Σελίδες Ιστορίας: Η κατάληψη της Αβησσυνίας φέρνει γενική τρομοκρατία στο νησί της Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

Ο Καραγιάννης για τον Μάριο Λάγκο, persona non grata

Γράφει και επιμελείται ο Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ

Είναι ντοκουμέντο. Η περίπτωση του γιατρού Νικολάου Καραγιάννη απασχολούσε τις διπλωματικές μας υπηρεσίες από τις αρχές του 1930. Ως εκπρόσωπος του προξένου μας ή αντικαταστάτης του, αποτελούσε persona non grata για τις ιταλικές Αρχές της Ρώμης και της Ρόδου.

Δεν μπορούσαν να τον ανεχθούν και δεν ήθελαν να έχουν κάθε επαφή μαζί του.
Μάλιστα ο διοικητής των Ιταλικών Νήσων του Αιγαίου Μάριο Λάγκο είχε παράπονα μαζί του γιατί αναμειγνυόταν περισσότερο στα εκκλησιαστικά και στα εκπαιδευτικά και αποτελούσε εμπόδιο στα σχέδια των «λυτρωτών» που ήρταν από τη Δύση.

Χαρακτηριστικό με το ζήτημα είναι το έγγραφο της Πρεσβείας μας στη Ρώμη προς το υπουργείο των Εξωτερικών, σχετικά με την προσωρινή αναγνώριση του Όθωνα Κοντοσταύλου ως διευθύνοντα του Προξενείου Ρόδου⁽¹⁾.
Γράφει ο πρεσβευτής μας στην ιταλική πρωτεύουσα ότι «η Πρεσβεία προέβη εις την δέουσαν περά τω επί των Εξωτερικών Υπουργείω της Ιταλίας, ενέργειαν.

»Δια ρηματικής διακοινώσεως, σήμερον περιελθούσης τη Πρεσβεία το ειρημένον Υπουργείον ανακοινοί αυτή ότι, εν αναμονή υποβολής του οικείου προξενικού διπλώματος προς έκδοσιν του exequatur⁽²⁾, η Γενική Διοίκησις των Ιταλικών Νήσων του Αιγαίου, εκλήθη όπως αναγνωρίση προσωρινώς τον κ. Όθωνα Κοντόσταυλον ως διευθύνοντα το εν Ρόδω ημέτερον Προξενείον.

»Προστίθημι ότι επί τη ευκαιρία, του υπέρ αναγνωρίσεως του κ. Κοντόσταυλου διαβήματος της Πρεσβείας, εγένετο ημίν εν τω Ιταλικώ Υπουργείω εκ νέου λόγος περί του Εκτάκτου Αναπληρωτού του Προξενείου Ρόδου, επανελήφθη δε η παράκλησις όπως, εν περιπτώσει απουσίας εν τω μέλλοντι, επ’ αδεία ή άλλως, του ημετέρου Προξένου, ληφθή μέριμνα διά την δι’ άλλου τακτικού προξενικού υπαλλήλου αντικατάστασίν του, δοθέντος ότι, παρά την προσωρινήν προ διετίας, διευθέτησιν του ζητήματος του κ. Νικολάου Καραγιάννη⁽³⁾, ούτος εξακολουθεί να μη είναι πρόσωπον αρεστόν τη Γενική Διοικήσει και συνεπώς, δεν είναι κατάλληλος να συνεργάζηται μετ’ αυτής ως αντιπρόσωπος του Έλληνος Προξένου...».

Τον Καραγιάννη «καρφώνει» στο υπουργείο των Εξωτερικών της Ιταλίας ο ίδιος ο Μάριο Λάγκο κατά την παραμονή του στην ιταλική πρωτεύουσα για υπηρεσιακούς λόγους. Τον καταγγέλλει για ανάμειξη στα εκκλησιαστικά ζητήματα και προφορικά και εγγράφως.

Όλα αυτά τα μεταφέρει σε άκρως φιλικό τόνο ο διευθυντής του Ιταλικού υπουργείου στην πρεσβεία μας κι αυτή, με τη σειρά της, το μεταδίδει στην Αθήνα.
Είναι η εποχή που το ζήτημα της χειραφέτησης της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου βρίσκεται στην επικαιρότητα και η μητροπολίτες κηρύσσουν απεργία και αποσύρονται στη Μονή του Πανορμίτη. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που έχει γραφτεί εξαντλητικά-βάσει ντοκουμέντων από πρωτογενείς πηγές στα βιβλίο του υπογράφοντος «Σελίδες Ιστορίας», από τις φιλόξενες στήλες της «Ροδιακής» και το περιοδικό «Δωδεκάνησος» της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου.

Τα χρόνια εκείνα είναι μαύρα, σκληρά και συνάμα πικρά για τους κατοίκους της Ρόδου και ειδικά για όσους εργάζονται ή έχουν σχέση με το Προξενείο. Όλοι τους παρακολουθούνταν.

Σύλληψη γραφέα του Προξενείου
Τον Οκτώβριο του 1935 συλλαμβάνεται ο γραφέας του Προξενείου Κωνσταντίνος Λεριάς, 38 χρόνων, από τη Σύμη με την κατηγορία ότι ασχολούνταν με πολιτικές ενέργειες. Εργαζόταν στο Προξενείο από τις 6 Αυγούστου 1931 μέχρι την ημέρα της συλλήψεώς του, στις 30 Οκτωβρίου 1935. Τελικά εκτοπίζεται στη γενέτειρά του, και μετά, από παραμονή επτά μηνών, βρίσκει την ευκαιρία να φύγει για την Τουρκία και τον Ιούνιο 1936, «διαταχθείς ν’ αναχωρήση δι’ Ελλάδα», φτάνει στην ελληνική πρωτεύουσα.

Αυτά τα χρόνια είναι δίσεκτα για το νησί της Ρόδου. Ο κάθε ορθόδοξος πολίτης είναι έρμαιο, θύμα των κρατούντων οι οποίοι βρίσκονται σε άλλες ατραπούς μετά τις νίκες που τα ιταλικά στρατεύματα σημείωναν στην Αβησσυνία. Μάλιστα στις 5 Μαΐου 1936 όταν κατέλαβαν την πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα, η πόλη διά της βίας έπρεπε να γιορτάσει το γεγονός.

Έφτασαν σε σημείο να ζητήσουν από τον πρόξενο Γεώργιο Γεωργίου Αργυρόπουλο⁽⁴⁾ να στολίσει το Προξενείο της Ελλάδος στη Ρόδο, μάλιστα με ιταλικές σημαίες, αλλά αρνήθηκε. Διαμαρτυρήθηκε αυτοπροσώπως στον Διοικητή των Νήσων ο οποίος διέταξε τον επικεφαλής των Καραβινοφόρων να διαλύσει τους ταραξίες πράγμα που έγινε.

Η σχετική ανταπόκριση από τη Ρόδο⁽⁵⁾ είναι χαρακτηριστική και γράφει ότι «ομάς Ιταλών φασιστών μεθυσμένων εκ της ιταλικής επιτυχίας⁽⁶⁾ και απειλούντων πλέον γη και ουρανό, μετέβη κατά πρώτον εις το Προξενείο της Ελλάδος και απήτησε από τον Έλληνα Πρόξενο να σημαιοστολίση το Προξενείο.

»Ο κ. Αργυρόπουλος προ των απειλών αυτών, ελληνοπρεπώς φερόμενος, ηρνήθη να υπακούση εις την ιταμή αυτή αξίωσιν και ζήτησε να τους αποπέμψη. Ούτοι, όμως, εξοργισθέντες, ηπείλουν και ύβριζον, χειρονομούντες να εισέλθουν εντός του Προξενείου.

»Θα εδημιουργούντο δε σοβαρώτερα γεγονότα αν ο κ. Αργυρόπουλος δεν επεδείκνυε σχετική ψυχραιμία προ της τοιαύτης αισχράς διαγωγής των φασιστών. Μετέβη δε πάραυτα παρά τω Γεν. Διοικητή και ανέφερεν τα γεγονότα, διαμαρτυρηθείς εντόνως και αξιώσας να διαλυθούν οι διαδηλωταί...».

Ραπίζεται ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητος
Ταυτόχρονα ενώ διαλύθηκαν οι ταραξίες, ο Ιταλός επόπτης των Σχολών κάλεσε στο γραφείο του τον Πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητος Ι. Παπαδόπουλο και αξίωσε να σημαιοστολιστεί το Βενετόκλειο Γυμνάσιο και να λάβουν μέρος τις εκδηλώσεις για τις νίκες των ιταλικών όπλων, οι μαθητές και η Ελληνική Κοινότητα.

Φυσικά ο Παπαδόπουλος αρνήθηκε, χωρίς κανένα ενδοιασμό, τότε ο επόπτης εξεμάνη και φασίστες που βρίσκονταν εντός του γραφείου χαστούκισαν τον Πρόεδρο και τον κράτησαν στην Καραμπινιερία τρεις ώρες. Τότε του ανακοίνωσαν ότι απολύθηκε.

Το ποιος ανέλαβε και τι έγινε, αυτό είναι άλλη ιστορία. Λίγο πιο πέρα, οι μαθητές του Βενετοκλείου Γυμνασίου βλέποντες την ιταλική σημαία να κυματίζει στο κτίριο του σχολείου τους-την αναβίβασαν οι φασίστες για τον ίδιο λόγο-αρνήθηκαν να μπουν στις τάξεις τους και ρητά ανέφεραν στο γυμνασιάρχη ότι θα συνεχίσουν την αποχή και «θα επαναλάβουν τα μαθήματά των όταν καταβιβασθή η ιταλική σημαία…».

Η ίδια ανταπόκριση συνεχίζει ότι «ομοίως εις τας οικίας των Ελλήνων, άλλοι φασίσται ανήρτησαν ιταλικάς σημαίας, υβρίζοντες και απειλούντες τον λαόν, όστις δεν ήθελεν να λάβη μέρος εις τας διαδηλώσεις και δεν συνεμερίζετο την χαράν των. Πινακίδες ανηρτήθησαν παντού με επιγραφάς «Ζήτω ο Ντούτσε», «Ζήτω η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» και άλλες με ύβρεις εναντίον της Ελλάδος.

Προ των θυρών των οικιών έγραψαν φράσεις και ύβρεις. Προ της οικίας του ιατρού Κατσουράκη, και άλλων Ελλήνων ανέγραψαν ιταλιστί: «Χοίρε πρόσεχε! θα σου σπάσουμε το κεφάλι. Υπάρχει για όλους σας ρετσινόλαδο αρκετό». Εις άλλας οικίας επιφανών Ελλήνων εζωγράφισαν δύο μεγάλα γκλοπς και μεταξύ αυτών ανέγραψαν ύβρεις και λοιδωρίας. Γενικώς η κατάστασις δεν περιγράφεται. Η θέσις του ελληνικού στοιχείου είναι πολύ κρίσιμος και αξιοθρήνητος…». Επίσης ήταν η εποχή που το ρετσινόλαδο έδινε κι έπαιρνε. Ας θυμηθούμε, απλά και μόνο, το ρετσινόλαδο του Μανιαδάκη.

Είναι η εποχή που η προπαγάνδα της φασιστικής Ιταλίας «χτίζει» τη νέα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και με κάθε μέσο θέλει να το επιτύχει. Ένα από τα κύρια μελήματα των κρατούντων ήταν να μαζέψουν το χρυσάφι που υπήρχε σε κάθε πολίτη της Μητροπολιτικής Ιταλίας και των κτήσεων. Έτσι η πρώτη δουλειά που έκαναν στα Ιταλικά Νησιά του Αιγαίου ήταν, σπίτι-σπίτι, να μαζεύουν τα χρυσαφικά της κάθε οικογένειας, ακόμη και τα βέρες. Αλοίμονο αν κυκλοφορούσε κανείς με βέρα… Έπρεπε να τη δώσει αμέσως! Με τα χρυσά μάζευαν και κατσαρολικά και ό,τι ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για την πολεμική τους βιομηχανία. Το ...σύστημα δούλευε άριστα!

ΑΥΡΙΟ: Το τέλος

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Αριθμ. Πρωτ. 2750/Α/2-30 Δεκεμβρίου 1936.
2. Εκτελεστικού.
3. Παραθέτει τους αριθμούς τριών εγγράφων των ετών 1934 το ένα και 1935 τα άλλα δύο.
4. Ο Γεώργιος Γεωργίου Αργυρόπουλος γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1893. Πρόξενος στη Ρόδο με το βαθμό του Τμηματάρχη Β΄ στις 15 Φεβρουαρίου 1935, πραγματική υπηρεσία από 3 Μαΐου 1935 μέχρι 1 Φεβρουαρίου 1937.
5. Εφημερίδα «Δωδεκάνησος» Αλεξανδρείας αριθμ 115, 24 Μαΐου 1936.
6. Της καταλήψεως της Αντίς Αμπέμπα.

Οι διαπιστευμένοι πρόξενοι διαφορων κρατών στα Ιταλικά νησιά του Αιγαίου, το έτος 1937, σε επίσημη εκδήλωση. Τρίτος από αριστερά διακρίνεται ο πρόξενος της Ελλάδος Γ. Αργυρόπουλος και δεξιά στη φωτό, δεύτερος κατά σειρά ο αναπληρωτής πρόξενος Νικόλαος Καραγιάννης με τον Αρχιερατικό Επίτροπο παπα-Μιχάλη

Νιοχώρι

Νιοχώρι-Τέλος Μεσοπολέμου

Ο κυβερνήτης Μάριο Λάγκο, έφιππος παρακολουθεί στρατιωτική παρέλαση. Είναι αυτός που τεχνηέντως πήρε τα πάντα, δεν πέτυχε, όμως να πάρει την καρδιά του Έλληνα Ροδίτη

Το Προξενείο της Ελλάδος στη Ρόδο Τέλος Μεσοπολέμου-1938. Διακρίνεται η οικονόμος του Προξένου (Αρχείο του ακούραστου και μεθοδικού ερευνητή της Ροδίτικης Ιστορίας Σταύρου Γεωργαλλίδη)

Έγγραφο της Πρεσβείας μας στη Ρώμη για τον Καραγιάννη