«Οι Ροδίτες μιλούν και γράφουν τα ελληνικά καλύτερα από εμάς!..»

Η απάντηση του Ιωάννη Γεωργάκη στον Αντιβασιλέα Δαμασκηνό:

Τoυ Γιώργου Ζαχαριάδη Το θωρηκτό «Αβέρωφ» κατευθύνεται προς τη Ρόδο !..Λίγες μέρες πριν ,το νησί και τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου έχουν απαλλαγεί από τον γερμανικό ζυγό, αφού στις 8 Μάιου 1945, οι Γερμανοί στη Σύμη είχαν υπογράψει το πρωτόκολλο παράδοσης τους στους Συμμάχους. Μέσα στο ελληνικό πολεμικό πλοίο ο ενθουσιασμός είναι μεγάλος!.. Ο Αρχιεπίσκοπος και Αντιβασιλέας Δαμασκηνός, μαζί με την πολυπληθή συνοδεία του,ετοιμάζεται να αποβιβαστεί στην «ελεύθερη» Ρόδο για να τελέσει «τον αρραβώνα της Δωδεκανήσου με την Μητέρα Ελλάδα», όπως είχε χαρακτηριστεί τότε η επίσκεψη αυτή. Αλλά έσπευσε ο ίδιος ο Δαμασκηνός να διευκρινίσει πριν ξεκινήσει από την Αθήνα ότι «δεν πρόκειται περί αρραβώνος,ως εγράφη,με την Δωδεκάνησον, αλλά περί γάμου και μάλιστα γάμου εις τον οποίον δεν χωρεί διαζύγιον». Και καθώς το «Αβέρωφ» πλησίαζε στο λιμάνι της Ρόδου ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός γύρισε προς τον Ιωάννη Γεωργάκη (αργότερα γενικό διοικητή Δωδεκανήσου) που ήταν ο πολιτικός του σύμβουλος και τον ρώτησε : « Και πώς θα μπορέσουμε να συνεννοηθούμε με τους κατοίκους της Ρόδου ; » .Προφανώς ο Δαμασκηνός είχε την εντύπωση ότι οι Δωδεκανήσιοι δεν γνώριζαν την ελληνική γλώσσα !.. Η απάντηση του Γεωργάκη ήταν αποστομωτική: __ Παναγιότατε, αυτοί στα νησιά μιλούν και γράφουν τα ελληνικά καλύτερα από εμάς !... Το περιστατικό αυτό επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Ιωάννης Γεωργάκης πολλά χρόνια αργότερα ,σε ομιλία του στο «Γκραντ Οτέλ» κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για να τιμηθεί η επέτειος της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, όπου περιέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο τα γεγονότα εκείνων των ημερών. Δανείζομαι από το βιβλίο των Νίκου Νικολάου και Αντώνη Αγγελή «Η Ρόδος του εικοστού αιώνα» απόσπασμα από την περιγραφή του δημοσιογράφου Πάνου Κόκκα (διευθυντή της εφημερίδας των Αθηνών «Ελευθερία» ) από την άφιξη του Δαμασκηνού, ο οποίος ,μεταξύ άλλων γράφει και τα εξής: «Η Α.Μ. ο Αντιβασιλεύς αποβιβάζεται την 09.30 .Τον υποδέχονται ο στρατηγός Πάτζετ, ο ταξίαρχος Μόφατ, περιστοιχιζόμενος από Βρετανούς αξιωματικούς, ο συνταγματάρχης Τσιγάντες, ο νεοδιορισθείς παρά της Διασυμμαχικής Επιτροπής δήμαρχος Ρόδου κ. Αθανάσιος Καζούλλης, ο Μητροπολίτης κ. Απόστολος και το πλήθος του ροδιακού λαού, ο οποίος ξεσπά εις ενθουσιώδεις ζητωκραυγάς και αλλόφρονας εκδηλώσεις χαράς. Επιβιβαζόμεθα εις αυτοκίνητα και κατευθυνόμεθα προς την Μητρόπολιν. Τα αυτοκίνητα είναι γερμανικά , από εκείνα που παρέδωσεν ο ηττηθείς εχθρός. Και τα οδηγούν πειθήνιοι και υποτακτικοί Γερμανοί στρατιώται,οι οποίοι,μέχρι προ ολίγων ημερών κατετυράννουν την Δωδεκάνησον. Καθώς τα αυτοκίνητα προχωρούν αργά προς την Μητρόπολιν,-συνεχίζει στην ανταπόκριση του ο Πάνος Κόκκας-γυναίκες του λαού, τα κατακλύζουν με άνθη. ʼλλες μας ραίνουν με αρώματα. Οι περισσότεροι Ρόδιοι ,άνδρες και γυναίκες, φορούν την τοπικήν εθνικήν ενδυμασίαν και κρατούν από τρεις και τέσσαρες χάρτινες ελληνικές σημαίες. Εις την Μητρόπολιν υποδέχεται τον Αντιβασιλέα ο Μητροπολίτης Ρόδου κ.Απόστολος ,ενώ οι κώδωνες των εκκλησιών ηχούν χαρμοσύνως. Μετά την δοξολογίαν, ο Μητροπολίτης προσεφώνησε τον Αντιβασιλέα, εξιστορήσας ακολούθως τα μαρτύρια τα οποία υπέστη ο πληθυσμός της Δωδεκανήσου, κατά την δουλείαν του και συνιστών την αποφυγήν αντεκδικήσεων» Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα περιστατικό το οποίο συνέβη στην είσοδο της εκκλησίας της Μητροπόλεως. Εκεί είχαν παραταχθεί ορισμένοι εκ των συνοδών του Δαμασκηνού, οι οποίοι εκτελούσαν τον ρόλο των τελεταρχών. Απλοί Έλληνες πολίτες της Ρόδου επεχείρησαν να εισέλθουν στην εκκλησία, αλλά αντιμετώπισαν την άρνηση των τελεταρχών !... «Πρώτα θα εισέλθουν οι εξ Ελλάδος», ήταν η απάντηση… Αυτό το «εξ Ελλάδος» ήχησε πολύ βαρύ στους Ροδίτες και σύντομα έγινε γνωστό σε ολόκληρο το νησί. Το αποτέλεσμα ήταν να απλωθεί-τις πρώτες κιόλας μέρες της απελευθέρωσης-μια πίκρα για την συμπεριφορά των «εξ Ελλάδος», που μέχρι και σήμερα «κρατάει» στους παλαιότερους και σε όσους έζησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής !.. Και για πολλά χρόνια συνηθιζόταν να λέγεται για όσους κατάγονταν από την ηπειρωτική Ελλάδα!.. ΔΙΨΑ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Μετά το τέλος του πολέμου και την απελευθέρωση των νησιών, οι κάτοικοι κυριολεκτικά «διψούσαν για Ελλάδα» .Μάλιστα ο σπουδαίος λογοτέχνης Πέτρος Χάρης σε σχετικό σημείωμα του έγραψε μεταξύ άλλων: «Μα οι Δωδεκανήσιοι δεν περιμένουν μόνο καράβια με τρόφιμα, με ρούχα με υλικά αγαθά. Έχουν κι΄άλλες ανάγκες. Και στις περισσότερες αυτές μπορούμε περισσότερο να ανταποκριθούμε. Είναι πόθος των Δωδεκανησίων να κρατήσουν ελληνικά βιβλία, να δουν ελληνικό θέατρο, να σταθούν μπροστά σε έργα Ελλήνων ζωγράφων, γλυπτών, χαρακτών, διακοσμητών, ν΄ακούσουν ελληνική ορχήστρα.» Τι είχε, λοιπόν, συμβεί ; Τους πρώτους μήνες της απελευθέρωσης η παρουσία της «πνευματικής Ελλάδας» ήταν σχεδόν αποκαρδιωτική !.. Αυτό ανάγκασε τον μοναδικό χρονογράφο Παύλο Παλαιολόγο να γράψει στα «Νέα» ένα σημείωμα για την κατάσταση που επικρατούσε τότε στη Ρόδο και ειδικότερα τόνιζε τα εξής αποκαλυπτικά : « Η Ελλάδα έκανε την εναρκτήρια εμφάνιση της με την «Μαρία Πενταγιώτισσα» και ακροβατικά νούμερα από την «Όαση» του Ζαππείου στη σάλα του «Ακταίον», που είναι το κοσμικότερο κέντρο της Ρόδου. Μεταφέρω μόνο κάποιο παράπονο που, πολύ διακριτικά και πολύ ευγενικά μου,άκουσα από μερικούς καλλιεργημένους Ροδίτες. Κρίνοντας από τις εμφανίσεις αυτές της ελληνικής τέχνης, έχουν την εντύπωση ότι υποτιμούμε την πνευματική τους ανάπτυξη ,τους παίρνουμε για μισή μερίδα, για κανένα χωριουδάκι παραπεταμένο στα κράσπεδα κάποιας μακρινής και καθυστερημένης επαρχίας, μισό αιώνα πίσω από την πρωτεύουσα. Αξιώσεις οι άνθρωποι δεν προβάλλουν. Πίστευαν ότι την επομένη της απελευθερώσεως τους, θα ‘βλεπαν την πρωτεύουσα να τους στέλνει τα ωραιότερα άνθη του ελληνικού τους κήπου..» Το χρονογράφημα του Παύλου Παλαιολόγου προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στην Αθήνα. Έτσι, λίγες εβδομάδες αργότερα έρχεται στη Ρόδο ο θίασος του Εθνικού Θεάτρου με σκηνοθέτη τον Δημήτρη Ροντήρη και ηθοποιούς τον Χριστόφορο Νέζερ,τον Βασίλη Αυλωνίτη, τον Χρήστο Ευθυμίου κ.α για μια σειρά παραστάσεων στο «Πουτσίνι» (έτσι λεγόταν ακόμη το Εθνικό Θέατρο), ενώ αργότερα ήρθε στη Ρόδο και ο λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης που έδωσε διάλεξη για τη ζωή και το έργο της Πηνελόπης Δέλτα. Ακολούθησε το γύρισμα στη Ρόδο της κινηματογραφικής ταινίας «Αννα Ροδίτη» με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, την Καίτη Πάνου, τον Γιάννη Πρινέα, τον Δήμο Σταρένιο κ.α και τον Ροδίτη Γιώργο Μαλανδράκη στο ρόλο ενός Ιταλού στρατιώτη !..