Σελίδες Ιστορίας: Ο πιο καθαρός αέρας της Ανατολής στην περιοχή Κουμπουρνού, όπου οι οικίες των Προξένων-Νιοχώρι
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 856 ΦΟΡΕΣ
Πού βρισκόταν ο Κολοσσός-διάφορες εικασίες
Επιμέλεια και γράφει ο Κώστας Τσαλαχούρης
Ο Charles Cottu συνεχίζει την περιγραφή του:
Η κουβέντα μας διακόπηκε όταν ένα μικρό κομμάτι ξύλου άγγιξε τις χορδές ενός μαντολίνου. Ένας από τους γιους του εμπόρου καθισμένος ανακούρκουδα, έπαιζε το πρελούδιο ενός άγριου ανέμου, που μου φάνηκε γεμάτο αρμονία, από τη στιγμή, που η μικρή του αδελφή, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, άρχισε να τραγουδάει με μια γλυκιά φωνή ακατανόητους στίχους.
Ήταν προσευχή ή ένας από αυτούς τους όμορφους ύμνους με αναμνήσεις της αιχμαλωσίας;
Για την Ιστορία ο χρόνος μας άφησε τέτοια τραγούδια, που διέσωσε Αλμπέρτος Χεμσί, συνθέτης Κλασικής Μουσικής, γεννημένος στο Τούργκουγλου της Τουρκίας στις 17 Ιουνίου 1898 και πέθανε στο Παρίσι στις 8 Οκτωβρίου 1975.
Το βιβλίο του υπάρχει στα αρχεία του Ωδείου Μ. Καλομοίρη στην πλατεία Βάθης -βρίσκεται στα χαρτιά του υπογράφοντος από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το εν λόγω βιβλίο εκδόθηκε το 1932 στην Αλεξάνδρεια, αναφέρεται στην Ιστορία των Εβραίων της Ρόδου-πώς έφυγαν από την Ισπανία το 1492 και διασώζει τα τραγούδια “Estavase la mora en su bel estar”, “Como la rosa en la gűerta…”, “El rey por muncha madruga”, “hijas tiene el buen rey…”, “! Ah, el novio no quere denero!..” και “Vengáx en buen’hora, Siñora coshuegra”.
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ
O Charles Cottu συνεχίζει το κείμενό του:
Δεν ξέρω. Αλλά, κάτι η ψυχική μου διάθεση, κάτι η νοσταλγία της πατρίδας, ποτέ τόσο μελαγχολικοί τόνοι δεν είχαν μιλήσει έτσι μέσα μου για εξορία και αόριστους πόνους.
Όταν ακούστηκαν και οι τελευταίες νότες, ο ενθουσιασμός μου μετατράπηκε σε τόσο δυνατά χειροκροτήματα, που φόβισαν τη μικρή τραγουδίστρια, η οποία εξαφανίστηκε αμέσως.
Αφήσαμε λοιπόν, τον Ισραηλίτη ο οποίος ζήτησε την άδεια να επισκεφτεί τη φρεγάδα. Ήρτε, την άλλη μέρα, με αρκετές προμήθειες εμπορευμάτων και έτσι το πορτοφόλι των συντρόφων μας, πλήρωσε στο έπακρο τη φιλοξενία που είχαμε δεχτεί.
Η μέρα περνούσε και ήταν ώρα να φύγουμε, αν δε θέλαμε να μείνουμε μέσα στην πόλη, που οι πόρτες κλείνουν με τη δύση του ήλιου.
ΠΕΤΡΙΝΑ ΒΛΗΜΑΤΑ
Πηγαίνοντας βιαστικά προς την εξοχή, κοντά στη θάλασσα, όπου μένουν οι πρόξενοι της Ευρώπης, παρατήρησα, χωμένα μέσα στην άμμο των δρόμων, τεράστια πέτρινα βλήματα, άλλα σπασμένα και άλλα άθικτα. Η γη ήταν σπαρμένη απ’ αυτά.
Από πού προέρχονται αυτές οι σφαίρες; Είναι τα βλήματα που πέταξαν στην πόλη; Πολύ πιθανόν.
Πολύ πριν από τη μεγάλη πολιορκία της Ρόδου, οι Τούρκοι είχαν ήδη ένα εξαιρετικό πυροβολικό και στους πολέμους τους ενάντια στον περίφημο Σκάντερμπεργκ(1), τους βλέπουμε να χρησιμοποιούν γιγάντια κανόνια.
Τα διατηρούν ακόμη στα Δαρδανέλλια, στον πύργο του Fouillerie και της Σμύρνης και πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού, χρησιμοποίησαν με ευκολία αυτές τις μπρούτζινες αβύσσους, προορισμένες να κάνουν περισσότερο θόρυβο, παρά κακό. Αλλά γιατί αυτές οι σφαίρες έμειναν στην ίδια θέση, όπου, πάνω από τριακόσια χρόνια πριν, σταμάτησε το τελευταίο τους αναπήδημα;
ΚΑΜΙΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ
Είναι ακόμα μια απόδειξη της ανατολίτικης ματαιότητας, που ευχαριστιέται να αφήνει για πολύ καιρό, σαν μάρτυρες της νίκης της, κατεστραμμένες πλευρές τοίχων και αφυδατωμένα κρανία, που ταλαντεύει ο άνεμος στα μαύρα οδοντωτά τείχη του παλατιού του σουλτάνου; Ή είναι μάλλον η συνέπεια αυτής της υπέρτατης ραθυμίας, που δεν αφήνει τους Τούρκους να αλλάξουν τίποτα στα μέρη που διαφεντεύουν;
Η τελευταία υπόθεση θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η πιο σωστή, επειδή-ας μην τα λέμε συνέχεια-όλα έμειναν όρθια στη Ρόδο.
Από τη μέρα που ο Μέγας Μάγιστρος με τους Αδελφούς του εγκατέλειψαν το νησί, ο Τούρκος δεν κατεδάφισε μα ούτε και έχτισε τίποτα. Ήρτε να καθίσει πάνω στα χαλιά του με το ναργιλέ του, που τον καπνίζει εδώ και αιώνες και θα τον καπνίζει ατάραχος πάνω στα ερείπια του κόσμου.
Βγήκαμε από την πόλη, από μια πύλη που βλέπει σε ένα λιμανάκι. Ένας στρογγυλός, ογκώδης πύργος φυλάει την είσοδο. Έτσι λοιπόν ο κολοσσός της Ρόδου, μας ξανάρθε στο νου.
Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ
Ο κύριος Drovetti, μας διαβεβαίωσε ότι αυτό το θαύμα του Κόσμου, πρέπει να βρισκόταν μέσα στο μεγάλο λιμάνι, ανάμεσα από δύο προμαχώνες που μας έδειξε.
Αυτή η άποψη δεν ικανοποίησε κανένα μας και, μην έχοντας η παράδοση αφήσει τίποτα το σίγουρο γι’ αυτό, μείναμε όλοι πεπεισμένοι, ότι ο γίγαντας είχε υψωθεί πάνω στους βράχους, πολύ κοντά ο ένας στον άλλο, που φράζουν την είσοδο του δεύτερου όρμου. Τα αρχαία καράβια, που περνούσαν, ας πούμε, ανάμεσα από τα πόδια του αγάλματος, πρέπει να ήταν πολύ μικρών διαστάσεων.
Τα ελληνικά τρεχαντήρια(2), και οι πρώτες βενετσιάνικες γαλέρες, στενές, ελαφριές, οξύπρυμνες και με πανιά που μαζεύονται εύκολα, μας δίνουν πιθανότατα την ακριβή εικόνα των πλοίων της αρχαιότητας. Πρόσφατα στην Πομπηία, παρατηρώντας τα ανάγλυφα ενός τάφου, πάνω στον οποίο διάβαζε κανείς αυτή τη συγκινητική επιγραφή: «Servilia amico animœ», είδα σκαλισμένη την αλληγορία που δείχνει το θάνατο σαν ένα ήσυχο λιμάνι, που ξεκουραζόμαστε μετά το ταξίδι της ζωής.
Ήταν ένα καράβι που έριχνε άγκυρα κοντά στην ακρογιαλιά. Τα πανιά ήταν κατεβασμένα και τα έδεναν οι ναύτες. Αυτή η βάρκα είχε μιαν εκπληκτική ομοιότητα με τη σακολέβα (τρεχαντήρι) του Αιγαίου. Είναι λοιπόν, πολύ φυσικό να επαναφέρουν τις τριήρεις στις μέτριες κατηγορίες των πλοίων, για τα οποία το πρότυπο μας δίνουν τα φρέσκα και τα γλυπτά...
ΚΟΥΜΠΟΥΡΝΟΥ
Ο κύριος Drovetti, οδηγώντας μας στο σπίτι του, μας πήγε προς την άσπρη αμμουδερή μύτη που σχηματίζει το ανατολικό άκρο του νησιού. Πάνω σ’ αυτή την άγονη χερσόνησο υψώνεται ένα πυκνό αλσύλλιο από φοίνικες που καλύπτουν τον σεβάσμιο τάφο ενός οσίου.
Κοντά στο Μουσουλμάνο άγιο, βρίσκονται προφυλαγμένοι οι τάφοι των πασάδων που η Πύλη εξόριζε άλλοτε στη Ρόδο, όταν δεν ζητούσε το κεφάλι τους. Λίγο πιο μακριά, αρχίζει η φραγκική συνοικία, κατοικημένη από μερικές οικογένειες ευρωπαϊκής καταγωγής, πρόξενους, άρρωστους λιγότερο ή περισσότερο, που έρχονται να αναπνεύσουν τον πιο καθαρό αέρα όλης της Ανατολής και τέλος από Έλληνες ναυτικούς, ιδιοκτήτες καμπαρέ. Πληθυσμός ασταθής και πάντα σε κίνηση.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΚΛΑΒΕΣ
Άλλοι Έλληνες σκορπισμένοι στο νησί, καλλιεργούν τα χωράφια που τους νοικιάζουν οι Τούρκοι και οι Εβραίοι. Ένα φιρμάνι του μεγάλου αφέντη απαγορεύει στους χριστιανούς να αγοράζουν ιδιοκτησίες μέσα στην επικράτεια. Καμιά φορά οι Χριστιανοί παραβλέπουν την απαγόρευση, αγοράζοντας μέσω των γυναικών τους, που θεωρούνται σκλάβες ή ραγιάδες, τα αγαθά που θέλουν να αποκτήσουν.
Χάρις σ’ αυτή τη στρατηγική, οι Γάλλοι κατάφεραν να έχουν στην Τουρκία εξοχικά σπίτια.
Ο Εβραίος ιδωμένος από τους Τούρκους σαν οικιακό ζώο, εξαιρείται απ’ αυτό το νόμο που ανανεώθηκε πρόσφατα από την Οθωμανική Κυβέρνηση. Αυτό το μέτρο, φαίνεται, κατ’ αρχήν, πρωτόγονο κι άστοχο, μια που εμποδίζει πλούσιους ξένους να εγκατασταθούν στα παρατημένα χωράφια και να τους ξαναδώσουν ζωή, πράγμα που δεν είναι παρά η φυσική συνέπεια της ερήμωσης και της μεγάλης μιζέριας μέσα στην οποία βούλιαξαν όλες οι επαρχίες της Αυτοκρατορίας.
Οι περισσότεροι Τούρκοι επιθυμούν να πουλήσουν τα χωράφια τους, έκτασης τριών ή τεσσάρων λευγών(3), που δεν ξέρουν και δεν μπορούν να καλλιεργήσουν. Αν οι Χριστιανοί αποκτήσουν την ελευθερία να αγοράζουν ιδιοκτησίες, χωρίς φασαρίες και ξεσηκωμούς, η όψη αυτού του υπέροχου τόπου θα αλλάξει.
Το νέο και δραστήριο αίμα της Ευρώπης θα χυθεί στις φλέβες αυτού του παραλυτικού, που δεν περιμένει για να σηκωθεί παρά μόνο το άγγιγμα του Θεού. Έτσι, όμως, ο μουσουλμανικός πληθυσμός θα εξαφανιστεί καταποντισμένος από τη χριστιανική εισβολή.
ΑΥΡΙΟ: Η συνέχεια
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Εθνικός ήρωας της Αλβανίας. Γεννήθηκε στις 6.5.1405 ως Γεώργιος Καστριώτης και πέθανε από ελονοσία στις 17.1.1468.
2. Ο μεταφραστής-(στρια), το αφήνει όπως γράφεται στη γαλλική-sacolève.
3. Μία λεύγα, μονάδα μέτρησης του μήκους που ισοδυναμεί με 4.425 μέτρα ή με τρία ναυτικά μίλια
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
