Ο Νίκος Καζαντζάκης αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο κανείς

Rodiaki NewsRoom

Συνέντευξη της Μαρίας Χατζηαποστόλου, επιστημονικής συνεργάτιδας της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης

Αποκλειστική συνέντευξη στη ΡΟΔΙΑΚΗ, παραχώρησε η υποψήφια Διδάκτωρ Θεολογίας Μαρία Χατζηαποστόλου, μια προσωπικότητα που τιμά την Ελληνίδα, την Επιστήμη και την Τέχνη.

Η Μαρία Χατζηαποστόλου, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και παρά το νεαρό της ηλικίας της, οι σπουδές της και η προσφορά της σε πολλούς τομείς, είναι εντυπωσιακή. Σπούδασε Ζωγραφική και Ιστορία της Τέχνης και είναι Πτυχιούχος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με Μεταπτυχιακές σπουδές στον κλάδο της Συστηματικής Θεολογίας με ειδίκευση στη Δογματική, στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. Διετέλεσε Ειδική Γραμματέας στο Σύλλογο Μεταπτυχιακών και Υποψηφίων Διδακτόρων του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. «Ιάσων ο Θεσσαλονικεύς».

Εργάζεται ως Επιστημονική Συνεργάτιδα της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (ΟΑΚ) και είναι υποψήφια Διδάκτωρ του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Η Μεταπτυχιακή της διατριβή με τίτλο: «Το πρόσωπο του Χριστού στο Νίκο Καζαντζάκη», απέσπασε το «Α΄ Διεθνές Βραβείο ‘Νίκος Καζαντζάκης’» και εκδόθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις»Αρμός». Η Διδακτορική της διατριβή έχει θέμα: «Θεός, κόσμος, άνθρωπος. Σπουδή στα κείμενα του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη και του Νίκου Καζαντζάκη».

Γιατί κα Χατζηαποστόλου εντρυφήσατε στη Θεολογία, που αναμφισβήτητα είναι ένας ιδιαίτερα δύσκολος κλάδος;

Γιατί η καρδιά μου, μου μίλησε κι’ εγώ απλώς αποδέχθηκα το κάλεσμά της. Η Θεολογία ανοίγει τα μάτια της ψυχής. Είναι η Επιστήμη των Επιστημών. Ιδιαίτερα η Δογματική Θεολογία αποτελεί την καρδιά της Επιστήμης της Θεολογίας και η Συστηματική Θεολογία που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της, έχει τη δύναμη να συνδέσει τη Θεολογία με την ίδια τη ζωή.

Έτσι η Θεολογία είναι παντού, στη γεμάτη φως ποίηση του Ελύτη, στη γλυκιά και αναστάσιμη μελαγχολία της μουσικής του Μάνου Χατζηδάκη, στο καρδιοχτύπι των δύο ερωτευμένων παιδιών. Εξάλλου, η Θεολογία είναι η ίδια ζωή, καθώς αποτελεί τον λόγο του Λόγου, τον λόγο της Όντως Ζωής. Και στο Σώμα του Λόγου κανείς δεν μένει εκτός.

Η παρουσία της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ορθοδοξία μας. Πότε ιδρύθηκε; Ποιοι ήταν οι εμπνευστές της ίδρυσής της και ποιοι είναι οι στόχοι της;

Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ) ιδρύθηκε το έτος 1965, λειτούργησε κατά το έτος 1968 και είχε ως ιδρυτές της δύο οραματιστές: τον μακαριστό Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίο Γαλανάκη και τον Θεολόγο κ. Αλέξανδρο Παπαδερό.

Η βασική αποστολή της ΟΑΚ είναι η διαλογική μαρτυρία και η λειτουργική διακονία της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο. Ως εκ τούτου, το έργο της είναι αφιερωμένο στην καλλιέργεια του πνεύματος του διαλόγου ανάμεσα στην Ορθοδοξία και στις άλλες ομολογίες και θρησκείες και γενικότερα ανάμεσα στην πίστη, στην Επιστήμη και τον Πολιτισμό. Με άλλα λόγια η ΟΑΚ υπηρετεί τον ίδιο τον άνθρωπο υπερβαίνοντας κάθε διάκριση κατά το πρότυπο του Χριστού.

Τώρα υπό τη Γενική Διεύθυνση του Δρος Κωνσταντίνου Ζορμπά, η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης, έχει πάρει τον δρόμο του ανήφορου.

Εκεί λοιπόν, που ήμασταν έτοιμοι να εορτάσουμε τον μισό αιώνα ζωής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (1968-2018) υποδεχθήκαμε με χαρά και συγκίνηση την απόφαση των Προκαθημένων για την διεξαγωγή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ΟΑΚ, έπειτα από δεκατρείς ολόκληρους αιώνες. Αλλά για το θέμα αυτό, αξίζει να σας αναφέρω τα λόγια του Γενικού Διευθυντή της ΟΑΚ, Δρος Κωνσταντίνου Ζορμπά:

«Στο άκουσμα της ομοθύμου αποφάσεως για την επιλογή της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (ΟΑΚ) ως τόπο διεξαγωγής των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, μόνο σιωπή θα μπορούσε να ακολουθήσει. Ακούσαμε την απόφαση με έκσταση και δέος και τη δεχτήκαμε με ευγνωμοσύνη. Απροσδόκητες πάντα οι δωρεές του Θεού, αιφνιδιάζουν, συγκινούν και συγκλονίζουν. Η απόφαση αυτή αποτελεί εξαιρετική τιμή για την ΟΑΚ, καθώς αποτελεί απόφαση ιστορική, η οποία συνοδεύεται και από μεγάλη ευθύνη εκ μέρους του συνόλου του σώματος της Εκκλησίας της Κρήτης».

Ποιες ήταν οι αιτίες που σας έκαναν, κα Χατζηαποστόλου, να ασχοληθείτε με το έργο του Νίκου Καζαντζάκη;

Από παιδί ταξίδευα στις σελίδες του μεγάλου Κρητικού. Δάκρυζα με την ταπεινή αγάπη του «Φτωχούλη του Θεού», θαύμαζα τα δυσθεώρητα ύψη της «Ασκητικής» και ανατρίχιαζα με τη λεβεντιά του Ζορμπά.

Ως φοιτήτρια, ο δάσκαλός μου και Καθηγητής Δογματικής Θεολογίας στο Α.Π.Θ. κ. Χρυσόστομος Σταμούλης, ξύπνησε μέσα μου όλη αυτή την αγάπη για τον μεγάλο συγγραφέα. Μέσα σε τούτη την αφύπνιση με συγκλόνισε η αγωνία της ψυχής του συγγραφέα και το ανυπότακτο της σκέψης του. Η «κρητική του ματιά» μέσα από την άφοβη θεώρηση του θανάτου και η δίψα του για λευτεριά. Για την ελευθερία από καθετί που ταπεινώνει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και καταργεί το ανθρώπινο πρόσωπο.

Έπειτα έζησα την ομορφότερη έκπληξη, καθώς τη Θεολογία που συνάντησα μέσα στη σκέψη αυτού του συγγραφέα, δεν την έχω συναντήσει σε πολλούς θιασώτες της Θεολογίας. Ένας, λοιπόν, ακόμη λόγος που ασχολήθηκα με έναν τόσο σημαντικό συγγραφέα είναι πως αισθάνθηκα ως πρόσκληση-πρόκληση την ενασχόληση με το έργο του και ως χρέος μου να προχωρήσω στην κατάρριψη των εντέχνως κατασκευασμένων μύθων γύρω από το πρόσωπό και το έργο του και στην ταυτόχρονη ανάδειξη της θεολογικής και φιλοσοφικής του σκέψης, μιας θεώρησης των πραγμάτων που πηγάζει κυρίως από την ιδιαίτερη παράδοση του τόπου του, την Ορθόδοξη.

Πώς και γιατί, κάποιοι, σχημάτισαν τη γνώμη ότι ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν «άθεος», ενώ γνωρίζομε τις θέσεις του και την πίστη του στο Θεό, από τις «Τερτσίνες», αλλά κυρίως από την «Ασκητική», όπου π.χ. διατυπώνει πως: «Η ζωή είναι στρατιωτική θητεία, στην υπηρεσία του Θεού. Κινούμαστε σταυροφόροι να λευτερώσουμε, θέλοντας και μη, όχι τον Άγιο Τάφο, παρά το Θεό το θαμμένο μέσα στην ύλη και μέσα στην ψυχή μας»;

Ο Νίκος Καζαντζάκης αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο κανείς. Για να αισθανθεί, όμως, κανείς έναν τέτοιο συγγραφέα οφείλει να αφουγκραστεί τον καημό του και να σκύψει πάνω στην αγωνία του. Ο ίδιος υπήρξε μια φλεγόμενη ύπαρξη, ένας ένθεος συγγραφέας που κατέκρινε κάθε είδους ξεπεσμό από το ιδεώδες της αγιότητας και κάθε παρεκτροπή των εξουσιομανών από το πρότυπο του Χριστού.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, λοιπόν, που αβασάνιστα τοποθετούν ετικέτες σε έναν άνθρωπο που αγάπησε τον συνάνθρωπο όσο κανείς και που μάτωσε για να συναντήσει το Θεό του, θα πρέπει να κάνουν τη δική τους αυτοκριτική και να ψάξουν βαθιά μέσα τους. Ο Θεός στον Καζαντζάκη είναι ο «Μέγας Ανηφορίζων» και ο κατεξοχήν «Αγωνιστής», γιατί ο άνθρωπος είναι ο αέναα αγωνιζόμενος. Έτσι, τούτη η ανυπότακτη σκέψη και η δίψα για λευτεριά, είναι λογικό να ενοχλεί όλους τους «βέβαιους» κάθε εποχής!

Η λάθος θεώρηση, λοιπόν, γύρω από το πρόσωπο και το έργο του συγγραφέα, οφείλεται σε όλους εκείνους που χαρακτηρίζονται από άγνοια της Ορθόδοξης παράδοσης και κυρίως από κακοπροαίρετα κίνητρα. Γιατί η αληθινή Ορθοδοξία αποτελεί γέφυρα απέναντι σε κάθε διαίρεση.

Συνέντευξη στη Μαίρη Παπανδρέου