Ρίψη βομβών από αεροπλάνο για εκφοβισμό σε γυναικόπαιδα στη Σύμη-1934

Η Air France χρησιμοποιεί το Καστελλόριζο

Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης

Από το 1929 η Γαλλική αεροπλοΐα Air Orient χρησιμοποίησε το λιμάνι του Καστελλορίζου για τις εβδομαδιαίες πτήσεις της στην Ασία, στις αποικίες της Γαλλίας, και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα του Λιβάνου Βηρυτό. Η διαδρομή που είχε σημείο εκκινήσεως τη Μασσαλία, και συγκεκριμένα την πόλη Marignane etang de berre, όπου το αεροδρόμιο και η λίμνη κοντά στη θάλασσα, συνέχιζε στη Νεάπολη Ιταλία, μετά Κέρκυρα, Αθήνα και κατέληγε στο Καστελλόριζο πριν πραγματοποιήσει τη πτήση προς Βηρυττό.

Η διαδρομή διαρκούσε τρεις μέρες, εφόσον δεν υπήρχε κανένα καιρικό φαινόμενο ή βλάβη στις μηχανές του υδροαεροπλάνου. Από το 1934 η διαδρομή αυτή, ονομάστηκε «γραμμή Nogues» στη μνήμη του Γάλλου πιλότου Μωρίς Nogues (31.10.1889-15.1.1934), επικεφαλής της Air Orient, που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της πτήσης Σαϊγκόν-Παρίσι, επί γαλλικού εδάφους. Ήδη η εταιρεία του είχε συγχωνευθεί με άλλες πέντε αεροπορικές εταιρείες (SGTA,CIDNA,Aeropostale, Air East) , που πήραν την ονομασία «Air France».

Η «Air France», στις 4 Αυγούστου 1938, πάλι με ενδιάμεσο σταθμό το Καστελλόριζο, και τέσσερις επιβάτες, πραγματοποιεί την πτήση Μασσαλίας-Χονγκ-Κονγκ, σε έξι μέρες και σταθμεύει για ανεφοδιασμό, συντήρηση και ανάπαυση σε δεκαοκτώ σταθμούς. Το αεροσκάφος που πραγματοποιεί την πτήση είναι τύπου «Dewoitine 338», με τρεις κινητήρες 575 ίππων, μήκους 22,15 μ., βάρους 11.800 κιλά, μεγίστη ταχύτητα 320 χιλιόμετρα την ώρα, ταχύτητα αυτής της διαδρομής 280 χιλιόμετρα, με αυτονομία 2.000 χιλιόμετρα.

Μπορεί να μεταφέρει είκοσι δύο επιβάτες αλλά η αεράκατος έχει διαρρυθμιστεί με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να μεταφέρει 12 επιβάτες στη διάθεση των οποίων υπήρχαν καναπέδες-κρεβάτια λουξ. Επίσης μετέφερε αλληλογραφία οι φάκελοι της οποίας για τους συλλέκτες σήμερα, αποτελούν προσφιλές είδος. Ο Αεροφιλοτελισμός έχει φανατικούς θιασώτες.

Οι δεκαοκτώ σταθμοί της εν λόγω γραμμής ήταν από τη Μασσαλία, Νάπολη, Κέρκυρα, Αθήνα, Καστελλόριζο, Τρίπολη του Λιβάνου, Δαμασκό, Βαγδάτη, Bushehr, Djask, Καράτσι, Jodhpur, Καλκούτα, Akyab, Ρανγκούν, Μπανγκόκ, Σαϊγκόν, Ανόι, Χονγκ-Κονγκ.

Η γραμμή σταμάτησε τον Ιούνιο 1940 με τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων Ιταλίας-Γαλλίας. Την πρώτη περίοδο της χρησιμοποιήσεως των νησιών, περισσότερο για στάθμευση και ανεφοδιασμό, συνέβαιναν διάφορα μικροατυχήματα, τα οποία επιδιορθώνονταν από τους ίδιους, τον πιλότο και το μηχανικό, που πάντα συνόδευε την αεράκατο.

Ο χρονικογράφος της εποχής, σημειώνει ότι στις 11.45 της Τετάρτης, 2 Οκτωβρίου 1929, το γαλλικό αεροπλάνο-έτσι το σημειώνει-που εκτελεί την ταχυδρομική υπηρεσία Βηρυτού-Καστελλορίζου-Πειραιώς-Νεαπόλεως-Μασσαλίας, προσθαλασσώθηκε στο λιμάνι του Καστελλορίζου, λόγω ελαφράς βλάβης του πηδαλίου του. Ρυμουλκηθέν στο λιμάνι του Μανδρακίου, επιδιόρθωσε τη βλάβη και στις 2 μ.μ. επανέλαβε την πτήση του για Πειραιά. Του αεροπλάνου επέβαιναν δύο πιλότοι και ένας μηχανικός.

Ταραχές στη Σύμη
Επίσης στα ιταλικά νησιά του Αιγαίου, για πρώτη φορά, χρησιμοποιείται το αεροπλάνο για τη ρίψη βομβών, προς εκφοβισμό των κατοίκων που εξεγείρονται εναντίον του τυραννικού καθεστώτος. Βόμβες ρίπτονται στη Σύμη, σε διάφορα σημεία όπου εκδηλώνεται «επαναστατική κίνηση», από αεροπλάνο, τη νύχτα 26 Φεβρουαρίου 1934. Δεν ήταν , όμως επαναστατική κίνηση , ήταν οργή ειδικά των κατοίκων της Σύμης για μέτρα που λαμβάνονταν εναντίον τους.

Υπήρχε γενική αναταραχή στα νησιά στα οποία τέσσερα θωρηκτά και τορπιλοβόλα περιέπλεαν, για το φόβο γενικής εξεγέρσεως. Οι κάτοικοι ξεσηκώνονται στο Καστελλόριζο εναντίον του δημάρχου Ιωάννη Λακερδή και καταλήγουν στις ονομαστές «μουζάχρες», και στην παραίτησή του, στη Σύμη έχουμε την περίφημη μετάβαση των Ορθοδόξων ιεραρχών, που τόσα δεινά επέφερε στα κατοπινά χρόνια, στην καθημερινή σχεδόν ειδησεογραφία των παροικιακών εφημερίδων της Αιγύπτου, της Αθήνας και της

Αμερικής, εναντίον των μητροπολιτών Ρόδου, Καρπάθου, Καλύμνου-Λέρου, του ελληνικού και διεθνούς Τύπου-που σήμερα είναι πλέον προσιτές σε όλους για την ανάγνωσή τους, λόγω της ψηφιοποίησής τους-μια απλή ανάγνωση κάνει καλό, στην Κάλυμνο η αναταραχή λόγω του Εκκλησιαστικού.

Η σχετική ειδησεογραφία αναφέρει ότι σε όλα τα νησιά στάλθηκαν με μεταγωγικά, εσπευσμένα, ισχυρές δυνάμεις στρατού και πολυβόλα έχουν στηθεί στα παράθυρα και τους εξώστες των δημόσιων κτιρίων.

Για τη Σύμη η ειδησεογραφία σημειώνει ότι η πρώτη εξέγερση των κατοίκων, έλαβε χώραν στις 18 Ιανουαρίου, στην οποία οι κάτοικοι με επικεφαλής γυναικόπαιδα, μετέβησαν, στο, κατ’ εκείνη την ημέρα, συνεδριάζον δημοτικό Συμβούλιο, για να διαμαρτυρηθούν για τη μελετούμενη κατάργηση του θεσμού των δημοτικών γιατρών και της επιβολής τετραδράχμου-εδώ ο συντάκτης τις λιρέτες τις μετάλλαξε σε δραχμές-φορολογίας για κάθε ιατρική συνταγή ή μάλλον για κάθε φάρμακο που δίδεται από το Δημοτικό Φαρμακείο.

Επειδή το δημαρχιακό μέγαρο φρουρούνταν από ισχυρή στρατιωτική δύναμη, με επικεφαλής το Διευθυντή της αστυνομίας, επιχειρήθηκε η βίαιη διάλυση της διαδηλώσεως, δημιουργήθηκαν βίαιες σκηνές και οι πρωτοστατούσες Συμιακές, επιτέθηκαν κατά του διευθυντή της Αστυνομίας και του έσπασαν τα γυαλιά. Την ίδια στιγμή, από τον εξώστη της Δημαρχίας ο αναπληρών το Διοικητή, πρώην κομισάριος Ι. ντι Στέφανι, καθησύχασε τους εξεγερθέντες ότι θα εισακουστεί η διαμαρτυρία τους.

Η δεύτερη εξέγερση έλαβε χώραν στις 15 Φεβρουαρίου, όπου συγκροτήθηκε ογκώδης διαδήλωση λόγω των μέτρων και της αυξήσεως των εισαγωγικών δασμών, κατά 50%, στα είδη πρώτης ανάγκης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Σύμη δεν εξαρτήθηκε ποτέ από τη Ρόδο.

Το εμπόριό της το εισαγωγικό όπως και το εξαγωγικό, λόγω της σπογγαλιείας διεξαγόταν απευθείας, από Οίκους Συμαίων, που είχαν έδρα το νησί. Η αστυνομία αυτή τη φορά, διαθέτουσα επαρκή δύναμη, με ενισχύσεις από τη Ρόδο, διέλυσε το πλήθος και συνέλαβε δέκα γυναίκες, τις οποίες μετά πεντάωρο κράτηση της άφησε ελεύθερες…

Ο πόλεμος
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Καστελλόριζο και η περιοχή του υπήρξε θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων και πολλές φορές άλλαξε χέρια. Από το Φεβρουάριο 1941, με την επιχείρηση Abstention, όπου κατελήφθη το νησί, από Άγγλους κομάντος για μερικές ώρες, την ανακατάληψή του από τους Ιταλούς, μέχρι το Σεπτέμβριο 1943 με τη συνθηκολόγηση και την αλλαγή φρουράς από τους Γερμανούς

και την τελική κατάληψη από τις βρετανικές και ελληνικές δυνάμεις, οι Σύμμαχοι χρησιμοποίησαν το λιμάνι του νησιού για την προσθαλάσσωση μεταγωγικών αερακάτων-αεροπλάνων τύπου «Short Sunderland».

Μάλιστα ένα από αυτά κατά τη στιγμή της αποθαλάσσωσής του, συγκρούστηκε σε ένα μικρό πλοίο και στη συνέχεια σε βράχια κάποιας νησίδος-υπάρχουν δεκάδες εκεί-και βυθίστηκε. Πάντως τέτοια περίπτωση ατυχήματος, σε επίσημα στρατιωτικά αρχεία, συμμαχικά και μη, δεν βρέθηκε…