Αγαπητός Ξάνθης: Ένα «έξυπνο» βιβλίο του Γ. Μανιάτη για ένα νέο μοντέλο Πράσινης Ανάπτυξης και Ενεργειακής Δημοκρατίας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Αγαπητός Ξάνθης*
Αρχιτέκτονας

Είναι κάποια βιβλία που διδάσκουν, που καθοδηγούν και προβληματίζουν. Ένα από αυτά είναι του καθηγητή Μανιάτη Γιάννη, με τίτλο “Planet B, επειδή δεν υπάρχει. (2024). Εκδόσεις Πατάκη”. Είναι ένα βιβλίο που ανιχνεύει τους τρεις τομείς: ενέργεια, γεωργία και μεταφορές, μέσα από τη ματιά της αναγκαίας μετάβασης στην πράσινη συμφωνία και την ψηφιακή πορεία.

Είναι χωρισμένο σε οκτώ κεφαλαία, που το κάθε ένα από αυτά έχει τη δική του χαρακτηριστική ενότητα και σημειολογική απόδοση.
Οι πρόλογοι του Οικουμενικού Πατριάρχη μας, του λεγόμενου και «πράσινου» περί μετοχικού ήθους και ενός «πολιτισμού αλληλεγγύης» στο δρόμο της προστασίας του πλανήτη μας, αλλά και του ακαδημαϊκού Χρήστου Ζερεφού περί “Quo Vadimus”μέσα από ένα πλήθος κρίσεων των τελευταίων δεκαετιών στο νπλανήτη μας, αφήνουν την πρώτη γεύση για ένα αναγκαίο βιώσιμο περιβάλλον προβληματισμένοι όμως για το σήμερα, για να μπορούμε να καλύψουμε τις αβεβαιότητες για το «τι μέλλει γίγνεσθαι» τις προσεχείς δεκαετίες.

Τα κεφάλαια διαδέχονται μια ολοκληρωμένη επιστημονική σειρά παρότι το βιβλίο παρουσιάζεται ως μια εργασία ερωτηματολόγιου του κ. Μανιάτη και του κ. Μάκη Προβατά αναγνωρισμένου κύρους θεματικού δημοσιογράφου στο ρόλο του ερωτώμενου.

Θέματα τής κλιματικής αλλαγής, της πολιτικής της Ε.Ε., ενεργειακής διπλωματίας αλλά και ο ρόλος των μεγάλων καταναλωτριών χωρών όπως είναι η Κίνα και οι ΗΠΑ στην ενεργειακή παγκόσμια σκακιέρα μπαίνουν στο μικροσκόπιο του πονήματος. Επίσης, δείκτες και διαγράμματα αποδεικνύουν την ενεργειακή εικόνα ανά χώρα για να μπορέσει αυτή να τεκμηριώσει τους προκαλούμενους κινδύνους και κοινωνικές επιρροές από την αύξηση της θερμοκρασίας για τις επόμενες δεκαετίες πλέον των 3ο C. (σσ. 22,61,95,201) στον πλανήτη μας.

Ο καθηγητής κος Μανιάτης, αρέσκεται να απαντάει ετοιμόλογα και καθαρά σε κάθε ερώτηση τού κου Προβατά, σε σκοπό να αφήσει ένα γνωστικό αποτύπωμα στον αναγνώστη ώστε να γίνει «προσάναμμα» για ένα δομικό διαφορετικό τρόπο σκέψης για την ανάπτυξη και την πορεία της ανθρωπότητας σε όλους τους τομείς παραγωγής.

Όπως αναφέρονται ενδεικτικά και τα 4 R (Reduce-Reuse-Repair-Recycle) τα όποια αποτελούν τη βάση της κυκλικής οικονομίας στο δρόμο του επικαλουμένου πράσινου μετασχηματισμού (σσ. 60,123). Το επικαλούμενο νέο μοντέλο ανάπτυξης έρχεται να απαντήσει στις προκλήσεις της υπερκατανάλωσης από τα ορυκτά καύσιμα και το παίγνιο που σήμερα διατάσσεται γύρω από αυτά στην πλανητική σφαίρα των συμφερόντων (σ.29).

Εκείνο όμως που κάνει ενδιαφέρον το βιβλίο ξεχωριστά, είναι οι προτάσεις σε κάθε πρόβλημα που αναπτύσσεται είτε είναι εγχώριο, είτε ευρωπαϊκό, είτε και παγκόσμιο. Μάλιστα είναι ευπρόσδεκτο και συγγραφικά έξυπνο, η αναφορά του απαντόμενου στην αναφορά για την ενεργειακή στρατηγική της χώρας μας, όπου «παίζει» με το -είτε- ως απάντηση εναλλακτικών τρόπων ενεργειακού μείγματος στο στόχο της παρουσίας της Ελλάδας ως μια παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική δύναμη. (σ.160).

Η όλη εικόνα της κλιματικής αλλαγής με τις όποιες πρωτοβουλίες αντισταθμίζεται με θέσεις εργασίας και εξάλειψη της φτώχειας (σ.202) επισημαίνοντας έτσι και το κοινωνικοπολιτικό βάθος του βιβλίου αναφοράς. Στο κλιματικό τρελοκομείο (σ.95) οφείλουμε να απαντήσουμε άμεσα και με σχέδιο ώστε να αποφεύγει η «κλιματική κατάρρευση». Γιατί έτσι όπως συμπεριφερόμαστε να καταναλώνουμε το170% αντί του 100% εξωθούμε τα παιδιά μας σ’ ένα διαρκή δανεισμό από το δικό τους μέλλον. Πολύ απλά, καταναλώνουμε από έναν ανύπαρκτο «άλλον» πλανήτη, ναι ανύπαρκτη «δεύτερη» Γη.

Γι΄αυτό λέμε δεν υπάρχει Planet B!(σ.125).
Τα δύο τελευταία κεφάλαια είναι αφιερωμένα στην Ελλάδα μέσα από τη ματιά ενός σπουδαίου πολιτικού ατόμου και εξαιρετικού επιστήμονα όπως είναι ο κος Μανιάτης που έδωσε ένα πλήθος σχετικών δράσεων και θέσεων στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρα μας [όπως είναι ο ν. 4001/11 (σσ.154,163,168)], αλλά και ένα σύνολο παράθεσης προτάσεων για το αύριο μιας δημιουργικής Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη της Ν.Α. Μεσογείου και όχι μόνο.

Συγκρατώ την αναφορά για την «Ενεργειακή Δημοκρατία» (σσ. 195-196-197) ως μια καινοτόμα πρωτοβουλία των ενεργειακών κοινοτήτων όπου σε πνεύμα συνεργασίας μπορεί να έχεις χιλιάδες μικροπαραγωγούς σπάζοντας το μονοπώλιο των ολίγων εταιρειών, όπως γίνεται στη Γερμανία και θα μπορούσε πρώτιστα να γίνει και στους δικούς μας γεωργικούς οργανισμούς Αγγείων Βελτιώσεων στον αγροτικό τομέα.

Το βιβλίο προσφέρει πλήθος συμβουλών για την μείωση του ατομικού ανθρακικού αποτυπώματος στο πνεύμα της εξοικονόμησης της ενεργείας που οφείλει να συντρέχει με την ευρωπαϊκή στρατηγική της ενδυνάμωσης των ΑΠΕ (σσ.59,60).
Εκείνο όμως που ξεχωρίζει το βιβλίο είναι η ελπιδοφόρα εμμονή του απαντόμενου για τις γεωπολιτικές «χάρες» της Ελλάδας λόγω γεωγραφικής θέσης αλλά και ως προς το κατασκευαστικό τομέα των ηλιακών θερμοσιφώνων στο χώρο των ΑΠΕ που μπορούν να καταστήσουν τη χώρα μας ενεργειακό κόμβο (σ.169) αλλά και παράλληλα συντελεστή ασφαλείας της περιοχής στον δρόμο της μετάβασης των ευρωπαϊκών στόχων επίσης.

εξορύξεις των ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που έχουν θεσμοθετηθεί ως ζώνες πρέπει να τρέξουν προς όφελος της χώρας ακολουθώντας το μέρισμα των εσόδων μέσω του «Εθνικού Λογαριασμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης των Γενεών» (σ.214) αλλά και η σύνταξη της εθνικής στρατηγικής πρέπει να βρει άμεσα υλοποιήσιμο πεδίο (σ.192) ώστε εντός αυτής να τύχουν καλύτερης χωροταξικής κατάστασης οι ανεμογεννήτριες που τόσο βασανίζουν αισθητικά μερίδα κάτοικων της εγκατάστασης (σσ. 44,45,181).

Το καθήκον του «πρασινίσματος» της ενεργείας που θα καταναλώνουμε είναι ένα δύσκολο καθήκον (σ.40) που θα βοηθήσει όμως τη χώρα μας και τον πλανήτη γενικότερα σε μια διαδρομή αειφόρου ανάπτυξης, εκπληρώνοντας τους 17 στόχους του ΟΗΕ. Με δράσεις αειφόρες και συλλογικές μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη Γη από τις σκληρές επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας πλέον των 3ο C που θα προκαλέσει στο τέλος του αιώνα, την απόλυτη ανατροπή όλων των σημερινών δεδομένων (σ.61).

Εξάλλου, η διαρκής διατύπωση για τις «έξυπνες πόλεις» δεν λείπει από τις αναφορές του κου Μανιάτη. Σε ακολουθία του βιβλίου του ιδίου με τίτλο, “Η πρόκληση της Πράσινης Ανάπτυξης (2009), εκδόσεις Α.Α.Λιβάνη”, ο κος καθηγητής μιλάει για τις «έξυπνες πόλεις» ως μια νέα αντίληψη του πολεοδομικού σχεδιασμού με συνδυασμό τις ανάλογες επιστημονικές δράσεις (σ.116). Για να συμπληρώσει, για την αντίστοιχη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για ένα «Νέο Bauhaus» ως σύγχρονη έκφραση τού συνδυασμού της κοινωνίας, της οικονομίας και της τέχνης στα επόμενα βήματα της γηραιάς ηπείρου(σ.117), πράγμα που μπορεί να γίνει και στην Ελλάδα, ακολουθώντας τα ηγετικά βήματα της πράσινης μετάβασης (σ.118).

Το βιβλίο αποπνέει αλήθειες και στοιχεία, μεθοδικότητα σκέψης και ρεαλισμού και κυρίως κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στο κάθ΄ ένα/μια μας ώστε να «τρομάξουμε» για να «αλλάξουμε» τον τρόπο συμπεριφοράς και χρήσης μη ανακυκλώσιμων υλικών. Οφείλουμε όλοι μας είτε σαν μονάδα, είτε σαν γειτονιά , είτε ως χώρα, είτε ως Ένωση να μετασχηματίσουμε το υπάρχον μοντέλο ανταγωνισμού σ΄ένα πράσινο παραγωγικό μοντέλο (σ.33).

Η κλιματική κρίση μάς αφόρα όλους και η «καμπάνα» της ακούγεται παντού με τον ίδιο οξύ ήχο.
► Η κατακλείδα του κου Μανιάτη περί εθνικού Οράματος (σσ. 205,213,217) στην ερώτηση «τι πρέπει να κάνουμε στην Ελλάδα;» (σ.191) με τη χρήση ενός Συμπεριληπτικού Κλιματικού Πατριωτισμού αποκτώντας πολιτική, οικονομική και κοινωνική προτεραιότητα «Made in Greece» (σ.126) αφήνει την ουσία του πονήματος στα μάτια του αναγνώστη.

Ενός βιβλίου που έρχεται να δέσει με το προηγούμενο του κου Μανιάτη με τίτλο, Μεταρρυθμίσεις και Προοδευτικός Πατριωτισμός (2016), εκδόσεις: Παπαζήση για να περιγράψει έντονα και ολοκληρωμένα την προοπτική της Ελλάδας την επόμενη δεκαετία μέσα στο πλήθος των σύγχρονων κρίσεων αλλά και των νέων απαιτήσεων.
Η προτροπή που κατατίθεται για τη σύμπραξη και τη δημιουργία ενός εθνικού πλαισίου, στο όραμα μιας Ελλάδας που πρωτοπορεί, που αναβαθμίζεται σε κορυφαία πηγή ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε. στον δρόμο της Πράσινης Μετάβασης (σ.217) αποτυπώνει και το μεγαλείο του κου Μανιάτη να βλέπει μπροστά με δημόσιο όφελος, με οικολογική συμπεριφορά, με πολυσχιδή βιώσιμη σκέψη και για τους τρείς τομείς παραγωγής, με την υποστήριξη της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και μ’ ένα εξωστρεφή πατριωτισμό που εκπροσωπείται σ’ όλες τις εκφάνσεις.
Το βιβλίο είναι ένα «έξυπνο» εγχειρίδιο γνώσης πάνω στα ζήτημα της κοινωνίας αλλά και του περιβάλλοντος που σήμερα μαστίζονται από σύγχρονες απειλές και αλληλοεξαρτώμενα προβλήματα και απαιτούν διεξόδους μέσα σ’ ένα δυστοπικό και ρευστό διεθνές σύστημα.

Ο κος Μανιάτης μας προσφέρει τροφή σκέψης αλλά και θέσης το πώς μπορούμε να ενεργήσουμε ως μονάδα ή και ως σύνολο στο σήμερα για το αύριο ώστε ο μοναδικός πλανήτης Γη ο όποιος είναι δανεικός από τα παιδιά μας, να τον αφήσουμε ήρεμο (;)
Επιτέλους!
Το στοίχημα είναι δικό μας για την τύχη των παιδιών μας.
Ο «καθρέπτης του γαλάζιου ουρανού» του Αιγαίου μας προειδοποιεί…
«ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΚΑΡΒΟΥΝΟ»!

Υ.Γ. Η πρόσφατη υπογραφή της «Διακήρυξης της Ρόδου» (9.4.2024) για βιώσιμα ταξίδια και τουρισμό στο πλαίσιο του φόρουμ “EU Tourism Resilience in the Climate Crisis Era” πάνω σε έξι (6) βασικές αρχές από ένα πλήθος φορέων και σχετικών οργανώσεων δείχνει ότι η κλιματική κρίση επιβαρύνει και τον τομέα του τουρισμού. Και η ανταπόκριση είναι ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία του τουρισμού οφείλει να χαράξει ένα βιώσιμο δρόμο για τον συγκεκριμένο τομέα με την υποστήριξη των ευρωπαϊκών θεσμών και ηγεσίας προς όφελος της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας.

• Ο αρθρογράφος είναι αρχιτέκτονας, μεταδιδακτορικός υπότροφος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διδάσκων στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του μεταπτυχιακού προγράμματος «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση»