1925: Μελανοχίτωνες εναντίον Τεκτόνων στη Ρόδο και Φραγκολεβαντίνων

Για πρώτη φορά Ιταλοί φασίστες εναντίον Ιταλών

Α’ ΜΕΡΟΣ

Είναι ντοκουμέντο. Μια φοβερή σκηνή διαδραματίζεται, εκεί, στους δρόμους του Νιοχωριού, μια νύχτα του Οκτωβρίου 1925.

Η πόλη της Ρόδου συνταράσσεται από ογκώδη διαδήλωση Μελανοχιτώνων, οι οποίοι μετά τα πρόσφατα γεγονότα στη Φλωρεντία, όπου ένας δικός τους, ο φασίστας Luporini Giovanni (2.7.1895-3.10.1925), βρήκε το θάνατο, δολοφονημένος από κάποιο δικηγόρο τέκτονα. Σε σύσκεψη, αποφάσισαν να διαδηλώσουν εναντίον των τεκτόνων και ειδικά εναντίον των υπαλλήλων όλων των βαθμίδων της Διοικήσεως που γνώριζαν ότι ανήκαν σε Τεκτονικές Στοές της Ιταλίας.

Αυτή είναι η πρώτη σύγκρουση μεταξύ ημετέρων που καταγράφεται στα Ιταλικά πλέον Νησιά του Αιγαίου, τα οποία μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης, ανήκουν πλέον στην Ιταλία. Μελανοχίτωνες φασίστες εναντίον υπαλλήλων της Διοικήσεως, ακόμη και στρατιωτικών. Εναντίον της ραχοκοκαλιάς του φασισμού.

Είναι ντοκουμέντο. Μια δολοφονία, που επεσυνέβη μακράν της Ρόδου του 1925, παραλίγο να τινάξει συνθέμελα, στον αέρα, ό,τι άρχισαν να δημιουργούν στη Ρόδο ο διοικητής ντε Μποσδάρι και ο αντικαταστάτης του, Μάριο Λάγκο.

Είναι η πρώτη φορά που οι μελανοχίτωνες του Φάσιο έρχονται σε σύγκρουση με τη στρατιωτική ηγεσία της Ρόδου, και φυσικά με την πολιτική Διοίκηση. Η παρουσία της Ιταλίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι πλέον εμφανής, και όλα δείχνουν ότι η Ρόδος πρέπει να αλλάξει, πρέπει να γίνει πάση θυσία ιταλική. Και βρίσκει την ευκαιρία να το διακηρύξει ο ίδιος ο Λάγκο, τον Ιούλιο του 1925, κατά τη διάρκεια επισήμου υποδοχής επιφανών Ιταλών εκδρομέων, που έφτασαν στο νησί• υψώνοντας το ποτήρι, είπε μεταξύ άλλων ότι «ήλθατε εδώ, ελκυόμενοι από τη φήμη, της ιστορικής αυτής πόλεως, όπου για δεύτερη φορά , το εμπόριό μας, συνδέει την Ανατολή με τη Δύση.

Έχετε ήδη λάβει τις πρώτες εντυπώσεις εκ της γραφικότητας της Ρόδου, αλλά επιθυμώ, πριν αναχωρήσετε, να λάβετε και την εντύπωση μιας άλλης Ρόδου, περιφανώς ιταλικής. Επιστρέφοντες στην Ιταλία θα μπορείτε να πείτε, ότι εδώ γίνεται εργασία με αγάπη και δραστηριότητα, ότι εδώ κυματίζει μια μεγάλη ιταλική σημαία, από τη σκιά της οποίας, σφυρηλατείται η τύχη της Ιταλίας στην Ανατολή…».


Ντε Μποσδάρι-Μ. Λάγκο οι εμπνευστές
Είναι γεγονός ότι ο κόμης Αλεσσάντρο ντε Μποσδάρι, πληρεξούσιος υπουργός, είναι ο εμπνευστής της αρχής περί ιταλικής Ρόδου, μάλιστα δε κάθε ενέργειά του απέβλεπε σ’ αυτό το σκοπό. Αυτός επίσης είναι ο εμπνευστής περί χειραφετήσεως της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου. Αυτός πρώτος έθεσε το ζήτημα της αποσπάσεως των Ορθοδόξων Εκκλησιών των Ιταλικών Νησιών του Αιγαίου, Ρόδου-Καστελλορίζου, Κώου, και Καλύμνου-Λέρου-Αστυπαλαίας, από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Ο χρονικογράφος της εποχής γράφει σχετικά ότι «ο Ντε Μποσδάρι, πολιτικός σπάνιας διορατικότητας, αντιληφθείς ποιο ήταν το συμφέρον της Ιταλίας, ειδικά στη Ρόδο, θέλησε να ενισχύσει τον ιταλισμό με κάθε τρόπο, και να συστηματοποιήσει το σε χαλάρωση ευρισκόμενο ιταλικό συναίσθημα των ολίγων ιθαγενών φραγκολεβαντίνων, που πριν την ιταλική κατοχή δεν γνώριζαν σε ποια εθνότητα ανήκαν, αρκούμενοι μόνο να λέγουν ότι είναι καθολικού δόγματος…

…Για το σκοπό αυτό ίδρυσε μια Λέσχη, των «Καθολικών Νέων», και κατόρθωσε να ανεγερθεί, με δαπάνες του Βατικανού και του Ιταλικού Θησαυροφυλακίου, ιδιαίτερο κτίριο, δίπλα στην εκκλησία της Σάντα Μαρία, πάντα υπό την προστασία των καθολικών ιερέων, οι οποίοι από αυτή την περίοδο αντικατέστησαν του Γάλλους Frères, στη Γαλλική Σχολή του Νιοχωριού, μεταβάλλοντάς την έτσι σε ιταλική Σχολή, αφού κατέβασαν τη γαλλική σημαία και ανύψωσαν την ιταλική. Μάλιστα στη Σάντα Μαρία «κατέλαβαν» τον ιδιαίτερο θρόνο που παραχωρούνταν στον εκάστοτε Γάλλο πρόξενο και του έδωσαν ένα κοινό στασίδι… Ο Ντε Μποσδάρι μπορεί να γραφτεί ότι ενίσχυσε την ιταλική προπαγάνδα, κατέστρωσε τα περισσότερα σχέδια και ο διάδοχος του Μάριο Λάγκο, βρήκε πλέον το έδαφος πρόσφορο…»

Ο χρονικογράφος της εποχής συνεχίζει με την πολιτική Λάγκο ότι «εκτός των εγειρόμενων κτιρίων συνέπηξε και διοργάνωσε, για πρώτη φορά στη Ρόδο, και το σώμα των φασιστών μελανοχιτώνων, οι οποίοι μέρα με τη μέρα δημιούργησαν ένα νέο κράτος εν κράτει, αφού αναμειγνύονταν σε όλα, διευθύνοντες τα πάντα και καθίσταντο μια φοβερή μάστιγα για τους κατοίκους της Ρόδου. Οι κάτοικοι πλην των άλλων κακών και βασάνων, ξυλοκοπούνταν και υβρίζονταν χυδαιότατα χάριν της Πατρίδας της Ιταλίας, από τους μελανοχίτωνες, που παραμένουν ατιμώρητοι και ασύλληπτοι γιατί τα όργανα της εξουσίας και ειδικά οι καραμπινιέροι τους φοβούνται και τους τρέμουν-το μαύρο πουκάμισο και μόνο φτάνει».

Στο μπαλκόνι με ρεβόλβερ
Αλλά ας επανέλθουμε στα γεγονότα εκείνης της ημέρας του Οκτωβρίου 1925. Οι Μελανοχίτωνες φασίστες σε πλήρη εξάρτυση, φυσικά με το ρόπαλο στο χέρι, μετέβησαν στο σπίτι του τμηματάρχου της Διοικήσεως, καβαλιέρε Μέλα, και τον αποδοκίμασαν, επειδή ήταν εχθρός, ήταν τέκτονας. Αυτός βγήκε στο μπαλκόνι, κρατώντας περίστροφο και τους απείλησε, όμως, οι μελανοχίτωνες εξαγριώθηκαν ακόμη περισσότερον και τον προκαλούσαν να κατέβει κάτω, αποκαλώντας τον προδότη.

Τελικά οι μελανοχίτωνες «επισκέφτηκαν» την οδό Ντε Μποσδάρι, στις εκατό Χουρμαδιές, όπου το σπίτι του Αινεία Μπρουνέττι, λοχαγού ιατρού του Βασιλικού Ιταλικού Στρατού, και τον αποδοκίμασαν, όπως και άλλους, οι περισσότεροι των οποίων ήταν Λεβαντίνοι. Και είχαν το σκοπό τους να επιτίθενται εναντίον των Λεβαντίνων• τους έβλεπαν σαν αντιπάλους και ενεργούσαν συμφεροντολογικά.

Ο χρονικογράφος της εποχής, μας πληροφορεί για το ζήτημα, ότι «οι Λεβαντίνοι της Μικράς Ασίας, συγκεντρωθέντες στη Ρόδο και διαθέτοντες μεγάλα κεφάλαια, εκτοπίζουν τους γνήσιους Ιταλούς από τις εργασίες τους και τους συναγωνίζονται με χέρια και με δόντια. Οι Ιταλοί φτάνουν στα νησιά απένταροι, βρίσκουν μια θεσούλα, και ύστερα από λίγα χρόνια, κάνουν παράδες και έτσι μετατρέπονται σε τύραννους, και σ’ αυτούς ακόμη τους Λεβαντίνους, τους οποίους άρχισαν πλέον να αποκαλούν italiani colla coda-Ιταλούς με ουρά.

Επειδή οι περισσότεροι Λεβαντίνοι δεν είναι μέλη του Fascio, οι Ιταλοί φασίστες βρίσκουν ευκαιρία να τους παραμερίζουν και καταλαμβάνουν αυτοί τις θέσεις, όπως επίσης τους εκφοβίζουν και πολλές φορές με τη βία, να μη συναγωνίζονται στις εργασίες και τις εργολαβίες των βέρων Ιταλών...».

Είναι η μοναδική περίπτωση που οι Μελανοχίτωνες καταφέρονται εναντίον μη καθολικού, του Αινεία Μπρουνέττι που βαπτίστηκε και παντρεύτηκε ορθόδοξα. Τους Έλληνες τέκτονες, δηλαδή του Ροδίτες της εποχής εκείνης, δεν τους ενόχλησαν. Εμείς εντοπίζουμε, για τότε, δύο τέκτονες, τον Σεβάσμιο Αδελφό.'. Γεώργιο Θ. Γεωργιάδη, δικηγόρο και τον Κομνηνό Γιαλλούση οδοντίατρο. Μάλιστα, λέγεται, ότι ο δεύτερος έφερε τον υπέρτατο βαθμό, του ύπατου Ταξιάρχη-33ου βαθμού, Στοάς της Αλεξανδρείας. Φυσικά τότε στη Ρόδο δεν υπήρχε Συμβολική Στοά-ιδρύθηκε μετά την απελευθέρωση και συγκεκριμένα στις 7 Απριλίου 1948. Για την ίδρυση της Τεκτονικής Στοάς, θα αναφερθούμε εκτενέστερα.

Προκηρύξεις
Σε όλους τους δρόμους και τις πλατείες της πόλεως, οι Μελανοχίτωνες, τοιχοκόλλησαν υπερμεγέθεις προκηρύξεις, με το εξής κείμενο και με υπογραφή ΤΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΡΙΟ:

«Μελανοχίτωνες,
Στη Φλωρεντία, ένας εκ των δικών μας, ο Γραμματέας Λουπορίνι, έπεσε θύμα της τεκτονικής απιστίας που συμμάχησε με την ανανδρία των αρνησιπάτριδων.
Οι Μελανοχίτωνες της Ρόδου, βαθιά συγκινημένοι και υποκλινόμενοι, αποστέλλουν ασπασμό στη μνήμη του συνοπαδού αυτών, που έπεσε θύμα ενέδρας, στην οικία τέκτονα.

Η χορεία των Μαρτύρων αυξάνει και στο αίμα τους η πίστη μας σφυρηλατείται στις πλατείες, στους δρόμους και σε κάθε γωνιά της Ιταλίας, υπάρχει κι ένας τύμβος ο οποίος νουθετεί.
Σε μας ο πόνος, του να εγγράψουμε μιαν ακόμη απώλεια είναι τιμή, να δούμε μεγεθυνόμενο με τα αγνά ονόματα των Μαρτύρων, το ένδοξο φωτοστέφανο της πίστης μας.

Ας εννοήσουν οι άνανδροι των τριών σημείων, οι εργαζόμενοι στους υπονόμους, οι συναδελφωμένοι με την ατιμία και την προδοσία, ότι το αίμα κάθε Μελανοχίτωνα, αφήνει ευγενή υδραύλακα, τον οποίο όλοι οι Φασίστες, ακολουθούν για να εκδικηθούν.
Μελανοχίτωνες,

Μην επιτρέπετε όπως ένας-ένας από τους καλύτερούς μας, δολοφονούνται άνανδρα.
Από τη στιγμή αυτή ας μάθουν οι αρνησιπάτριδες, οι προδότες και οι μυημένοι στην αίρεση εκείνη, η οποία συνηθίζει στη σκιά να προκατασκευάζει τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα, οπλίζουσα την ανθρωποκτόνο χείρα εντεταλμένων ασυνείδητων δολοφόνων, ότι η δράση μας θα είναι σιδηρά και αμείλικτη.

Φασίστες, γονυκλινείς και γενναιόκαρδοι».
Μετά από όλα αυτά, η Διοίκηση, εμφανίζεται θορυβημένη και η πρώτη της ενέργεια είναι να απολύση τον καβαλιέρε Μέλα και να τον στείλει, αμέσως, πίσω στην Ιταλία.

Παρουσίαση-σχολιασμός
Κώστας Τσαλαχούρης