Οι καθολικές μοναχές την εποχή της Ιταλοκρατούμενης Ρόδου!
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 2081 ΦΟΡΕΣ
Η κ. Λουτσίλλα Κόντε-Γιαννίκη, σε μια ιστορική αναδρομή στις γυναίκες που άφησαν το κοινωνικό τους στίγμα στο νησί
Είναι κάποιες συνεντεύξεις που από την πρώτη στιγμή σε μεταφέρουν σε άλλο χωροχρόνο. Αυτό συνέβη ένα απόγευμα Κυριακής στο σπίτι με την ιταλική φινέτσα της Λουτσίλλα (Lucilla) Κόντε- Γιαννίκη. Μιας Ιταλίδας, μόνιμης κατοίκου της Ρόδου από το 1980 όταν ακολούθησε το σύζυγό της Σάββα και ερωτεύθηκε όχι μόνο τους ανθρώπους εδώ, αλλά και την ιστορία του νησιού.
Η ίδια, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου του Μπάρι στο τμήμα Γλωσσών και ξένης Λογοτεχνίας, δίδαξε στην Ιταλία σε δημόσια σχολεία καθώς και στην ΑΣΤΕΡ της Ρόδου, επί μια δεκαετία. Από το 2009 όταν ο σύζυγός της απεβίωσε, αφιέρωσε μέρος της ζωής της στην εθελοντική στήριξη της Καθολικής Εκκλησίας και συγκεκριμένα του ιστορικού Αρχείου του Ιερού Ναού της Παναγίας της Νίκης, τη γνωστή σε όλους εμάς, Σάντα Μαρία στο Νιοχώρι.
Μου είχαν ήδη μιλήσει για το συγγραφικό και ερευνητικό έργο της που έχει να κάνει με την καθολική παρουσία στο νησί και η έρευνά της που πιο πολύ μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν οι Καθολικές Μοναχές, που έζησαν στη Ρόδο. Έστω, μια εισαγωγή της ιστορίας τους ήθελα ν΄ ακούσω και για τη δράση που είχαν εκείνες οι μοναχές.
Πόσο καιρό χρειαστήκατε να κάνετε την έρευνά σας και από πού αντλήσατε τα στοιχεία σας;
Σχεδόν τρία χρόνια χρειάστηκαν για να γράψω το βιβλίο. Βασίστηκα στα ιστορικά αρχεία των τεσσάρων Ταγμάτων των μοναχών που ήρθαν στο νησί, αλλά και ερεύνησα με προσοχή τα πλούσια αρχεία του καθολικού Ναού της Santa Maria της Ρόδου, με τη συνεχή στήριξη του Πατέρα Ιωάννη Λουκά, του Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου. Βυθισμένη σε έγγραφα και ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ακούγοντας μαρτυρίες, επικοινωνώντας με τις σημερινές μοναχές στην Ιταλία, ένιωθα κάθε φορά μεγαλύτερη συγκίνηση για την ιστορία τους. Θέλησα επομένως να αφιερώσω το βιβλίο “Missionarie in Egeo”, το οποίο έγραψα στην ιταλική γλώσσα, σ’ αυτές τις γυναίκες, σε αυτά τα νεαρά κορίτσια που πρόσφεραν τη ζωή και τη δράση τους στη Ρόδο, μακριά και εκείνες, όπως εγώ, από τη δική τους πατρίδα.
Από πόσα Τάγματα ήταν οι Ιταλίδες μοναχές που ήρθαν;
Από τέσσερα Τάγματα. Στη Ρόδο υπηρέτησαν μοναχές από τα τρία Τάγματα ενώ στην Κω και τη Λέρο μοναχές από το τέταρτο.
Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή. Οι πρώτες μοναχές ήρθαν πολλά χρόνια πριν την Ιταλική περίοδο. Ποιοι τις κάλεσαν και σε ποιούς ακριβώς απευθύνονταν;
Οι πρώτες Φραγκισκανές καθολικές γαλλίδες μοναχές, του Τάγματος της Gemona που θα σας μιλήσω στη συνέχεια, ήρθαν στη Ρόδο το 1875, από την Iεραποστολή της Κωνσταντινούπολης. Ορισμένες καθολικές οικογένειες της Ρόδου θεώρησαν αναγκαίο να δοθεί μία καλή εκπαίδευση στα παιδιά τους και για το λόγο αυτό υπέγραψαν ένα συμβόλαιο, μια συνεργασία με την Ιεραποστολή της Κωνσταντινούπολης. Αυτές ήταν οι οικογένειες Biliotti, Ducci, Masse, Vidal, Φραράκη, Γαληνού, Ζορμπαζόγλου, αλλά και η οικογένεια ενός Τούρκου αξιωματούχου του Mashonk Pasha… H Ιεραποστολή της Κωνσταντινούπολης έστειλε οπότε μία Ιταλίδα, μία Ελβετίδα, μία Γαλλίδα…
Οι Ιταλοί πότε έφεραν τις μοναχές;
Όταν ήρθαν οι Ιταλοί στη Ρόδο, επί διοίκησης του Mario Lago και συγκεκριμένα το 1923, έφεραν τις Ιταλίδες Φραγκισκανές Μοναχές του Τάγματος της Gemona, που είναι μια πόλη στο Friuli της Βόρειας Ιταλίας. Στα ιταλικά λέγονται “Suore Missionarie Francescane del Sacro Cuore”. Ήρθαν τότε για να διδάξουν τα παιδιά των Ιταλών που κατοικούσαν πλέον στη Ρόδο, και ζούσαν σε ένα συγκρότημα στη σημερινή οδό Αλεξάνδρου Διάκου, όπου υπήρχε το παρεκκλήσι της «Ιερής Καρδιάς του Χριστού», ένα σχολείο, το βρεφοτροφείο προσφέροντας τελικά τις υπηρεσίες τους στα κορίτσια όλων των θρησκειών της Ρόδου, ορθόδοξες, καθολικές, μουσουλμάνες, και όλων των εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων ελληνίδες ορθόδοξες. Υπήρχε και ένα κτίριο όπου δίδασκαν στα κορίτσια χειροτεχνία, κέντημα και μουσική, όπου είναι γνωστό σε όλους ως Οικοκυρική. Δεν τους ενδιέφερε να προσηλυτίσουν, παρά μόνο να τους μάθουν την Αγάπη και τη συνύπαρξη των κατοίκων. Και χωρίς να ξεχωρίζουν αν τα παιδιά αυτά ήταν πλούσια ή φτωχά. Την εποπτεία στο κοινωνικό έργο που παρουσίαζαν, είχε ο Φραγκισκανός Επίσκοπος.
Στο Ορφανοτροφείο Θηλέων ποιες υπηρετούσαν;
Ήταν οι Μοναχές από το 2ο Τάγμα. Ήταν οι Αδελφές του «Ελέους της Ασπίλου Συλλήψεως» της Ivrea, πόλης κοντά στο Τορίνο, στη Βόρεια Ιταλία. Στα ιταλικά “Suore di carita’ dell’ Immacolata Concezione”. Και εκείνες ήρθαν το 1923, και επειδή ήταν δασκάλες δημιουργήθηκε το Ινστιτούτο Θηλέων, το σημερινό γνωστό σε όλους Ορφανοτροφείο Θηλέων. Στο 1936-37 φοιτούσαν εκεί 675 μαθήτριες, στο Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο. Οι μαθήτριες μπορούσαν να παραμείνουν και τη νύχτα ή να φάνε και να φύγουν το απόγευμα για τα σπίτια τους. Οι μοναχές του 2ου Τάγματος δίδασκαν όχι μόνο στην πόλη της Ρόδου, αλλά πήγαιναν και στα χωριά Peveranio, τον σημερινό Άνω Καλαμώνα, Campochiaro δηλαδή την Ελεούσα, το San Benedetto, τον οικισμό Άγιο Βενέδικτο, στα Κολύμπια. Ήταν σίγουρα αυστηρές, δίδασκαν από χημεία και μαθηματικά, μέχρι μουσική. Φορούσαν ένα μαύρο ράσο, με μεγάλο άσπρο γιακά και καπέλο.
Και βέβαια υπήρχαν οι καλόγριες του Νοσοκομείου.
Εκείνες ήταν οι μοναχές του 3ου Τάγματος, που ιδρύθηκε στο Κάιρο και λεγόταν «Ιεραπόστολοι της Αιγύπτου», στα ιταλικά “Suore Francescane Missionarie d’ Egitto”. Ήρθαν το 1924 και υπηρέτησαν στο Νοσοκομείο της Ρόδου. Ήταν περισσότερες από 40 και βρίσκονταν κυριολεκτικά σε όλα τα πόστα, από το χειρουργείο, μέχρι τα διοικητικά γραφεία, το θυρωρείο, τα μαγειρεία.
Επίσης στο Γηροκομείο υπηρετούσαν καλόγριες.
Ναι, στο Ospizio Ducci. Λειτουργούσε ένα γηροκομείο στο Νιοχώρι, προσφέροντας υπηρεσίες για όποιον είχε ανάγκη, ανεξαιρέτως θρησκείας και οικονομικής κατάστασης. Σ΄ αυτό λοιπόν υπηρετούσαν τέσσερις καλόγριες από το 3ο Τάγμα του Νοσοκομείου.
Οι μοναχές του 4ου Τάγματος βρίσκονταν σε άλλα νησιά;
Το 4ο Τάγμα ήταν οι Αδελφές Ζηλώτριες της Ιερής Καρδιάς, στα ιταλικά “Suore Zelatrici Missionarie del Sacro Cuore”. Ήρθαν το 1923 και πήγαν αμέσως στην Κω, όπου διεύθυναν τα Σχολεία Θηλέων της Κω και της Λέρου, καθώς και το Ιπποκράτειο νοσοκομείο της Κω.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος ποια ήταν η δράση τους; Κινδύνευσαν κι οι ίδιες και κάποιες σκοτώθηκαν.
Το 1940 άρχισαν οι βομβαρδισμοί και στο Ινστιτούτο Θηλέων, έπεσαν σύμφωνα με τα στοιχεία και τις μαρτυρίες που έχω συγκεντρώσει- συνολικά επτά βόμβες στην αυλή και στον κήπο, όπου κατέστρεψαν τα πάντα. Στο χώρο είχαν ήδη φροντίσει να δημιουργήσουν καταφύγιο, το οποίο ήταν ανοιχτό προς όλους. Μετά άρχισε η περίοδος της πείνας για όλο το λαό. Κι εκεί οι καλόγριες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να φροντίσουν τα προστατευόμενα μέλη τους. Και ναι στα χρόνια εκείνα σκοτώθηκαν και μοναχές, συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1945 στο Campochiaro δηλαδή στην Ελεούσα δύο αδελφές η Sr. Ernesta Colompi και η Sr Filippina Castelli του Τάγματος της Ivre. Σήμερα ο τάφος τους βρίσκεται στο Καθολικό Νεκροταφείο. Μετά τον πόλεμο και με ένα νέο πλέον κεφάλαιο της ιστορίας που άνοιγε για τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα, έφυγαν. Επιτρέψτε μου ωστόσο να τονίσω ότι πέραν από τα έντονα συναισθήματα που αφήνει πάντα πίσω του ένας πόλεμος, πέρα από την πολιτική διάσταση της εποχής, θεωρώ σημαντικό με την ωριμότητα της απόστασης του χρόνου, όλοι εμείς οι κάτοικοι της Ρόδου να θυμόμαστε εκείνους και εκείνες που λόγω της Πίστης τους, έζησαν, πρόσφεραν και επέστρεψαν την αγάπη τους σε αυτό το νησί. Ως Ιταλίδα που με υιοθέτησε αυτός ο ευλογημένος Τόπος και ως Καθολική Χριστιανή θέλησα γράφοντας το βιβλίο αυτό, να μάθουν οι νεώτεροι ότι κάποτε έζησαν στη Ρόδο εκείνες οι Μοναχές.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
