Σελίδες Ιστορίας Δύο γίγαντες των Γαλλικών Γραμμάτων, ακαδημαϊκοί, περπατούν στη Ρόδο, βλέπουν και καταγράφουν
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 466 ΦΟΡΕΣ
Γάλλοι ερευνητές, ανακαλύπτουν την Ιστορία του νησιού στις επιγραφές
Γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης
Είναι ντοκουμέντο. Ο νεαρός Jules Joseph Martha, που βρίσκεται στη Ρόδο, δεν καταγράφει επιγραφές που μελετήθηκαν από άλλους, ακολουθεί τα βήματα του Ροδίτη Χριστόφορου Μαλλιάκα που μας άφησε έργο σ’ αυτό το θέμα-και εντοπίζει πολλές πλάκες στην περιοχή της Καμείρου και στα Καλαβάρδα.
Όμως, στον κήπο του σπιτιού του Νικολάου Καλαγιαντζή (Kalaïantzis), που βρίσκεται στα βορειοδυτικά του χωριού της Λίνδου, «ανακαλύπτει» ένα γκρι τετράγωνο μάρμαρο με γιρλάντες που φέρνει την επιγραφή «ΑΝΔΡΙΚΟΣΣΟΛΕΥΣΧΑΙΡΕ» και από κάτω «ΛΥ ΙΝΝΑΜΙΛΗΣΙΑΓΥΝΑΔΕΑΔΡΙΚΟΥΧΑΙ» (Ανδρικός Σολεύς χαίρε. Λύ[κ]ιννα Μιλησία γυνά δε Ανδρικού χαί[ρε).
Κατά τον Ζυλ ,πρόκειται για γάμο μεταξύ σκλάβων. Βρίσκει ακόμα ένα τετράγωνο γκρι μάρμαρο και οι επιγραφές που ακολουθούν σε άλλα κομμάτια είναι σκλάβων από τα Πάταρα της Λυκίας. Αποκαλύπτει επίσης στον ίδιο κήπο ένα κυλινδρικό θραύσμα με χαραγμένα προσεκτικά τα γράμματα «ΔΙΣΚΟΣ ΠΥΣΙΔΑΣ»
Για τον Ζυλ είναι σπάνιο όνομα που βρίσκεται σε ροδιακούς αμφορείς αλλά με άλλη ορθογραφία, δηλαδή Πισίδας.
ΓΕΝΝΑΔΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ
Ακολουθούν έρευνες στo Γεννάδι-θραύσμα μαρμάρινου σκελετού-με επιγραφή για τη λατρεία του Ποσειδώνα, στον λόφο του Φιλερήμου κοντά στην πηγή, επιγραφή … «Καίσαρα Ουεσπασιανόν Σεβαστόν… Ιαλύσιοι τον ευεργέταν», στα Κοσκινού, ταφική επιγραφή, γύρω από την πόλη της Ρόδου, στη νεκρόπολη της Καμείρου, καλά χαραγμένα γράμματα σε μνημείο που στήθηκε για τα θύματα σεισμού-«ΤΩΝΚΑΤΑΤΟΝΣΕΙΣΜΟΝΤΕΛΕΥΤΑΣΑΝΤΩΝ» (των κατά τον σεισμόν τελευτασάντων), κοντά την Κρήνη του Μαρίνου (Καρακόνερο), σε ένα κήπο τουρκικό στα νότια της πόλεως Ρόδου, πάλιν Γεννάδι στην αριστερή όχθη του χειμάρρου, κοντά στην πόρτα ενός περιφραγμένου κήπου σε κάποια απόσταση από τους Μύλους, στο Ροδίνι, στον Ασκληπιό, στον ποταμό κοντά στη θάλασσα, και πάλιν στα Κοσκινού, κυλινδρικός βωμός σε γκρι μάρμαρο, χωρίς στολίδια με ωραία γράμματα είναι ο τάφος του Φιλία, σκλάβου, που γεννήθηκε στη Ρόδο, εγγενής(1)· σε μαγαζί του ίδιου χωριού μια στρογγυλή στήλη με την επιγραφή-«Θύρσος ευδαίμων χρηστός χαίρε», στην πλατεία του Αγίου Νικολάου Κοσκινού και στην αγορά της πόλεως η ίδια στήλη με την επιγραφή «ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣΧΑΙΡΕ» και τέλος στα Καλαβάρδα μια στήλη.
KYNHΓΙ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ
O Martha από το τις 21 Ιουλίου μέχρι τις 4 Αυγούστου 1878 επανέλαβε με ζέση το κυνήγι των επιγραφών. Η διαδρομή που ακολούθησε ήταν πόλη της Ρόδου, Φιλέρημος, Καλαβάρδα, Κάμειρος, Έμπωνα, Λάερμα, Σκληπειό, Γεννάδι, Λίνδος, Κοσκινού και Ροδίνι.
Αυτή την περίοδο βρίσκεται στη Ρόδο και μελετά πολλές επιγραφές, παντού, ένας άλλος Γάλλος νεαρός ο Maurice Holleaux (1861-1932). Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να ειδικεύεται στην αρχαία Ελλάδα και ειδικά ως επιγραφέας. Μαζί με τον Charles Diehl (1859-1944) που κι αυτός είναι μέλος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, δημοσιεύουν την εργασία τους την 1η Ιανουαρίου 1885 με τίτλο «Επιγραφές της νήσου Ρόδου(2)».
ΜΕΛΕΤΟΥΝ ΠΑΝΤΟΥ
Μελετούν μια επιγραφή που βρέθηκε σε πλάκα μαρμάρου στην εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ Αρχαγγέλου, πάρα πολλές επιγραφές που βρίσκονται στο χωριό της Λίνδου και στο Κάστρο, το δρόμο από τον Άγιο Ισίδωρο μέχρι τον Αρταμίτη, στα Σιάννα-δύο πλάκες εντοιχισμένες σε ένα τοίχο, έξω από την εκκλησία, στο μικρό χωριό Κάλαθος, τάφους, την αυλή ή μάλλον τον κήπο του Κωνσταντίνου Παρασκευά σε προάστιο της πόλεως Ρόδου, στο Μόντε Σμιθ, στο Μακρύ-Στενό, στο Νέο Μαράσι, στα Τριάντα και στο Βάτι κοντά στην εκκλησία της Παναγίας.
Πραγματικά μας άφησαν αξιομνημόνευτο έργο. Στα κατοπινά χρόνια και οι δύο έγιναν ακαδημαϊκοί.
Οι δύο ακαδημαϊκοί ακολούθησαν τη διαδρομή Ρόδος, Κοσκινού, Μάσαρι, Κάλαθος, Λίνδος, Βάτι, Μονόλιθος, Σιάννα, Άγιος Ισίδωρος, Αρταμίτης, Κάμειρος, Κρεμαστή και Τριάντα.
Θα σταματήσουμε με τον επιγραφέα, Γάλλο κι αυτόν, τον Paul Foucart που γεννήθηκε στο Παρίσι στις 15 Μαρτίου 1836 και πέθανε στη γαλλική πρωτεύουσα στις 19 Μαΐου 1926.
Διετέλεσε διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών από το 1878 μέχρι το 1890, με πολλές ανασκαφές στη Σάμο, Δελφούς, Δήλο και Βοιωτία.
Στο έργο του στη Ρόδο, τον βοήθησε ο Αντουάν Ωμπλέ, πρώην επικεφαλής του Γαλλικού Ταχυδρομείου στο νησί, ο οποίος τον ενημέρωσε ότι βρέθηκαν πολύ καλά διατηρημένες επιγραφές σε ένα δωμάτιο σπιτιού, κοντά στη σύγχρονη πόλη της Ρόδου-την έρευνά του δημοσιεύει στο «Δελτίο Αλληλογραφίας» της Σχολής το 1889, σελίδες 363-368.
Ο ΜΑΛΛΙΑΚΑΣ
Για την Ιστορία ο Χριστόφορος Μαλλιάκας, Ροδίτης ως επιγραφέας, την εργασία του σε αντίγραφο, απέστειλε στον Αθανάσιο Παπαδόπουλο-Κεραμέως (1856-1912) γνωστό κλασικό φιλόλογο, διευθυντή του Θεολογικού τμήματος της Αυτοκρατορικής Βιβλιοθήκης της Αγίας Πετρούπολης, την οποία και δημοσίευσε το 1881. Πληροφορούμαστε ότι ο Μαλλιάκας βρήκε επιγραφές στο Καρακόνερο, μια επιγραφή που περιέχει κατάλογο των δωρεών που έγιναν στην κοινωνία ερανιστών (συλλεκτών), για την αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν από σεισμό, αμφορείς με επιγραφές και άλλα πολλά…
Δύο μεγάλοι, γίγαντες πραγματικοί, των Γαλλικών Γραμμάτων, επισκέπτονται τη Ρόδο το δέκατο ένατο αιώνα. Ο πρώτος φτάνει στο νησί στις 25 Σεπτεμβρίου 1806 και παραμένει μερικές ώρες, ακριβώς τριάντα έξη, με σκοπό να βρει ένα πιλότο για να τον οδηγήσει στην Αίγυπτο και στους Αγίους Τόπους και να γράψει το αθάνατο έργο του «Μάρτυρες».
ΣΑΤΩΜΠΡΙΑΝ
Πρόκειται για τον Φρανσουά- Ωγκύστ Ρενέ υποκόμη ντε Σατωμπριάν (1768-1848), που βρίσκει για πιλότο ένα Γερμανό, εγκατεστημένο πολλά χρόνια στη Ρόδο, βαθύ γνώστη της Ανατολής. Ο μεγάλος επισκέπτης μας δεν εγκαταλείπει την πόλη και γράφει πολλά γι’ αυτήν.
Είναι η εποχή που είναι δύσκολη αν όχι αδύνατη η επίσκεψη, έστω στα πλησιέστερα χωριά. Να βγεις έξω από την πόλη. Μας αφήνει, όμως, στις 1138 λέξεις που γράφει για την παραμονή του στη Ρόδο ένα πραγματικό θησαυρό. Τις γράφει στο δεύτερο τόμο του βιβλίου του “Itinéraire de Paris à Jérusalem et de Jérusalem à Paris, en allant par la Grèce et revenant par l’Egypte, la Barbarie et l’Espagne”, σελίδα 86, που εκδόθηκε το 1811.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ
Θα κάνουμε μια μικρή παρένθεση για να αναφερθούμε στο ταξίδι του μεγάλου αυτού λαμπρού γίγαντα των Γραμμάτων, στο Νέο Κόσμο, την Αμερική κι ας διαβάσουμε μερικές λέξεις, όπως τις έγραψε και τις άφησε στην αιωνιότητα και ας τις συγκρίνουμε με αυτά που είδε, κατά την ολιγόωρη παραμονή του στη Ροδιτιά.
Ήταν Άνοιξη του 1791 όταν φτάνει στο Τσίζαπικ Μπέι:
«…βαδίσαμε προς το κοντινό σπίτι… Δάση από έλατα βαλσάμια και κέδρους της Βιρτζίνιας, κοτσύφια-μίμοι και καρδινάλιοι-λοφιοφόροι μαρτυρούσαν, με την εμφάνιση και τον ίσκιο τους, με το κελάιδισμα και τα χρώματά τους, ότι βρισκόμαστε σ’ ένα νέο τόπο… οι μαύροι πριόνιζαν κορμούς, οι λευκοί φρόντιζαν τα καπνοχώραφα.
…μια νύχτα, μια νέγρα δεκατριών ή δεκατεσσάρων χρόνων, ουσιαστικά γυμνή και ασυνήθιστα όμορφη, μας άνοιξε την αυλόπορτα.
ΣΚΛΑΒΑ ΚΑΙ ΣΚΛΑΒΟΙ
Αγοράσαμε μερικά γλυκίσματα από καλαμπόκι, κοτόπουλα, αυγά και γάλα και γυρίσαμε στο πλοίο με τις νταμιτζάνες και τα πανέρια μας. Χάρισα στο κοριτσάκι από την Αφρική το μεταξωτό μου μαντίλι: στη Χώρα της Ελευθερίας, με υποδέχτηκε μια σκλάβα(3)…»
Λίγα χρόνια αργότερα, στις 24 Σεπτεμβρίου 1805, πατώντας τη γη της Ρόδου, βρίσκει άλλους σκλάβους!..
Γράφει: «…στη Ρόδο βρήκα μια μικρή Γαλλία στη μέση της Ελλάδας…
Αυτοί οι άνθρωποι που ίδρυσαν άλλοτε τη Νάπολι και το Agrigente(4), κατέχουν μόλις μια γωνιά του ερειπωμένου νησιού τους.
Ένας αγάς, με καμιά εκατοστή εκφυλισμένους γενίτσαρους, φτάνουν, να ελέγχουν και να φρουρούν αυτό το κοπάδι των υποταγμένων σκλάβων…». Ναι, σκλάβων!.. Και ο μεγάλος Φρανσουά-Ρενέ Σατωμπριάν, γίνεται φλογερός φιλέλληνας και υποστηρίζει με πάθος την Ελλάδα κατά την επανάσταση του 1821.
ΜΕΘΑΥΡΙΟ: Νέο Κεφάλαιο
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ντόπιος
2. Η μελέτη καλύπτει τις σελίδες 85 μέχρι 123 και δημοσιεύεται στο Δελτίον της Ελληνικής Αλληλογραφίας. Όλα αυτά βρίσκονται στα χαρτιά και τη βιβλιοθήκη μας. Ήδη έχει τελειώσει η επεξεργασία για την αποθήκευση σε σκληρούς δίσκους.
3.«Τα Μεγάλα ρεπορτάζ από την αρχαιότητα στον 20ό αιώνα» Επιλογή-εισαγωγή John Carey, σελίδα 275.
4. Αγκριτζέντο, βρίσκεται στη Σικελία.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
