Ηλίας Καραβόλιας: Η χαμένη άλγεβρα της ωφελιμότητας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

Αυτό που θα περιγράψουμε πρόκειται για ζήτημα λειτουργικής αποκατάστασης του ιδεολογικού μοντέλου των ορθολογικών προσδοκιών στην αγορά, αν και ουσιαστικά αφορά «το πρόβλημα της αγοραίας συμφιλίωσης» των διοικητικών αποφάσεων του κεφαλαίου.

Η Tesla ανακοίνωσε, ότι θα απολύσει 14-20 χιλιάδες εργαζόμενους (έχει 140 χιλιάδες) και ο Musk επικαλέστηκε ότι φταίει η… διαφήμιση και το marketing, για την πτώση της ζήτησης.
Δείτε όμως την πραγματικότητα : η Tesla παρέδωσε 386.810 ηλεκτρικά οχήματα τους πρώτους 3 μήνες του 2024, δηλαδή κατά 8,5% λιγότερα συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2023.
Σε όρους μαθηματικής λογικής : πέφτει ο τζίρος (άρα και η προσδοκία του κέρδους θα υποχωρήσει) κατά 8,5 %, οπότε πολύ απλά απολύουμε άνω του 15% προσωπικό.

Όπως έγραψαν οι χρηματιστηριακοί αναλυτές «οι σαρωτικές απολύσεις, που ισοδυναμούν με μείωση της παραγωγικής δυναμικότητας της εταιρείας, μαρτυρούν ότι η μείωση των πωλήσεων οφείλεται σε αποδυνάμωση της ζήτησης και όχι της προσφοράς μοντέλων». Το εμπόρευμα θα γίνει φθηνότερο - ανακοίνωσε ο Musk - αλλά θα γίνουν και λιγότεροι οι εργαζόμενοι. Μεσολαβεί η ανάγκη για παραγωγική αφοσίωση ώστε να μην δημιουργηθεί πτώση της προσδοκίας για κέρδος.
Μπορεί να σας μοιάζει ορθολογικός αυτός ο μαθηματικός φορμαλισμός αλλά μεσομακροπρόθεσμα αυτός είναι πάντα που οδηγεί με βεβαιότητα στην ύφεση.

Πρόκειται για “mathiness” ( μαθηματική κατάχρηση και επιτήδευση) όπως έγραψε στην American Economic Review το 2015 o Paul Romer.
Η μείωση των θέσεων εργασίας, όπως φυσικά και των μισθών, είναι υποτίθεται «αναγκαίο κακό» για τη δυνητική επάνοδο της οικονομίας.

Οι Musk αυτού του τεχνοκαπιταλισμού, με το ολιγοπωλιακό τους πλαίσιο κυριαρχίας, στηρίζονται στην παραδοχή του «αντιπροσωπευτικού συναλλασσόμενου» και στη σύγκλιση των μεγεθών με όρους αποτελεσματικής προσομοίωσης (δηλαδή να συμβαδίζουν πάντα τα νούμερα και τα κέρδη με την αγορά ακόμα και αν δεν τρέχει η αγορά όπως την «ρύθμιζε» η προσδοκία). Άραγε όμως, σε ποια αγορά και με ποιον ακριβώς συναλλάσσεται ο ορθολογικός agent; Γιατί δεν ψωνίζει σύμφωνα με τα αναμενόμενα, ο δήθεν εχέφρων αγοραστής του πολυτελούς υψηλής τεχνολογίας αγαθού;

Χωράνε φυσικά μια σειρά από πραγματικές παραδοχές και ορθολογικές υποθέσεις : πληθωρισμός, μείωση αγοραστικής δύναμης, αβεβαιότητα για το αύριο, υψηλό κόστος χρήματος.
Οι Musk αυτού του κόσμου όμως αγνοούν τις πραγματικές αυτές αναστολές και τις ρεαλιστικές δυσκολίες στη στοχευμένη από το marketing συμπεριφορά τού καταναλωτή.

Οι Musk αυτού του κόσμου, με τα δυσθεώρητα ύψη των αποτιμήσεών τους συγκριτικά με το εργατικό δυναμικό απασχόλησης και το ύψος των μισθών που δίνουν, έχουν το δικό τους διανοητικό σχέδιο εμφύτευσης ενός και μόνο οικονομικού υποδείγματος στην αγορά: αυτό της συνεχούς ζήτησης λόγω ορθολογικής επιλογής του καταναλωτή σε εποχή ανάπτυξης.

Αγνοούν εσκεμμένα και μυωπικά ότι, όταν τα κέρδη και οι χρηματιστικές αποτιμήσεις εκτοξεύονται πολύ, σε σχέση με τον μισθό και τα έσοδα των μικρομεσαίων, τότε λειτουργεί στον κοινό θνητό η (χαμένη) άλγεβρα της ωφελιμότητας με βάση τον νοητικό χάρτη των φόβων του αλλά και των ενστίκτων αυτοσυντήρησης…