Υφυπουργός Πολιτισμού: "Κέντρο πολιτισμού διεθνούς εμβέλειας η Μεσαιωνική Πόλη"

Λίζα Γ. Τσοπανάκη

Ο υφυπουργός Πολιτισμού Κ. Στρατής επισημαίνει την ανάγκη για περαιτέρω σύνδεση του πολιτισμού με τον τουρισμό

Την πρόθεση του Υπουργείου Πολιτισμού να συμβάλλει με κάθε τρόπο στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Δωδεκανήσου και ιδιαίτερα της Μεσαιωνικής Πόλης εξέφρασε ο Υφυπουργός Πολιτισμού κ. Kωνσταντίνος Στρατής σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα "η Ροδιακή", με αφορμή το Μνημόνιο Συνεργασίας για τη Μεσαιωνική Πόλη που υπεγράφη χθες το πρωί, στο πλαίσιο του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου.

Ο κ. Στρατής μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην ανάγκη της προστασίας, ανάδειξης, διαχείρισης και βιώσιμης ανάπτυξης του μνημειακού συνόλου της Μεσαιωνικής Πόλης, κάνοντας μάλιστα λόγο για ανάδειξή της σε κέντρο πολιτισμού διεθνούς εμβέλειας.

Αναφορικά με τα ακίνητα της Μεσαιωνικής Πόλης που ανήκουν στο δημόσιο, ο κ. Στρατής ανέφερε πως στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι η ολιστική αξιοποίηση αυτών των ακινήτων πάνω σε συγκεκριμένους άξονες που έχουν τεθεί, ενώ αναφέρθηκε και στη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων της περιοχής μας σε σχέση με την ανταποδοτικότητά τους. Ο ίδιος αναφέρθηκε στην ανάγκη ύπαρξης ενός ποιοτικότερου τουρισμού στην Μεσαιωνική Πόλη που θα την καθιστά πόλο έλξης για εκατομμύρια τουριστών.

Ποια είναι τα σχέδια του Υπουργείου Πολιτισμού για την περαιτέρω προστασία και ανάδειξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου;
Η προστασία και η ανάδειξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου αποτελεί διαχρονικά μέριμνα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία έχει πολλαπλώς πραγματωθεί με σειρά ενεργειών. Μεταξύ αυτών, θα μπορούσε να αναφερθεί πλήθος σωστικών και αναστηλωτικών εργασιών στα μνημεία, καθώς και διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων.

Ωστόσο, μένουν ακόμη πολλά να γίνουν, έτσι ώστε η Μεσαιωνική Πόλη να διατηρήσει αφενός την ακεραιότητα και την αυθεντικότητά της, αλλά ταυτόχρονα να αναζωογονηθεί ως ζωντανός και βιώσιμος οικισμός και να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής των κατοίκων του, επιτυγχάνοντας την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των χρήσεων κατοικίας και ήπιας τουριστικής ανάπτυξης με επίκεντρο τον πολιτισμό. Σε αυτή την προσπάθεια δεν μπορούμε να βασιστούμε μόνο στις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού αλλά είναι αναγκαίες οι συνέργειες με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς, ώστε να προκύψει ένας ολιστικός και πολυεπίπεδος σχεδιασμός πάνω στη βάση κοινών διαπιστώσεων και στόχων.

Από ό,τι γνωρίζουμε, οι τοπικοί φορείς επιζητούν διακαώς να επανέλθει ο θεσμός της προγραμματικής σύμβασης που υπήρξε με το Υπουργείο Πολιτισμού. Τι ακριβώς θα περιλαμβάνει αυτή;
Όπως προαναφέρθηκε, οι συνέργειες μεταξύ Κεντρικής Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι αναγκαίες για έναν ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σχεδιασμό. Η επιθυμία των τοπικών φορέων συναντά την αντίστοιχη βούληση από την πλευρά του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ώστε να υπάρξει μια ευρύτερη συνεργασία σε θεσμική βάση.

Για αυτό τον λόγο, στο πλαίσιο του συνεδρίου για την 30ή επέτειο της ένταξης της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, τα δύο Υπουργεία υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Δήμο Ρόδου και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την προστασία, ανάδειξη, διαχείριση και βιώσιμη ανάπτυξη της Μεσαιωνικής Πόλης. Στο Μνημόνιο Συνεργασίας προσδιορίζονται με σαφήνεια οι στόχοι και οι δράσεις που θα περιλαμβάνονται και θα εξειδικεύονται στην Προγραμματική Σύμβαση.

Οι βασικοί στόχοι είναι η συντήρηση, αποκατάσταση, προστασία και ανάδειξη του μνημειακού συνόλου της Μεσαιωνικής Πόλης, η εξυγίανση και αναζωογόνηση του ενεργού οικισμού με όρους βιωσιμότητας και αειφορίας, η ανάδειξη της Μεσαιωνικής Πόλης σε κέντρο πολιτισμού διεθνούς εμβέλειας και η ανάδειξη του ιδιαίτερου νησιωτικού χαρακτήρα της Ρόδου. Αυτονόητη είναι και η μέριμνα για τη χρηματοδότηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου, στην οποία θα συμμετάσχει και το Υπουργείο Πολιτισμού.

Ήδη στο Μνημόνιο Συνεργασίας περιγράφονται οι βασικές δράσεις για μια ζωντανή και ανθεκτική Μεσαιωνική Πόλη, η οποία θα εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες ζωής για τους κατοίκους της, αλλά και θα αποτελεί πόλο έλξης ποιοτικού τουρισμού, με επίκεντρο τον πολιτισμό, σε όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα θα δίνεται έμφαση σε παραδοσιακές και σύγχρονες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, στην ανάδειξη του ζωντανού πολιτισμικού δυναμικού της πόλης, των παραδοσιακών τεχνών και πρακτικών. Δεν θα σχεδιάσουμε εν κενώ, αλλά στραμμένοι στην τοπική κοινωνία, τις ανάγκες και τις δυναμικές της.

Στη Μεσαιωνική Πόλη, το ελληνικό δημόσιο έχει στην ιδιοκτησία του δεκάδες ακίνητα. Υπάρχει κάποιο σχέδιο αξιοποίησής τους από το Υπουργείο Πολιτισμού;
Όντως, το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, διαχειρίζεται ακίνητα εντός της Μεσαιωνικής Πόλης. Σε πολλά από αυτά στεγάζονται πολιτιστικές και άλλες δημόσιες και κοινωφελείς χρήσεις.

Άλλα ακίνητα εκμισθώνονται σε ιδιώτες με συμβάσεις που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν. Στόχος μας είναι η ολιστική αξιοποίησή τους πάνω στους άξονες που ήδη σας απαρίθμησα, με τολμηρές λύσεις και συνεργασίες τόσο με τον Δήμο της Ρόδου όσο και με την τοπική κοινωνία. Ο σχεδιασμός αυτός θα αποτελέσει μία από τις σημαντικές δράσεις της Προγραμματικής Σύμβασης και θα συνδεθεί τόσο με την ολοκλήρωση της Πολεοδομικής Μελέτη όσο και με ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Κατά καιρούς οι εκπρόσωποι των τοπικών φορέων έχουν εκφράσει διαμαρτυρίες αναφορικά με τα έσοδα που εισπράττονται από τα μνημεία της Δωδεκανήσου και δεν τυγχάνουν της ανάλογης ανταποδοτικότητας. Ποιό είναι η ανταποδοτικότητα με βάση τα δικά σας στοιχεία;

Ο σχεδιασμός του Υπουργείου Πολιτισμού για τη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και των μουσείων της χώρας γίνεται παράλληλα στο επίπεδο της τοπικότητας αλλά και στο επίπεδο του συνολικού εθνικού αποθέματος της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τελευταία έχει εκφραστεί από εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η επιθυμία μέρος των εσόδων από τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μνημεία και τα μουσεία να αποδίδεται στους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ωστόσο, τα μνημεία και τα μουσεία έχουν όχι μόνο έσοδα αλλά και μεγάλες δαπάνες για τη συντήρηση, την προστασία, την ανάδειξη και τη φύλαξή τους, τη στιγμή που το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού έχει ένα μικρό προϋπολογισμό για τις ανάγκες, σε εθνικό επίπεδο, της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και του σύγχρονου πολιτισμού, ενώ δεν υπάρχει τομεακό πρόγραμμα ΕΣΠΑ για τον πολιτισμό.

Συνεπώς, η διαχείριση των εσόδων των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και των μουσείων κεντρικά από το Υπουργείο Πολιτισμού είναι απολύτως αναγκαία ως εγγύηση της εύρυθμης λειτουργίας όλων των χώρων της πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο εκείνων που έχουν μεγάλη επισκεψιμότητα και παρουσιάζουν πλεονασματική λειτουργία, όσο και εκείνων που η λειτουργία τους είναι ελλειμματική.

Από την άλλη, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ύπαρξη των μνημείων και των μουσείων που αποτελούν πόλο έλξης για τον τουρισμό προσφέρει σημαντικά παράλληλα οφέλη για την τοπική κοινωνία και οικονομία, αυτό που λέμε «εξωτερικότητες» στη γλώσσα της οικονομίας, συνεπώς η ανταποδοτικότητα των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς στις τοπικές κοινωνίες πρέπει να μετρηθεί και με βάση αυτές.

Η Ρόδος αλλά και τα Δωδεκάνησα γενικότερα είναι από τις περιοχές που αξιοποιούν στο έπακρο τη σύνδεση του πολιτισμού με τον τουρισμό. Πιστεύετε πως υπάρχουν δυνατότητες για περαιτέρω αξιοποίηση της παραπάνω σύνδεσης στην περιοχή μας αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας;

Αυτό είναι το επόμενο βήμα, η συνέχεια της προηγούμενης ερώτησής σας. Η χώρα μας είναι ένας κατεξοχήν προορισμός που συνδυάζει τον τουρισμό αναψυχής με τον πολιτιστικό τουρισμό. Πλήθος αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και μουσείων σε μια χώρα με πολλές φυσικές ομορφιές την καθιστούν πόλο έλξης για εκατομμύρια τουριστών.

Έχω πει σε άλλες περιπτώσεις ότι στόχος μας είναι κάθε τουρίστας να επισκέπτεται έναν τουλάχιστον αρχαιολογικό χώρο, μνημείο ή μουσείο. Έχω μιλήσει επίσης για την ανάγκη «κοινωνικοποίησης» της πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλαδή της σύνδεσής της με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και τη βιωμένη κουλτούρα, ώστε όχι μόνο να προσελκύει τους ξένους επισκέπτες, αλλά και να ενεργοποιεί τους μόνιμους κατοίκους.

Η Ρόδος και τα Δωδεκάνησα γενικότερα είναι ένας τόπος ιδιαίτερα ευνοημένος και σίγουρα η σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό εδώ βρίσκει γόνιμο έδαφος που μπορεί να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο. Κυρίως με στόχο τον ποιοτικότερο τουρισμό. Όχι μόνο ήλιος, θάλασσα και μαζική διασκέδαση λοιπόν, αλλά επί της ουσίας γνωριμία με τον τόπο, με τον πολιτισμό του, τα μνημεία του και τη σύγχρονη πολιτιστική ζωή του.

Η λειτουργία της υπηρεσίας της αγοράς του ηλεκτρονικού εισιτηρίου έχει ξεκινήσει εδώ και λίγους μήνες. Έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα; Ποιες είναι οι προοπτικές επέκτασής του σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Δωδεκανήσου;
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο λειτούργησε φέτος το καλοκαίρι σε 11 χώρους. Συγκεκριμένα στην Ακρόπολη και τους αρχαιολογικούς χώρους του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, στην Κνωσό και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, στον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο της Αρχαίας Μεσσήνης, που αθροιστικά αντιπροσωπεύουν το 40% των επισκεπτών και το 55% των εσόδων.

Από τα μέσα Ιουλίου λειτουργεί και η δυνατότητα προαγοράς του εισιτηρίου μέσω διαδικτύου. Τα πρώτα στοιχεία λειτουργίας είναι πράγματι ενθαρρυντικά. Η νέα υπηρεσία λειτουργεί χωρίς προβλήματα, βελτιώνοντας σημαντικά την εμπειρία της επίσκεψης, καθώς μειώνει τον χρόνο αναμονής και τις ουρές στις εισόδους των αρχαιολογικών χώρων.

Παρόλο που δεν έχει γίνει ακόμη μια συστηματική προώθηση της δυνατότητας διαδικτυακής αγοράς, τα στοιχεία δείχνουν αξιοσημείωτη επισκεψιμότητα της web εφαρμογής από 125 χώρες από όλο τον κόσμο. Είμαστε πολύ αισιόδοξοι, λοιπόν, και σχεδιάζουμε την επόμενη τουριστική σεζόν προσδοκώντας ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.

Παράλληλα, κάνουμε ενέργειες, ώστε στο επόμενο διάστημα να ξεκινήσει η σταδιακή επέκταση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου και στους υπόλοιπους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, σαφώς ο σχεδιασμός μας περιλαμβάνει και τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Δωδεκανήσου.