Έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις

Τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να έχει συχνά συναισθηματικά «σκαμπανεβάσματα»;

Τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να έχει συχνά συναισθηματικά «σκαμπανεβάσματα»; Πόσο ενοχλητική και πόσο ελέγξιμη μπορεί να είναι αυτή η εναλλαγή των συναισθημάτων; Η διάθεση μας είναι σε γενικές γραμμές ρευστή. Επηρεάζεται από τα εξωτερικά γεγονότα, από τις αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους, καθώς και από τις σκέψεις μας. Ένα άτομο με ανασφάλειες, με χαμηλή αυτοπεποίθηση, με ένα αρνητικό γνωσιακό-ερμηνευτικό ύφος θα έχει έντονες κυκλοθυμικές τάσεις. Το ίδιο μπορεί να συμβεί σε κάποιον που απλά περνάει μια «δύσκολη» περίοδο στη ζωή του (απώλεια, χωρισμός, αρρώστια, οικονομικά προβλήματα) και έχει μια ευάλωτη ψυχολογία και σε κάποιον που δεν μπορεί εύκολα να διαχειριστεί το άγχος, την πίεση και τυχόν απογοητεύσεις. Αντίθετα, οι άνθρωποι που έχουν μια πιο ικανοποιητική αυτοπεποίθηση και πιστεύουν ότι οι ίδιοι είναι εκείνοι που μπορούν να ελέγχουν το τι τους συμβαίνει στη ζωή τους (πέρα από θέματα υγείας) τείνουν να είναι πιο σταθεροί συναισθηματικά και γενικά πιο ψύχραιμοι. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους ανθρώπους που περιβάλλουν άτομα με έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις να διαχειριστούν την κατάσταση. Αναρωτιούνται τι μπορούν να κάνουν προκειμένου να βοηθήσουν. Η αλήθεια είναι ότι ίσως τελικά να μην μπορούν να κάνουν και πολλά, πέραν μιας κατανόησης. Είναι καθαρά εσωτερικό θέμα και θα πρέπει οι ίδιοι όσοι αντιλαμβάνονται την κυκλοθυμία τους να αρχίσουν να προβληματίζονται και να αναπτύξουν την επιθυμία και τη θέληση να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Τέτοια φαινόμενα είναι πολύ συχνά, αλλά και φυσιολογικά στην περίοδο της εφηβείας. Οι έφηβοι χαρακτηρίζονται συνήθως από συναισθηματική αστάθεια, λόγω του εξελικτικού τους σταδίου, αλλά και λόγω των ορμονικών «εκρήξεών» τους. Το ίδιο παρατηρείται τόσο σε εγκύους όσο και σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Επίσης, συμβαίνει σε γυναίκες που υποφέρουν από το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Γενικά, οι ορμόνες παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διάθεση, χωρίς ωστόσο αυτό να θεωρείται και άλλοθι. Το άγχος, η μελαγχολία, η θλίψη, αλλά και η κλινική κατάθλιψη είναι ικανά ως συναισθήματα να εμποδίζουν την αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας. Αυτά δηλαδή μπορούν να υπόνομεύουν τις όποιες υγιείς σκέψεις μας και να οδηγούν στη διαστρέβλωσή τους. Όταν οι σκέψεις μας είναι ως επί το πλείστον αρνητικές, όταν κυριαρχεί η αδράνεια στη ζωή μας, η άκαμπτη ρουτίνα, οι φόβοι, είναι δύσκολο να αποφύγουμε την πτώση της διάθεσής μας. Αν σε όλα αυτά προστεθεί η απουσία υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου, αλλά και η υπερανάλυση ως παγιωμένος τρόπος σκέψης, γίνεται κατανοητό πόσο παραπάνω ευάλωτος μπορεί να γίνει κάποιος. Τα γεγονότα της ζωής μας σαφώς και επηρεάζουν τόσο την προσωπικότητά μας όσο και την ψυχοσύνθεσή μας την κάθε συγκεκριμένη περίοδο. Όταν υπάρχουν δύσκολα παιδικά χρόνια, όταν υπάρχει ιστορικό αρρώστιας στην οικογένεια, όταν βιώνει κάποιος έναν αποτυχημένο γάμο, όταν υπάρχουν προδοσίες στις σχέσεις που μας έχουν στιγματίσει, όλα δυστυχώς συμβάλλουν στην περαιτέρω ενίσχυση των ανασφαλειών μας. Οι έντονες διακυμάνσεις στη διάθεση πρωτίστως κουράζουν τους ίδιους τους ανθρώπους που τις βιώνουν. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να κοιτάξει κανείς βαθιά τον εαυτό του κατάματα και να προβληματιστεί για το τι μπορεί να κάνει προκειμένου να το αλλάξει αυτό. Δεν αρκεί μόνο η ανάλυση, ούτε η αυτοκατηγορία, ούτε η μοιρολατρεία. Ο καθένας θα πρέπει να αναζητήσει τις "ρίζες", τις αιτίες αυτών των σκαμπανεβασμάτων τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν και να αρχίσει να σχεδιάζει λύσεις και αλλαγές. Τίποτα δεν αλλάζει από μόνο του, τίποτα δεν συμβαίνει περιμένοντας κάποια στιγμή να δράσει η "τύχη". Είναι δύσκολο, αλλά παράλληλα λυτρωτικό να τολμήσει κάποιος να παραδεχτεί τις ανασφάλειες ή τα απωθημένα του και να αρχίσει να κάνει κάτι για να τα αμβλύνει. Οι διαδικασίες αυτές απαιτούν αυτογνωσία και σταθερή διάθεση αλλαγής. Αυτά είναι άλλωστε και τα συστατικά με τα οποία μπορούμε να πετύχουμε όλα σχεδόν τα ζητήματα που συνδέονται με την ψυχολογία. Το θέμα τελικά είναι πόσο επιμένει κανείς και πόσο τολμάει να βγει από τη συνήθεια που τον στοιχειώνει... * Γράφει η Μαρία Καρίκη Ψυχολόγος