Ηλίας Καραβόλιας: Το γκρίζο όριο της μετατόπισης στα άκρα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας

Επειδή στην Ελλάδα καταργούν την Κοινωνιολογία ως δήθεν «αριστερόστροφη» επιστήμη, μη μπερδευόμαστε. Δεν είναι όλοι οι κοινωνιολόγοι αριστεροί. Ο Luc Boltanski και ο Arnaud Esquerre το 2014 (όταν η Λεπέν ανέβαινε πολύ δημοσκοπικά στη Γαλλία και πριν ο τραμπισμός και ο ακροδεξιός λόγος ξεκινήσουν να καταλαμβάνουν την δυτική πολιτική σκηνή) έγραψαν το βιβλίο «Επέκταση πεδίου της Δεξιάς» (εκδ. Πόλις) για να δείξουν κάτι που τότε δεν παρατηρήσαμε εύκολα: την υιοθέτηση ακροδεξιάς επιχειρηματολογίας και ρητορικής εκ μέρους αριστερών κομμάτων.

Με την ξεχασμένη μέχρι τότε φόρμα της «στρατευμένης ανάλυσης», η αλήθεια είναι ότι μπερδέψαμε τότε τα πράγματα ιδεολογικά και κάπως θαμπώθηκε, «γκρίζαρε» το όριο μεταξύ των πολιτικών προταγμάτων και των χρόνιων επίδικων για τις κοινωνίες.

Τι απασχολούσε τους συγγραφείς από τότε; Ο επικίνδυνος προπαγανδιστικός ορισμός ενός «προφανούς» εχθρού (μετανάστες, Ισλάμ, Ρωσία), το απαραίτητο συστατικό στοιχείο της ρητορικής των άκρων και η αναγωγή του «προφανούς» σε «κοινό» εχθρό (βλ. Σ. Αλωνιστιώτου, Καθημερινή, 25/2/2015).

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό έγινε σταδιακά η στερεή βάση για παράδοξες συμμαχίες (πχ Αριστεράς-Ακροδεξιάς), εξίσου με μια απροσδιόριστη και θολή «ιστορική αναγκαιότητα».

Οι συγγραφείς τότε απέδιδαν μεγάλο μερίδιο ευθύνης σε τηλεοπτικούς αστέρες και δημοσιογράφους της Γαλλίας, πρώην ή δήθεν αριστερούς «που, ελαφρά τη καρδία, έπαιξαν και συνεχίζουν να παίζουν το παιχνίδι της ανησυχίας στο πλαίσιο ενός λαϊκισμού, προβάλλοντας συνεχώς και εσκεμμένα τα πολιτικά άκρα» (Λεπέν τότε στη Γαλλία).

Σας θυμίζει κάτι; Μήπως αυτό δεν κάνουν σήμερα και στην Ελλάδα πολλοί στα κανάλια, ώστε να εξαφανίσουν την όποια (έστω και ελάχιστη δημοσκοπικά) κεντροαριστερή και κεντροδεξιά εκδοχή των πραγμάτων, ενισχύοντας τελικά το ακροκεντρώο και δήθεν ασφαλές και υποτίθεται «ορθολογικό» κυβερνητικό καθεστώς;

Οι συγγραφείς μας υπέδειξαν από τότε αυτό που βλέπουμε και σήμερα πχ στα social media: πλήθος όσων συμμετέχουν ενεργά στη δημόσια συζήτηση, και κάποιοι ανήκουν στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, κατακρίνουν τα συμβάντα και τους οπαδούς της εναλλακτικής οπτικής, ως «άκρα και λαϊκισμό».

Ε, αυτό είναι το παιχνίδι της Δεξιάς που υπηρετούν (εσκεμμένα ή μη): θολώνουν την κεντρώα εκδοχή των πραγμάτων, στην οποία ανήκει πλέον και η σοσιαλφιλελεύθερη νεοκευνσιανή σχολή οικονομικής πολιτικής, ώστε να αναδεικνύουν (χωρίς να το λένε) την κυβερνητική τακτική ως δήθεν «μοναδική και ρεαλιστική» (ενώ δεν είναι παρά καραμπινάτη «δεξιά πολιτική» στα όρια της ώσμωσης μεταξύ νεοφιλευθερισμού και νεοφασιστικής βιοπολιτικής).

Οι αγρότες που κλείνουν τους δρόμους, οι αριστεροί συνδικαλιστές που διεκδικούν πάντα το «μη εφικτό», η μάνα που «καπηλεύεται» τον πόνο των συγγενών και δεν «κάνει για πολιτική» (ενώ κάνουν οι κληρονόμοι, γόνοι με πληρωμένες σπουδές και γραβάτες), όλοι αυτοί είναι λαϊκιστές, είναι ο «κίνδυνος» για την κοινωνία (και όχι οι κρατικοδίαιτοι συνδικαλιστές που κλέβουν εκατομμύρια ή οι υπουργοί που τους καλύπτουν και κοροϊδεύουν την κοινωνία).

Μερικά βιβλία όταν γράφονται «μένουν» επειδή προειδοποιούν και προβλέπουν. Και οι Μπολτανσκί και Εσκέρ, οι δύο κοινωνιολόγοι που αποφάσισαν να αρθρώσουν προ τόσων ετών έναν λόγο αυθόρμητο και στοχαστικό ταυτόχρονα, απευθύνουν από τότε μια έκκληση για «επιστροφή στην κριτική» όχι απλά στην καταγγελία.

Καλούν την κοινωνία όχι να γίνει αριστερή, αλλά να συνεχίσει να αναζητεί αντίβαρα στον νεοφιλελευθερισμό, και, ταυτόχρονα, να αποδεσμευτεί οριστικά από την εθνικιστική δίνη στην οποία την έχει παρασύρει η μόδα της ακροδεξιάς ρητορικής και του δήθεν «ορθολογικού» χωρίς εναλλακτική. Και η εναλλακτική - επειδή αφελώς το ρωτούν οι πολλοί αποδεχόμενοι πχ ότι ψηφίζουν το μικρότερο κακό - δεν είναι πάντα η αριστερά, αλλά οι εκδοχές μιας σύνθεσης φιλελευθερισμού και δημοκρατικής επαναφοράς θεσμών και αρχών (όχι «καλή οικονομία» και ας υπάρχουν υποκλοπές, συγκάλυψη, ΟΠΕΚΕΠΕ ρεμούλες).

Θα πρέπει η κοινωνία να εναντιωθεί στην κοινοτοπία και τη λατρεία του δήθεν «αυτονόητου». Η λογική «μεταρρύθμιση ή επανάσταση» είναι ο αληθινός λαϊκισμός. Γιατί ως μεταρρύθμιση οι ορθολογιστές του σύγχρονου ακραίου κέντρου εννοούν «κόψιμο συντάξεων» και όχι μείωση εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Εννοούν «κομμένες οι επιδοτήσεις των αγροτών», αλλά όχι κόψιμο στις επιδοτήσεις πεντάστερων ξενοδοχείων ή μεγάλων εμπορικών κέντρων.

Αυτά, μεταξύ άλλων, είναι η αφανής «επέκταση του πεδίου της (άκρο) δεξιάς»…

Κεντρική φωτό: F. Mantovani/Gallimard