αυτοκίνητο της Υπηρεσίας Περισυλλογής άχρηστου πολεμικού υλικού, με επικεφαλής τον ανθυπασπιστή Σταύρο Σταύρου, έφτασε στην περιφέρεια των χωριών Λάρδου και Πυλώνας, για να φορτώσει το υλικό το οποίον οι στρατιώτες είχαν συλλέξει από διημέρου.

Το μοιραίο αυτοκίνητο στάθμευσε στη δημόσια οδό και οι στρατιώτες άρχισαν να μεταφέρουν βλήματα διαφόρων διαμετρημάτων…
…Είχαν ήδη φορτωθεί περί τα 150, και ένας στρατιώτης μετέφερε βλήμα το οποίο ετοιμαζόταν να εναποθέσει επί του αυτοκινήτου.

Αιφνιδίως, όμως, και κατά τη στιγμή εκείνη το βλήμα εξερράγη και αμέσως έγινε τρομακτική έκρηξη με όλα τα βλήματα…». Σταματάμε εδώ. Η περιγραφή στο κύριο θέμα της εφημερίδας «Πρόοδος», είναι ανατριχιαστική.

Την είδηση τη δημοσιεύουν όλες οι αθηναϊκές εφημερίδες και ο διεθνής Τύπος-τα δε ονόματα αυτών που χάθηκαν περιλήφθηκαν σ’ αυτούς του εμφυλίου πολέμου από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι διεμελίσθησαν και δύο παιδιά από την Πυλώνα που βρίσκονταν τυχαία στον τόπο του δυστυχήματος. Αυτοί ήταν οι Τσαμπίκος Σάκ… του Στέργου 18 χρόνων και Στ…Βασίλειος του Ιωάννου 9 χρόνων.

Οι φονευθέντες:
Θεολογίτης Νικόλαος του Γεωργίου κλάσεως 1943 Από την Αμοργό, Μπέκος Αναστάσιος κλάσεως 1942, Δελδήμος Χρήστος του Αθανασίου κλάσεως 1942 από την Προσταζιάση Πατρών, Χατζής Δημήτριος του Βασιλείου κλάσεως 1942 από το Μοσχοχώριο Κομοτηνής, Παπαϊωάννου Κωνσταντίνος κλάσεως 1944.

Μαστρογιαννόπουλος Ευάγγελος κλάσεως 1943, Σταμπουλής Σπυρίδων, Βλαβιανός Μηνάς κλάσεως 1941 και Γαλάνης Κωνσταντίνος κλάσεως 1941.
Για το τραγικό αυτό γεγονός γράφει στο εκπληκτικό και εξαίρετο βιβλίο του « Ο κοιμητήριος ναός του Αγίου Δημητρίου Ρόδου, η Ορθόδοξος Ελληνική Κοινότητα και η εκρίζωση των απέραντων νεκροταφείων από τους Ιταλούς», ο Κώστας Σκανδαλίδης.

Στις σελίδες 136 και 137 υπάρχει σε φωτοτυπία το δημοσίευμα της «Προόδου». Τα πάντα για το δυστύχημα υπάρχουν στον εξωτερικό δίσκο των σημειωμάτων μας «Κ».

Τέλος στις 13 Σεπτεμβρίου 1949, ο συνάδελφος Βάσος Χατζηπαπάς-στα μέσα της δεκαετίας 1950 ήταν διευθυντής της εφημερίδας «Φρουρός της Δωδεκανήσου»-, αφιέρωσε στη μνήμη των εννέα ένα ποίημά του, με τίτλο «Η Ρόδος στα παιδιά της»:

Το ποίημα:
Τα πεθαμένα σας κορμιά ποτέ δε θα μιλήσουν
ύπουλος χάρος έσβυσε της νιότης τα κεριά
μα οι μορφές σας πάντοτε θα μου γλυκοθυμίζουν
το φεγγοβόλο διάβα σας πού δινε λευτεριά

Από την ώρα π’ άφησε η αθάνατη καρδιά σας
τους πόνους και τα βογγητά στα στήθεια μια πληγή
σ’ ηρωικά σκηνώματα χτίσατε τη φωληά σας
σαν Διάκοι, Ανδρούτσοι ήρωες στην αιώνια γη

Και τώρα πια που σας θωρώ δαφνοστεφανωμένα
να κάθεστε από ψηλά με δόξες και τιμές
γονατιστός τα’ ορκίζομαι παιδιά χιλιοκλαμένα
δε θα κυλήσετε ποτέ στης λήθης τις στιγμές.