Ο έρωτας μιας Ροδίτισσας κι ενός Ιταλού στην Ιταλοκρατία

Pοδούλα Λουλουδάκη

Το ιστορικό μυθιστόρημα της Τίτσας Πιπίνου «Το κορίτσι του Αλεσάντρο».

Ένα κορίτσι που δεν υποτάσσεται στη μοίρα που της ορίζει η οικογένεια για ζωή, που στην πραγματικότητα ως η μικρότερη όλων και χωρίς ίχνος περιουσίας θα γινόταν η υπηρέτρια των αδελφών της, φεύγει από το νησί της, κι έρχεται στη Ρόδο να δουλέψει στη διάσημη Φραγκολεβαντίνα μοδίστρα, μαντάμ Φλώρα.

«Το κορίτσι του Αλεσάντρο», του Ιταλού μηχανικού της περιόδου Ντε Βέκκι, της σκληρότερης για τη Ρόδο, γίνεται η ηρωίδα του ιστορικού μυθιστορήματος της Τίτσας Πιπίνου που εδώ και λίγο καιρό βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία.

«‘Ερωτας σε κίνδυνο και τυλιγμένος με ιστούς από ζωές άλλων. Μια Δωδεκανήσια και ένας Ιταλός που αγαπήθηκαν μέσα στην τρέλα και τη βία του πολέμου. Η ζωή κι ο θάνατος που απελπισμένα αρπάζονται όπως το δηλητήριο από το αντίδοτό του» έγραψε η συγγραφέας Μάρω Βαμβουνάκη, λάτρης της Ρόδου για το μυθιστόρημα που παρουσιάζει το νησί και γεγονότα που εκτυλίχθηκαν από τις μέρες της Ιταλοκρατίας μέχρι σήμερα.

Η συγγραφέας Τίτσα Πιπίνου, γοητεύεται και γοητεύει με τη γραφή της αναδεικνύοντας έναν κρυφό έρωτα σαν τους πολλούς εκείνης της εποχής που άλλοι ευοδώθηκαν και άλλοι έμειναν για πάτα κρυφοί!

Με τόσα χρόνια τους Ιταλούς στρατιώτες στη Ρόδο, θα είναι πολλοί οι έρωτες που αναπτύχθηκαν με Ροδίτισσες!
Υπήρξαν πολλές ερωτικές ιστορίες μεταξύ Ιταλών και Ελληνίδων. Πάντα ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει στο κέντρο του έναν τέτοιο έρωτα. Όσοι γνώριζαν πως έγραψα μια τέτοια ιστορία, είχαν να μου διηγηθούν και μια ιστορία που ήξεραν οι ίδιοι, ή η οικογένειά τους, ή κάποιος που γνώριζαν ή είχαν ακούσει. Η δική μου είναι φανταστική, αλλά δεν νομίζω πως απέχει πολύ απ’ ό,τι συνέβη. Χρειάστηκε να ψάξω στο διαδίκτυο και σε βιβλία. Όχι γιατί ήθελα να γράψω ένα βιβλίο ιστορίας, δεν είμαι ερευνήτρια, αλλά γιατί έπρεπε να γνωρίζω καλά το πλαίσιο της εποχής κατά την οποία διαδραματίζεται η ιστορία μου. Διάβασα όσα βιβλία μπόρεσα σχετικά με την εποχή της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα και κυρίως στη Ρόδο και όσες αναφορές σε περιοδικά και εφημερίδες έπεφταν στα χέρια μου.

Πώς εμπνευστήκατε τη δική σας ιστορία έρωτα; Μια μοδιστρούλα, που ήρθε στη Ρόδο από άλλο νησί της Δωδεκανήσου, συνάντησε τον έρωτα στο πρόσωπο του εχθρού!
Ο Αλεσάντρο, ο ήρωάς μου δεν ήταν στρατιώτης, ήταν Ιταλός μηχανικός που είχε έρθει στη Ρόδο για να συμβάλει στην ανοικοδόμησή της. Άλλωστε ο έρωτας δεν είναι φραγμός, είναι χημεία που ούτε καν οι επιστήμονες δεν έχουν αποφασίσει ποια είναι η ένωσή της και ούτε πρόκειται να το καταφέρουν. Έπειτα δεν ήταν όλοι οι Ιταλοί που έμεναν στη Ρόδο φασίστες. Κάποιοι ήρθαν για να εργαστούν σ’ αυτή την αποικία της Ιταλίας για μια καλύτερη τύχη. Το κορίτσι ήταν μοδιστρούλα γιατί αυτό ήταν από τα λίγα επαγγέλματα που μπορούσε να κάνει ένα κορίτσι τότε.

Κι έτσι, εμφανίζεται η μαντάμ Φλώρα, η μοδίστρα στην οποία εργάστηκε, μια διάσημη Φραγκολεβαντίνα της Ρόδου!
Η οποία είχε έρθει από τη Σμύρνη, μετά την καταστροφή, κι άνοιξε ένα μοδιστράδικο σαν αυτό που είχε και στη Σμύρνη, στο κέντρο της Ρόδου όπου υπήρχαν τα ωραία νεοκλασικά με τους κήπους. Το μοδιστράδικο της μαντάμ Φλώρας και το σπίτι του Αλεσάντρο είναι στα υπέροχα νεοκλασικά ενώ η μοδιστρούλα, ερχόμενη από το νησί της νοίκιασε ένα δωμάτιο μέσα στο Νιοχώρι, με τα μικρά δρομάκια, τις κοινές αυλές, τις κοινές τουαλέτες όπου ζούσαν και οκτώ άτομα σε μια κάμαρη. Τα θυμάμαι αυτά ήταν η φτωχολογιά της Ρόδου. Η μοδιστρούλα μου λοιπόν γνώρισε τον Ιταλό μηχανικό όταν πήγε στο σπίτι του να πάρει μέτρα για να του ράψει κουρτίνες.

Από την έρευνά σας υπάρχουν στοιχεία που μπορεί να μαρτυρούν τη συχνότητα των ερώτων αυτών;
Είναι πολλοί τέτοιοι έρωτες γνωστοί. Υπάρχουν ζευγάρια που έζησαν τελικά μαζί, κι εδώ και στην Ιταλία. Άλλοι έφυγαν πριν ξεσπάσει ο πόλεμος με τη Γερμανία για να γλιτώσουν από τη λαίλαπα, άλλοι έμειναν για πάντα κρυφοί και δεν ευοδώθηκαν. Οι περισσότεροι Ιταλοί στρατιώτες ήταν φτωχά παιδιά του Νότου, τα οποία μάζεψαν, 18χρονα και τα έβαλαν σ’ ένα καράβι χωρίς αυτά να ξέρουν το λόγο που τους έστελναν σ’ ένα μέρος πολύ μακριά από το σπίτι τους.

Πολλούς Ιταλούς στρατιώτες οι οποίοι δεν συνεργάστηκαν τελικά με τους Γερμανούς, οι Ροδίτες τους έκρυψαν με κίνδυνο της ζωής τους, για μήνες. Τους έδιναν τροφή από το λιγοστό που έπαιρναν οι ίδιοι με δελτίο εν καιρώ πείνας η οποία είχε ως συνέπεια νεκρούς Ροδίτες στα πεζοδρόμια. Δεν έχει γίνει ποτέ καταμέτρηση των νεκρών από πείνα, αλλά ήταν πάρα πολλοί. Και ναι, υπήρξαν και κρυφοί έρωτες που δεν θα μάθουμε ποτέ, κάποιοι αναπτύχθηκαν τον καιρό που οι Ιταλοί κρύβονταν. Από την άλλη μεριά δεν γνωρίζουμε έρωτες με Γερμανούς στρατιώτες γιατί ήταν και πολύ μακριά η ψυχοσύνθεσή τους από τη δική μας.

Οι Ιταλοί στρατιώτες κυνηγήθηκαν από τους Γερμανούς, φυλακίστηκαν ή ναυάγησαν στο όνομα ενός ταξιδιού, κι ενός πλοίου που δεν τους πήγε ποτέ στον Πειραιά!
Ήταν εντυπωσιακή η σκληρότητα που επέδειξαν οι Γερμανοί απέναντι στους πρώην συμμάχους τους, τους Ιταλούς θεωρώντας προδοσία την ανακωχή. Ήθελαν τους Ιταλούς να συνεχίζουν να πολεμούν στο πλευρό τους και όχι να συνθηκολογήσουν με τους Συμμάχους. Γι’ αυτό και τους κυνήγησαν. Μόνο οι φασίστες Ιταλοί που πήγαν και πολέμησαν στο πλευρό τους είχαν ευνοϊκή μεταχείριση.

Και υπήρχαν και οι ντόπιοι που αντιστάθηκαν με μεγάλο κόστος για τους ίδιους και τις οικογένειές τους και οι άλλοι που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς! Ξέρουμε γι’ αυτούς ή τουλάχιστον κάποιοι κρατούν στοιχεία γι’ αυτούς τα οποία δεν θα βγουν ποτέ γιατί υπάρχουν σήμερα τα παιδιά και τα εγγόνια τους!
Υπήρχαν αυτοί που συνεργάστηκαν με τον εχθρό που ήταν προδότες στην πραγματικότητα, αλλά κι αυτοί που πλούτισαν σε βάρος των ανθρώπων που πεινούσαν, που κι αυτοί δεν είναι λίγοι. Ούτε και τα ονόματα των περισσότερων είναι άγνωστα.

Χρονολογικά το βιβλίο σας, ποιες περιόδους της Ρόδου περιλαμβάνει;
Ξεκινάει από την περίοδο Ντε Βέκκι, τη σκληρότερη για τα Δωδεκάνησα η οποία ξεκίνησε το 1937, διανύει τον πόλεμο, την Κατοχή, την Απελευθέρωση και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Είναι μια πολύ πυκνή εποχή σε γεγονότα που συμβαίνουν στον τόπο και αυτά φυσικά αντανακλούν και στις ζωές των ανθρώπων. Αυτός ήταν κι ο λόγος που επέλεξα την εποχή. Τη σκεφτόμουν πολλά χρόνια, έγραφα άλλα βιβλία ενδιάμεσα, αλλά πάντα το είχα στο μυαλό μου να ασχοληθώ.

Μας είσαστε τόσο γνωστή απ’ τα βιβλία σας, αλλά λίγα γνωρίζουμε για εσάς την ίδια!
Όλη η οικογένεια του πατέρα μου είναι από την Αίγυπτο, κι όταν επαναπατρίστηκε κάποιοι πήγαν στην Αθήνα, κάποιοι στη Ρόδο και άλλοι στο εξωτερικό. Όταν ξεκίνησα να γράφω το πρώτο μου βιβλίο «Η γυναίκα της σκιάς», πίστευα ότι πολύ δύσκολα μπορεί να πάρει κανείς στα σοβαρά μια γυναίκα συγγραφέα που προέρχεται από ένα νησί που είναι ταυτισμένο κυρίως με τον ήλιο, τη θάλασσα και τον τουρισμό. Στην πορεία διαπίστωσα ότι έκανα μεγάλο λάθος.

Πρώτον γιατί αν τους αρέσει αυτό που γράφεις δεν δίνουν σημασία από πού προέρχεσαι και το δεύτερο και πιο σημαντικό επειδή η Ρόδος έχει τόσο πλούσια ιστορία και τόσα πολλά γεγονότα που συνέβησαν εδώ που σε τροφοδοτούν αδιαλείπτως. Και ο Μεσαίωνας με ενέπνευσε ως εποχή γράφοντας τον «Ιππότη με το τριαντάφυλλο», ενώ γενικά όλα μου τα βιβλία αναφέρονται στον Μεσοπόλεμο με αυτό το τελευταία να αναφέρεται στην Ιταλοκρατία.