«Νύχτα, θαλασσοταραχή, και η φωτιά να καίει το πλοίο…»!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Ο δύτης Βασίλης Μαντικός αφηγείται τη ναυτική τραγωδία του πλοίου «ΛΑΚΩΝΙΑ» όπως την έζησε ο πατέρας του

Τα ξεχασμένα ναυάγια, οι ναυτικές τραγωδίες που συγκλόνισαν κάποτε το πανελλήνιο και σήμερα έχουν χαθεί στο χρόνο μαζί με τα συντρίμμια των πλοίων και τις ανθρώπινες ζωές που πήρε η θάλασσα!

Το κρουαζιερόπλοιο «ΛΑΚΩΝΙΑ» το χειμώνα του 1963 έκανε τη χριστουγεννιάτικη κρουαζιέρα του που έμελλε να είναι η τελευταία. Οι συνθήκες που ξέσπασε η φωτιά παραμένουν αδιευκρίνιστες. Φήμες μιλούν για ένα σεσουάρ που ξεχάστηκε στην πρίζα στο κομμωτήριο του πλοίου, αφού οι κυρίες- αγγλίδες κυρίως- έφτιαχναν τα μαλλιά τους για τις λαμπρές βραδιές που περιελάμβανε το πρόγραμμα της κρουαζιέρας.

Ο ναύτης Πέτρος Μαντικός από τη Σύμη, πρώην σφουγγαράς που μπάρκαρε με το «ΛΑΚΩΝΙΑ» ήταν από τους διασωθέντες που έδωσε μάχη μαζί με άλλα μέλη του πληρώματος να ζήσουν επιβάτες και παιδιά. Δεν τα κατάφεραν με όλους αφού οι πληροφορίες μιλούν για 130 ανθρώπους που πήρε η θάλασσα.

Ο γιός του Βασίλης Μαντικός είναι ο πρώτος μέχρι και σήμερα που καλεί το Λιμεναρχείο κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη. Πρώτος στη διάσωση των προσφύγων και των μεταναστών, πρώτος χρόνια τώρα κάθε φορά που αγνοείται άνθρωπος στη θάλασσα. Είναι η παρακαταθήκη που του άφησε ο πατέρας του «να σώσεις όσους περισσότερους μπορείς»!

Οι διασωθέντες του πλοίου «Λακωνία»

Τι θυμάστε από την ημέρα που βυθίστηκε το «ΛΑΚΩΝΙΑ»;
Ήμουνα 4 χρονών παιδάκι στη Σύμη. Έχεις δει ποτέ τα ράδια τα Phillips με τη μεγάλη μπαταρία από πίσω? Ήταν μεσημεράκι κι η μάνα μου, μου έδενε τα παπούτσια για να με πάει στη γιαγιά. Ακούει στις ειδήσεις το ναυάγιο του «Λακωνία»! Οι στριγκλιές της ακούστηκαν μέχρι πέρα, ήρθαν οι γιαγιάδες, οι θείες να δουν τι συμβαίνει. Δεν ήξερα γιατί φωνάζουν αλλά οι φωνές εκείνες έμειναν στη μνήμη μου μέχρι σήμερα.

Ο πατέρας σας είχε μπαρκάρει στο κρουαζιερόπλοιο;
Ο πατέρας μου ήταν σφουγγαράς στη Σύμη. Φεύγανε με τα καΐκια μήνες. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος κατετάγη εθελοντής στο ελληνικό ναυτικό σώμα της Μέσης Ανατολής όπου βρισκόταν η ελληνική κυβέρνηση. Κατετάγη και υπηρέτησε στο πλοίο «Αβέρωφ». Πρώτα στο «Βασίλισσα Όλγα» που το βύθισαν στη Λέρο και μετά στο «Αβέρωφ» ως δίοπος θερμαστής. Έμεινε 46 μήνες πολεμική υπηρεσία, έκανε νηοπομπές, συνοδεία εμπορικών πλοίων. Έδρασαν μέχρι τις Ινδίες. Τελειώνει ο πόλεμος και συνεχίζει τη δουλειά του δύτη, του σφουγγαρά. Βάρβαρες οι συνθήκες, συνθήκες γαλέρας. Όταν αναπτύχθηκε ο εμπορικός στόλος όλοι οι σφουγγαράδες της Σύμης πήγαν στα καράβια, κι έτσι διαλύθηκε η σπογγαλιεία της Σύμης. Κάποια στιγμή μπάρκαρε και στο κρουαζιερόπλοιο «ΛΑΚΩΝΙΑ» του Γουλανδρή.

Τι ταξίδια έκανε το πλοίο και ποιο ήταν το μοιραίο ταξίδι;
Έκανε κρουαζιέρες στον Ατλαντικό. Το συγκεκριμένο ταξίδι ήταν χριστουγεννιάτικη κρουαζιέρα και είχαν φύγει από το Σαουθάμπτον της Μεγάλης Βρετανίας για να πιάσουν πρώτο σταθμό της Μαδέρα, ένα νησί της Πορτογαλίας. Εγώ θυμάμαι τον πατέρα μου μπάρκο και δύο χρόνια. Το συγκεκριμένο ταξίδι ήταν το πρώτο του πλοίου μετά από επισκευή.

Πώς έγινε, ποιες ήταν οι συνθήκες εκείνη τη νύχτα;
Ήταν βράδυ 22 προς 23 Δεκεμβρίου του 1963. Η φωτιά ξεκίνησε από το κομμωτήριο του πλοίου, λένε. Λένε ότι ήταν από το σεσουάρ που έφτιαχναν οι γυναίκες την περμανάντ και το άφησαν στην πρίζα. Επισήμως δεν μάθαμε ποτέ την αιτία που ξέσπασε η πυρκαγιά. Πάντως από το κομμωτήριο μπούκαρε έξω στους διαδρόμους όταν σπάσανε την πόρτα του. Μέγα λάθος.

Γιατί ήταν λάθος;
Ήταν λάθος να σπάσουν την πόρτα γιατί έδωσαν οξυγόνο στη φωτιά και θέριεψε. Ενώ την πνίγανε, την παλεύανε, η εντολή που δόθηκε να σπάσει η πόρτα ήταν το μοιραίο λάθος. Το καράβι δεν βούλιαξε τότε, μέρες μετά από έξη μέρες βούλιαξε. Ήταν 14 ώρες ναυαγός ο πατέρας μου

Το πλήρωμα ήταν όλοι Έλληνες;
Από τους περίπου 350 οι 165 ήταν Έλληνες. Το πλήρωμα βοηθούσε τον κόσμο. Οι Έλληνες, γιατί οι Εγγλέζοι, οι Ιταλοί, και κάποιες άλλες εθνικότητες είχαν μπει πρώτοι στις βάρκες. Ξέσπασε τσακωμός ανάμεσα στο πλήρωμα. Οι Έλληνες έβγαλαν τους Εγγλέζους μέλη του πληρώματος απ΄ τις σωσίβιες λέμβους για να σώσουν επιβάτες. Όπως κατέβαζαν τις δύο βάρκες με κόσμο, αναποδογύρισαν. Απ΄ αυτές τις βάρκες δεν σώθηκε κανείς. Ήταν φουρτούνα, οκτώ μποφόρ.

Ο Πέτρος Μαντικός που διασώθηκε ο ίδιος κι έσωσε κόσμο εκείνη τη μοιραία νύχτα

Τι άλλο γνωρίζετε, ποιες ήταν οι συνθήκες μέσα στο πλοίο που φλεγόταν;
Νύχτα, φωτιά, έσβησαν τα φώτα του πλοίου, η γεννήτρια δεν δούλευε σωστά, δεν υπήρχε η σωστή πίεση νερού για την κατάσβεση… Όλα υπολειτουργούσαν. Ο πατέρας μου για πολλά χρόνια ξυπνούσε από εφιάλτες, φώναζε «τα παιδιά, τα παιδιά…»… Ένα παιδάκι το σώσαν, χαθήκαν οι γονείς του. Ήταν 14 ώρες ναυαγός με μία σημαδούρα. Το πλοίο είχε πάνω από 1.000 επιβαίνοντας μαζί με το πλήρωμα. Κοντά στους 650 ήταν οι επιβάτες. Οι νεκροί ήταν 130! Μόνο οι δύο βάρκες που αναποδογύρισαν γεμάτες κόσμο που χτύπησε στα πλευρά του πλοίου… Δεν παλεύεται η θάλασσα. Πυρ, γυνή και θάλασσα. Εδώ έπαιξαν και τα τρία. Η θάλασσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής για την αυτοθυσία των ελλήνων ναυτικών. Τα ΄χασα τα δημοσιεύματα με τα χρόνια, κάπου θα υπάρχουν όμως.

Υπήρχε κι άλλος Συμιακός που σώθηκε;
Ήταν κι άλλος ένας Συμιακός μέσα ο Γιώργος Χατζής. Ήταν στη μηχανή αυτός. Σώθηκε. Εμείς επίσημα μάθαμε ότι ο πατέρας μου είναι ζωντανός πάλι από το ράδιο, τρεις μέρες μετά. Φαντάζεστε τι πέρασε αυτή η μάνα τρεις μέρες και τι πέρασε η γιαγιά μου; Το τηλεγράφημα ήρθε πέντε μέρες μετά ότι ο πατέρας είναι ζωντανός.

Τον ρωτούσατε για το ναυάγιο, σας μιλούσε για εκείνη τη νύχτα;
Μεγαλώνοντας πια ρώταγα τον πατέρα μου «πατέρα, πες μου για το ναυάγιο…» και μου ‘λεγε κάποια πράγματα και τ΄ άλλα τα κρυβε. Άνθρωποι που έχουν ζήσει ναυάγια αποφεύγουν να τα διηγούνται. Μόνο κάθε φορά μου ‘λεγε, όσο μπορώ να βοηθάω κόσμο στη θάλασσα, κι αυτό είναι ο μπούσουλάς μου. Δεν του το ‘λεγα ότι θα γίνω δύτης. Το’ μαθε ξαφνικά, δεν ήθελε.

Και σήμερα και πάντα βοηθάτε κόσμο, τώρα τους πρόσφυγες και πάντα για τους αγνοούμενους! Ο δύτης ο Μαντικός είναι ο πρώτος που πέφτει στο νερό!
Και μη νομίζεις ότι είμαι καλά μετά για κάποιο διάστημα, άνθρωποι είμαστε κι εμείς. Αλλά σημασία έχει να πέσεις στο νερό και να κάνεις αυτό που πρέπει για να βοηθήσεις.

Ο δύτης Βασίλης Μαντικός, που πέφτει πρώτος στο νερό να βοηθήσει κόσμο