Σελίδες Ιστορίας 1916: Ο φοιτητής Ζαχαρίας Παπαζαχαρίου στην καρδιά του πολέμου, απαθανατίζει τη μάχη στο Βερντέν

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Κώστας ΤΣΑΛΑΧΟΥΡΗΣ

Είναι ντοκουμέντο. Και ενώ δημοσιεύονται όλα αυτά στη «Νέα Ρόδο», ένας νεαρός Ροδίτης φοιτητής που βρίσκεται στη Λυών, και φοιτά στο εκεί πανεπιστήμιο, σπουδάζοντας γαλλική φιλολογία, γίνεται στην κυριολεξία πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας, στέλνοντας ανταποκρίσεις για τις φονικές μάχες των χαρακωμάτων που διεξάγονται, όχι πολύ μακριά από την πόλη όπου διαμένει, αφού η Λυών απέχει από το Βερντέν μόλις 382 χιλιόμετρα... Βρισκόμαστε στην καρδιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου!

Πρόκειται για τον Παπαζαχαρία Ζαχαρία, τον «Γάλλο», όπως τον ξέραμε στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο, όπου υπηρέτησε διδάσκοντας τη γαλλική γλώσσα για πολλά χρόνια.

Ποιος δεν θυμάται τον καθηγητή Παπαζαχαρίου με τον πηγαίο, ευχάριστο χιούμορ, το ασύγκριτο, εύθυμο χαμόγελο. Ήξερε τους πάντες με το επίθετό τους και τους περισσότερους, φυσικά τους «αντάρτες», με τα μικρά τους ονόματα.

Όλοι είχαν κάτι καλό να πουν για τον «Γάλλο» ο οποίος σημειωτέον είναι από τους λίγους που επίσημα, κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής, πληροφορούσε για τα γινόμενα το ελληνικό Προξενείο. Διασώθηκαν τα σημειώματά του και οι πληροφορίες του. Φυσικά οι περισσότεροι πατριώτες-πληροφοριοδότες του Προξενείου παρέμεναν τότε και μέχρι σήμερα ακόμη «χωρίς ταυτότητα», για να μην παραπέσει τίποτε στις ιταλικές Μυστικές Υπηρεσίες. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Ο νεαρός σπουδαστής της γαλλικής φιλολογίας Παπαζαχαρίας Ζαχαρίας σε μια ανταπόκρισή του, που δημοσιεύεται στην πρώτη σελίδα της «Νέας Ρόδου», στις 5/18 Μαρτίου(1) 1916, με τίτλο «Η μάχη του Verdun-του τακτικού ανταποκριτού μας. Λυών-Φεβρουάριος».

Ζαχαρίας Παπαζαχαρίου-Από το βιβλίο «Icaro-Ίκαρος», του Γιώργου Αλ. Διακοσάββα

Η ανταπόκριση:
«Επί εξ ήδη κατά συνέχειαν ημέρας τα επίσημα ανακοινωθέντα αγγέλλουσι σφοδράς μάχας προς βορράν της πόλεως Verdun, την οποίαν πολλάκις οι Γερμανοί επεχείρησαν να καταλάβωσιν, αλλ’ απεκρούσθησαν μετά μεγάλων απωλειών.
Η μάχη αύτη, κατά τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, δύναται να παραταθή, και θα παραταθή περισσότερον από κάθε άλλην μάχην γενομένην κατά τους παρελθόντας πολέμους, καθώς και κατά τον παρόντα.

Ο Γαλλικός στρατός, λοιπόν, τας ημέρας ταύτας, υφίσταται έφοδον τοιαύτην, οίαν ουδέποτε είδεν η ανθρωπότης μέχρι σήμερον. Διατί άρα γε το Γερμανικόν Επιτελείον υπό την αρχηγίαν του Κρόμπριντζ(2) επεχείρησε το τοιούτον; Διατί εγκατέλειψε το Ρωσικόν και το Μακεδονικόν μέτωπον και έστρεψε τα βλέμματα προς το Δυτικόν;

Η απάντησις είνε απλουστάτη. Πάντες γνωρίζομεν ότι απ’ αυτής της αρχής του πολέμου το όνειρον των Γερμανών ήτο η κατάληψις των Παρισίων και ότι τα λοιπά μέτωπα ήσαν παιχνίδι δι’ αυτούς, ίνα ομιλήσωμεν απλούστατα. Το όνειρον, όμως, τούτο δεν επηλήθευσεν, ο αποκλεισμός εξακολουθεί, η πείνα μαστίζει τους κατοίκους αυτής, τα μέτωπα, τα θεωρούμενα μηδέν είναι αήττητα, η δε Γαλλία ανθίσταται υπερηφάνως κατά του αλαζόνος Γερμανικού αετού.
Είνε λοιπόν υποχρεωμένη η Γερμανία να δώση εν coup decisif-αποφασιστικόν κτύπον- κατά των Παρισίων ίνα φέρη αποτέλεσμα.

Προς τούτο λοιπόν επί δύο και περισσότερον ήδη μήνας ήρχισαν προετοιμασίαι.
Τα αυστριακά τηλεβόλα των 420 και 305 μετεφέρθησαν, αι κατά της Σερβίας πυροβολαρχίαι επίσης. Αι καλλίτεραι στρατιαί, το περίφημον 3ον σώμα του Βρανδεμβούργου και το 15ον υπό την ηγεσίαν του Στρατηγού βον Daimling(2)μετεκομίσθησαν, αλλ’ άνευ αποτελέσματος.

Οι φονικές μάχες του Βερντέν, στην πρώτη σελίδα της «Νέας Ρόδου», όπως τις απαθανάτισε ο φοιτητής Ζ. Παπαζαχαρίου

Το Verdun αποτελεί τας Θερμοπύλας της Γαλλίας, ο δε Κρόμπριντζ όστις προ των θυρών της οχυρωτάτης ταύτης πόλεως, ωνειρεύθη την στραταρχικήν ράβδον, ας μάθη ότι τότε μόνον η πόλις αύτη, θα περιέλθη εις τας χείρας του, όταν εντός των χαρακωμάτων, δεν έχει πλέον Γάλλους στρατιώτας. Είνε όμως δυνατή η περίπτωσις αύτη; Ουδέποτε.

Το γαλλικόν πυροβολικόν βάλλον ευστόχως σιγά αφ’ ενός τας εχθρικάς πυροβολαρχίας, προστατεύει δε αφ’ ετέρου τους στρατιώτας, διά την ημέραν εκείνην, καθ’ ην ο ένδοξος στρατηγός Ζοφφρ(3), όστις φείδεται του αίματος και όστις σήμερον αποτελεί το ιδεώδες παντός Γάλλου πατριώτου, θα δώση το σύνθημα της γενικής εφόδου διά την τελικήν νίκην.

Και η ημέρα αύτη δεν θα βραδύνη.

Η βασιλική οικογένεια του Μαυροβουνίου καθώς και η Κυβέρνησις προ του τέλους της προσεχούς εβδομάδος, αναχωρούσι δια Βορδώ(4) ένθα κατάλληλα διαμερίσματα προς τούτο ητοιμάσθησαν εις τα προάστεια της πόλεως, κατά διαταγήν της Γαλλικής Κυβερνήσεως.

Ως αιτίαν της αναχωρήσεως, υποθέτομεν το κλίμα της Λυών, το οποίον ένεκεν των δύο ποταμών(5) οίτινες διασχίζουσι την πόλιν είναι ελεεινόν(6)».

Γάλλοι στρατιώτες στα χαρακώματα στο Βερντέν

Τέτοια, πλήρη κείμενα, δεν έχουν δημοσιεύσει ούτε οι μεγαλύτερες αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής. Για την Ιστορία η μάχη του Βερντέν είναι συνυφασμένη με όλο τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Διεξήχθη σε χαρακώματα σε μια έκταση 25 χιλιομέτρων και σε διάστημα από 21 Φεβρουαρίου μέχρι 19 Δεκεμβρίου 1916, με 380 χιλιάδες Γάλλους νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους και 500 χιλιάδες Γερμανούς. Χρησιμοποιήθηκαν στο μέτωπο αυτό, 45 γερμανικές μεραρχίες και 65 γαλλικές..

Οι Γάλλοι στους πέντε πρώτους μήνες των μαχών έριξαν 14 εκατομμύρια βλήματα.

Η μάχη του Βερντέν υπήρξε, μέχρι σήμερα, η φονικότερη όλων των εποχών-τόσοι άνδρες σε τόσο μικρό κομμάτι γης, αντιστοιχούσαν 15-20 τον αριθμό για κάθε μέτρο, εάν κατά μέσον όρο υπήρχαν από κάθε πλευρά 50 μεραρχίες.
Έτσι μας απαθανατίζει ο νεαρός Παπαζαχαρίου τις πρώτες μέρες της μάχης.

Πανόραμα του Βερντέν-1917

Ο Ζ. Παπαζαχαρίου τα κατοπινά χρόνια στον Ίκαρο- Από το βιβλίο «Icaro-Ίκαρος», του Γιώργου Αλ. Διακοσάββα

Επίθεση Γάλλων στρατιωτών κατά τη μάχη του Βερντέν

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Παλαιά και νέα ημερομηνία.
2. Το όνομα διδόταν στον πρίγκιπα διάδοχο του γερμανικού θρόνου. Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για τον Φρειδερίκο-Γουλιέλμο γιό του αυτοκράτορα Γουλιέλμου του Β΄. Το όνομα προέρχεται από το Krone=στέμμα και Prinz+πρίγκιπας Γεννήθηκε στο Πότσδαμ 6 Μαΐου 1882 και πέθανε στο Χέσινγκεν στις 20 Ιουλίου 1951. Berthold Karl Adolf von Deimling (21Μαρτίου 1853-3 Φεβρουαρίου 1944. Από τους μεγάλους ηγήτορες του γερμανικού στρατού κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Του απονεμήθηκε το ανώτατο παράσημο “Pour le Merite”.

3. Ζοζέφ Ζακ Σεζαίρ Ζοφφρ (12 Ιανουαρίου 1852-3 Ιανουαρίου 1931, Γάλλος στρατηγός, από τους μεγάλους ηγήτορες των Συμμαχικών δυνάμεων.

4. Μπορντό.
5. Ροδανός και Σον.
6. Ίσως οι δύο τελευταίες παράγραφοι, που είναι άσχετες προς το κείμενο να γράφτηκαν από τον νεαρό φοιτητή, επειδή η πριγκίπισσα του Μαυροβουνίου Έλενα παντρεύτηκε τον βασιλιά της Ιταλίας Βιτόριο Εμμανουέλε Γ’. Σήμερα το Βατικανό ανακήρυξε τη βασίλισσα Έλενα, Αγία.